ΠΑΡΑΝΟΙΑ, ΓΥΜΝΟ ΚΑΙ ROCK N’ ROLL. ΚΑΛΩΣ ΗΡΘΕΣ ΣΤΟ ΧΑΟΣ ΤΟΥ JUERGEN TELLER

Αν έπρεπε να διαλέξω ένα τραγούδι για να περιγράψω την έκθεση του Juergen Teller στην Αθήνα, θα ήταν το “No Tears” των Tuxedomoon. Γιατί αυτό είναι: μηδέν ενοχές.

Ο Teller πίνει αλκοόλ, γυμνός πάνω στον τάφο του πατέρα του που αυτοκτόνησε όταν εκείνος ήταν 24. Ίσως με αυτόν τον τρόπο, ο φωτογράφος να κάνει πρόποση στη ζωή και τον θάνατο. «Η αυτοκτονία του πατέρα μου προφανώς δεν είναι κάτι θετικό, αλλά δεν την άφησα να με καταστρέψει», λέει ο ίδιος σε συνέντευξη στο News 24/7. Ονοματίζει την κόρη του Iggy, από τη λατρεία του στον Iggy Pop. Και τώρα, στην Αθήνα, στήνει μια έκθεση στο Onassis Ready που είναι όλα αυτά μαζί: προσωπικό ημερολόγιο, αλητεία, φιλοσοφία, μια γροθιά στον καθωσπρεπισμό και όλο αυτό σε ένα ονειρικό ροκ περιβάλλον. Χιούμορ, παράνοια, γκλαμ και «τέλεια ατέλεια». Μόδα που δεν θέλει να είναι μόδα, ομορφιά χωρίς προσπάθεια, γυμνό που δεν είναι απαραίτητα τέλειο, βίντεο που σε κάνουν να νιώθεις άβολα, αλλά και που κατά βάθος σου αρέσουν.

 

Ο Juergen Teller δεν φωτογραφίζει. Ζει μέσα από τις εικόνες του. Μέσα από τον φακό του. Από τα ‘90s μέχρι σήμερα, έστησε ένα ολόκληρο σύμπαν ανάμεσα στο Vogue και το ψυχολογικό ρεσάλτο. Στην Αθήνα, αυτό το σύμπαν απλώνεται σε 3.700 τ.μ. πρώην εργοστασίου πλαστικών.

Σε μια άκρως unapologetic διάθεση, ο Juergen Teller μισεί τις ωραιοποιήσεις, έχει έντονη εξομολογητική διάθεση και ισορροπεί ανάμεσα στην τρυφερότητα και την ωμή αλητεία. «Κάθε μέρα ξυπνάω και πίνω τον καφέ μου. Οπότε αποφάσισα να φωτογραφίζω ένα δίπολο: τον καθημερινό μου καφέ και κάτι γύρω μου που μου τραβάει την προσοχή», λέει για ένα από τα πρότζεκτ που βλέπεις στην έκθεση.

Εδώ η μόδα δεν είναι λαμπερή. Είναι βρώμικη, ιδρωμένη, ανθρώπινη. Πορτραίτα διασήμων και αγνώστων, στιγμιότυπα από τη ζωή του, βίντεο installations που παίζουν σαν ναρκωμένο MTV άλλης εποχής. Η κόρη του, Iggy, ποζάρει σαν να βαριέται τη δόξα του πατέρα της. Ο Teller γελάει με τον εαυτό του, με τη βιομηχανία της μόδας, με τη σοβαροφάνεια της τέχνης. Νιώθεις πως γελάει και μαζί σου.

Η πρώτη εικόνα της έκθεσης είναι μια τεράστια φωτογραφία ενός πιάτου, μέσα στο οποίο ένα σαλιγκάρι κατευθύνεται προς ένα ροδάκινο. Αυτό είναι μόνο η αρχή. Ακολουθούν εικόνες τρομαγμένων γιαγιάδων ανάμεσα στα σαγόνια ενός κροκόδειλου, μια σέλφι του ίδιου με την οικογένειά του με background τον αποθανόντα Πάπα Φραγκίσκο.

