Ακαδημαϊκή αποστασιοποίηση από το Ισραήλ λόγω πολιτικών κατά των Παλαιστινίων

Ο αριθμός των πανεπιστημίων, ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και επιστημονικών φορέων που διακόπτουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ αυξάνεται, καθώς κατηγορούν το ισραηλινό ακαδημαϊκό σύστημα ότι είναι συνένοχο στις ενέργειες της ισραηλινής κυβέρνησης κατά των Παλαιστινίων.

Ως αντίδραση των θηριωδιών που διαπράττει ο ισραηλινός στρατός στη Γάζα, όλο και περισσότεροι ακαδημαϊκοί φορείς αποστασιοποιούνται από τα ισραηλινά ιδρύματα. Αυτό όμως δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο.

Το περασμένο έτος, το Πανεπιστήμιο Φεντεράλ του Σεαρά στη Βραζιλία ακύρωσε μια σύνοδο καινοτομίας με ισραηλινό πανεπιστήμιο, ενώ αρκετά πανεπιστήμια σε χώρες όπως η Νορβηγία, το Βέλγιο και η Ισπανία διέκοψαν τις σχέσεις τους με ισραηλινά ιδρύματα. Άλλα, όπως το Trinity College του Δουβλίνου, ακολούθησαν το παράδειγμα αυτό το καλοκαίρι.

Το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ σταμάτησε το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών με το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση Κοινωνικών Ανθρωπολόγων δήλωσε ότι δεν θα συνεργαστεί με ισραηλινά ακαδημαϊκά ιδρύματα και ενθαρρύνει τα μέλη της να πράξουν το ίδιο.

Αντίθεση σε σχέση με το ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ

Παρά το γεγονός ότι δεν υποστηρίζουν όλοι όσους ενεργούν το γενικό ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ, η κίνηση αυτή αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες για τις σχέσεις μεταξύ του ισραηλινού ακαδημαϊκού συστήματος, του στρατού και της κυβέρνησης.

Η Στέφανι Άνταμ από την Παλαιστινιακή Εκστρατεία για τον Ακαδημαϊκό και Πολιτιστικό Μποϊκοτάζ του Ισραήλ δήλωσε στον Guardian ότι τα ισραηλινά ακαδημαϊκά ιδρύματα είναι συνένοχα στο «πολιτικό καθεστώς στρατιωτικής κατοχής, αποικιοκρατικού απαρτχάιντ και τώρα γενοκτονίας του Ισραήλ», προσθέτοντας ότι «υπάρχει ηθική και νομική υποχρέωση για τα πανεπιστήμια να διακόψουν τις σχέσεις τους με τα συνενόχους ακαδημαϊκά ιδρύματα του Ισραήλ».

Ωστόσο, λίγα ιδρύματα στη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία έχουν ανακοινώσει ότι διακόπτουν τις σχέσεις τους με τα ισραηλινά ακαδημαϊκά ιδρύματα, με το Βρετανικό Πανεπιστήμιο (UUK) να δηλώνει ότι δεν υποστηρίζει το ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ.

«Ως επικοινωνιακός φορέας, το Βρετανικό Πανεπιστήμιο έχει μια διαρκή δημόσια θέση υπέρ της ελεύθερης ανταλλαγής ιδεών, ανεξαρτήτως εθνικότητας ή τοποθεσίας. Ως εκ τούτου, δεν υποστηρίζουμε καθολικά ακαδημαϊκά μποϊκοτάζ, καθώς αυτό θα συνιστούσε παραβίαση της ακαδημαϊκής ελευθερίας», δήλωσε εκπρόσωπος του πανεπιστημίου. Αντίστοιχα, η Royal Society δήλωσε ότι είναι κατά των ακαδημαϊκών μποϊκοτάζ.

Αμφισβήτηση του ακαδημαϊκού μποϊκοτάζ από Ισραηλινούς ακαδημαϊκούς

Ο Ισραηλινός ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας Ιλάν Πάπε ανέφερε ότι πολλοί ακαδημαϊκοί δεν δείχνουν συμπάθεια για την κατάσταση των Παλαιστινίων.

«Αν ήταν έτσι, θα τους είχα δει μεταξύ των λίγων εκατοντάδων Ισραηλινών που διαδηλώνουν κατά του πολέμου, γιατί πρόκειται για γενοκτονία, όχι γιατί απέτυχε να επαναφέρει τους ομήρους», δήλωσε.

Ο Πάπε, που υποστηρίζει το ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ, είπε ότι αυτή η συζήτηση είναι «σκληρή αλλά αναγκαία», τονίζοντας ότι τα ισραηλινά ακαδημαϊκά ιδρύματα είναι «οργανικό μέρος ενός καταπιεστικού συστήματος».

Επιπτώσεις στη χρηματοδότηση και στο”brain drain”

Οι παραπάνω ενέργειες έχουν ήδη προκαλέσει σημαντική ανησυχία για τις συνέπειες στη χρηματοδότηση της έρευνας και τις διεθνείς συνεργασίες.

Από το 2021, το Ισραήλ έχει λάβει καθαρό ποσό 875,9 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα Horizon Europe για επιστημονική έρευνα της ΕΕ. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τον Ιούλιο την προσωρινή αποβολή του Ισραήλ από το πρόγραμμα Horizon Europe.

Η πρόταση αυτή ανησυχεί το Ισραήλ, καθώς η οικονομία της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επιστημονική και τεχνολογική έρευνα. Αν η χρηματοδότηση και οι συνεργασίες με κορυφαία πανεπιστήμια παγκοσμίως περιοριστούν, μπορεί να προκύψει μαζική φυγή εγκεφάλων από το Ισραήλ, γεγονός που ήδη αποτελεί ανησυχία στον τομέα της ιατρικής.

Η αποστασιοποίηση της διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας από το Ισραήλ είναι μια από τις τελευταίες εξελίξεις σε έναν μακροχρόνιο και έντονα πολιτικό διάλογο, που υπογραμμίζει τις συνέπειες του ισραηλινού πολιτικού καθεστώτος για τον ακαδημαϊκό και ερευνητικό κόσμο.