Διπλή παραίτηση, διπλή κρίση: Τι πραγματικά συμβαίνει στο BBC

Η διπλή παραίτηση του γενικού διευθυντή Tim Davie και της διευθύνουσας συμβούλου ειδήσεων Deborah Turness συνιστά ένα πρωτοφανές γεγονός στη σύγχρονη ιστορία του BBC.

Η αποχώρηση των δυο κορυφαιων δημοσιογράφων, έπειτα από σφοδρές επικρίσεις ότι ένα ντοκιμαντέρ του BBC Panorama παραπλάνησε το κοινό, αλλοιώνοντας μέσω μοντάζ ομιλία του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ (σ.σ.: ενώθηκαν δύο διαφορετικά αποσπάσματα της ομιλίας του Τραμπ από τις 6 Ιανουαρίου 2021, με τρόπο που τον εμφάνιζε να ενθαρρύνει άμεσα την εισβολή στο Καπιτώλιο), ανοίγει μια νέα συζήτηση για την ανεξαρτησία και την αμεροληψία της δημόσιας ενημέρωσης στη Βρετανία. Το σχετικό υπόμνημα που διέρρευσε μέσω της εφημερίδας Telegraph έκανε επιπλέον λόγο για «συστημικά προβλήματα μεροληψίας» σε θέματα όπως η κάλυψη του πολέμου στη Γάζα και οι αναφορές σε ζητήματα φύλου και ταυτότητας.

Σημειώνεται ότι ο Davie, που βρισκόταν στη θέση του τα τελευταία πέντε χρόνια, αντιμετώπιζε ήδη αυξανόμενη πίεση λόγω διαδοχικών κρίσεων και κατηγοριών για μεροληψία στο δημόσιο δίκτυο. Ανακοινώνοντας την αποχώρησή του, παραδέχθηκε πως, παρότι το BBC «παραμένει πρότυπο ποιοτικής δημοσιογραφίας», έγιναν «λάθη για τα οποία πρέπει να αναλάβει την τελική ευθύνη». Από την πλευρά της, η Turness δήλωσε ότι το ζήτημα με το Panorama «έχει φτάσει σε σημείο που βλάπτει το BBC» και πως «η ευθύνη ανήκει σε εμένα».

Την εξέλιξη με τη διπλή παραίτηση χαρακτηρίζει ως «σεισμική» η δημοσιογράφος και ανταποκρίτρια του BBC Katie Razzall, η οποία επιχειρεί σε ανάλυσή της που βρίσκεται σε κεντρική θέση σήμερα στην ιστοσελίδα του BBC, να φωτίσει τα παρασκήνια αυτής της κρίσης.

Ειδικότερα, η Razzall αναφέρει: «Το να χάσει ταυτόχρονα τον γενικό διευθυντή του και τη διευθύντρια ειδήσεων το BBC δεν έχει ξαναγίνει. Μιλάμε για μια στιγμή που θα γραφτεί στην ιστορία του οργανισμού. Δεν μπορεί να υποτιμηθεί η σημασία της.

«Η παραίτηση του Τιμ Ντέιβι, του γενικού διευθυντή, μοιάζει σε πρώτη ανάγνωση λογική. Εδώ και καιρό φαινόταν να ζυγίζει αν θέλει να παραμείνει σε μια δουλειά τόσο αγχωτική και πιεστική.

Τον έχω συναντήσει αρκετές φορές φέτος, μέσα σε μια περίοδο διαρκών κρίσεων, και σε μερικές συνεντεύξεις δεν έμοιαζε ο ίδιος. Δεν είχε εκείνη την αισιοδοξία και την ενεργητικότητα που τον χαρακτήριζαν.

Στην ανακοίνωση της παραίτησής του, ο Ντέιβι έκανε λόγο για “την πολύ έντονη προσωπική και επαγγελματική πίεση που συνεπάγεται η διαχείριση αυτού του ρόλου για τόσα χρόνια, μέσα σε τόσο ταραγμένους καιρούς”.

Η εκτίμησή μου είναι πως η τελευταία κρίση ήταν απλώς μία παραπάνω, μετά από μια αλυσίδα προβλημάτων – δύο ντοκιμαντέρ για τη Γάζα, το ζήτημα με τον Bob Vylan στο Glastonbury (σ.σ.: Το πανκ-ραπ ντουέτο φώναξε «θάνατος στις IDF» κατά τη διάρκεια της ζωντανής εμφάνισης στο φεστιβάλ, η οποία προβλήθηκε απευθείας από την πλατφόρμα iPlayer του BBC), και άλλα.