Η έκθεση εκτείνεται από τις πρώιμες φωτογραφίες του Teller — ακόμη και παιδικές — μέχρι τη σημερινή του δουλειά, συμπεριλαμβάνοντας μόδα (Kate Moss, Iggy Pop), πορτρέτα οικογένειας, still-lifes και μεγάλες εγκαταστάσεις βίντεο. Η μόδα εδώ δεν στέκεται ως γυαλιστερή βιτρίνα, αλλά γίνεται πεδίο αποδόμησης και αναδόμησης: ενδύματα γκλαμ, λάμψη ροκ εν ρολ, αίσθηση πως «κάτι πάει στραβά». Και στην τελική, είναι οκέι αυτό.

Ο Teller δεν φοβάται την υπερβολή: είτε πορτρέτο του Iggy Pop, είτε still life με ροδάκινα και σαλιγκάρια, όλα έχουν την ίδια αξία. Όμως, στην υπερβολή του υπάρχει και αυτοσαρκασμός, η εικόνα δεν «ζει» σε έναν κόσμο τέλειας επεξεργασίας. Η «τέλεια ατέλεια» είναι η υπογραφή του: φωτογραφίες που δείχνουν τα σημάδια του χρόνου, τις ρυτίδες, την ωμή πραγματικότητα, το λάθος -σύμφωνα με τους κανόνες της φωτογραφίας- κάδρο, τη σκόνη, τη ζωή. Το ροκ εν ρολ στοιχείο είναι παντού. Η στάση του, η ματιά του, η απόλυτη έλλειψη σεμνοτυφίας. Δεν φωτογραφίζει για να δείξει «ό,τι πρέπει να δείξει», αλλά για να πει «ναι, αυτό είναι ό,τι συμβαίνει».

Το χιούμορ του δεν είναι επιτηδευμένο. Είναι ο τρόπος του να καταλαβαίνει τον κόσμο. Βλέπεις μια glam celebrity, αλλά βλέπεις και τα σημάδια του χρόνου πάνω της. Ταυτόχρονα, βλέπεις το απρόσμενο: ένα μοντέλο με ρούχα-statement να ποζάρει σε μια σκηνή εργοστασίου, μέσα σε εκκλησία.

Το να περπατάς μέσα στην έκθεση είναι σαν να διασχίζεις ένα προσωπικό αρχείο που έχει μεταμορφωθεί σε σκηνή συναυλίας. Η «πρόσκληση» του τίτλου («you are invited») δεν είναι φιλοφρόνηση. Είναι πρόκληση. Σου λέει: μπες, κοίτα, αμφισβήτησε, σκέψου, απόλαυσέ το, διαφώνησε μαζί του.

Η μεγάλη έκταση του χώρου και η ποικιλία θεμάτων σημαίνει ότι κάποιοι θεματικοί άξονες μπορεί να χάνονται, η μετάβαση από οικογενειακό πορτρέτο σε fashion still‐life και σε πολιτική αναφορά δεν είναι πάντα απόλυτα ομαλή. Ο χώρος, ένα πρώην εργοστάσιο πλαστικών, κρατάει τη βιομηχανική του ψύχρα. Το τσιμέντο και τα γυμνά φώτα ταιριάζουν με τον κόσμο του Teller, που πάντα ήθελε τη φωτογραφία του «άτριφτη». Οι εικόνες του δεν ποζάρουν, ζουν μέσα στον χώρο.

Η έκθεση «you are invited», που μπορεί να περιγραφεί και ως το πιο εκτενές ατομικό έργο του Juergen Teller, είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για να δεις τον φωτογράφο να λειτουργεί όχι απλώς ως φωτογράφος μόδας, αλλά ως κοινωνικός σχολιαστής και ροκ αφηγητής. Η μόδα, η γκλαμ εικόνα, η ατέλεια και το χιούμορ συνυπάρχουν και δημιουργούν έναν χώρο όπου η πραγματικότητα μιλά, με στιλιστική τόλμη και συναισθηματικό πλάτος. Το βλέμμα του Teller πέφτει στα πάντα: θάνατο, γελοιότητα, σεξ, θρησκεία, οικογένεια, μόδα. Και τα βλέπει όλα με τον ίδιο σεβασμό και την ίδια ειρωνεία. Γελάει με τον εαυτό του και με όλους μας. Δείχνει το όμορφο μέσα στο άβολο και το γελοίο μέσα στο σοβαρό.

No tears for the creatures of the night.
My eyes are dry. Goodbye.