Και αυτή τη φορά, φαίνεται πως δεν είχε άλλο “λάδι στο ρεζερβουάρ του” για ακόμη μία μάχη.

Ο πρώην επικεφαλής επικοινωνίας του BBC, John Shield, μου το είπε ξεκάθαρα: “Η θέση του γενικού διευθυντή είναι από τις πιο δύσκολες στον δημόσιο βίο. Ήταν ασήκωτο το βάρος. Είναι ένας πολύ ικανός ηγέτης, που έφερε πραγματική αλλαγή, αλλά κάποια στιγμή η φθορά γίνεται αδυσώπητη“.

Μου μεταφέρθηκε ότι οι συνάδελφοί του στο BBC σοκαρίστηκαν πραγματικά όταν τους ανακοίνωσε την απόφασή του το Σαββατοκύριακο.

Η παραίτηση της Deborah Turness, διευθύντριας ειδήσεων, φαίνεται ότι ήρθε για λόγους αρχής. Με τη διαμάχη γύρω από το επεισόδιο του Panorama για τον Ντόναλντ Τραμπ να πληγώνει τη φήμη του οργανισμού, είπε στην επιστολή της: «Η ευθύνη σταματά σε μένα — και πήρα την απόφαση να υποβάλω την παραίτησή μου στον γενικό διευθυντή χθες το βράδυ».

Όμως, όπως συμβαίνει συνήθως με τις παραιτήσεις —και ειδικά όταν γίνονται ταυτόχρονα — είναι δύσκολο να μην υποψιαστείς ότι υπάρχει κάτι βαθύτερο πίσω από τις γραμμές.
Μια άλλη ιστορία φαίνεται να αναδύεται, που αφορά στο πώς λειτουργεί το Διοικητικό Συμβούλιο του BBC και ποιος ήταν ο ρόλος του σε όλα αυτά.

Υπάρχουν πληροφορίες ότι έχει υπάρξει ρήξη ανάμεσα στο Συμβούλιο και το τμήμα ειδήσεων.

Κάποιοι θεωρούν ότι το BBC για πολύ καιρό δεν αντιμετώπισε τη θεσμική μεροληψία στο εσωτερικό του.

Άλλοι, αντίθετα, πιστεύουν πως όσα έγιναν ήταν αποτέλεσμα μιας ενορχηστρωμένης, πολιτικοποιημένης εκστρατείας εναντίον του οργανισμού — μιας εκστρατείας που τελικά “πήρε” δύο σημαντικά κεφάλια.

Από τότε που η Telegraph δημοσίευσε πρώτη την ιστορία, δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί το BBC δεν βγήκε μπροστά να υπερασπιστεί τον εαυτό του απέναντι στην καταιγίδα επικρίσεων για δήθεν συστημική μεροληψία.

Έπρεπε να είχε διαχωρίσει εξαρχής τις κατηγορίες σε δύο ξεκάθαρα μέτωπα:

Το πρώτο, που αφορούσε την επεξεργασία της ομιλίας του Τραμπ στο Panorama, χρειαζόταν άμεση αντίδραση. Είτε μια γρήγορη συγγνώμη, είτε μια καθαρή εξήγηση γιατί το BBC πίστευε ότι δεν είχε παραποιήσει τα λόγια του προέδρου.

Αυτό θα του έδινε τη δυνατότητα να υπερασπιστεί πιο σθεναρά τη δημοσιογραφία του. Γιατί η κατηγορία ήταν βαριά: θεσμική προκατάληψη, έλλειψη αμεροληψίας — ζητήματα που αγγίζουν την καρδιά του οργανισμού.

Με μια συγγνώμη για το λάθος στο Panorama (ή μια πειστική υπεράσπιση), θα μπορούσε να επιχειρήσει να αποδομήσει τις υπόλοιπες κατηγορίες. Θα μπορούσε να πει ότι ήδη έχει ληφθεί δράση για τη διασφάλιση της συντακτικής αμεροληψίας — όπως, για παράδειγμα, όσα έχουν γίνει στο BBC Arabic.

Αντ’ αυτού, το BBC άφησε την ιστορία να χρονίζει — και καταλήξαμε να βλέπουμε τον Λευκό Οίκο του Τραμπ να χαρακτηρίζει το BBC «fake news» και να βρίσκει μάλιστα απήχηση.

Σύμφωνα με πολλές πηγές μέσα στον οργανισμό, μια ανακοίνωση για το Panorama ήταν έτοιμη εδώ και μέρες. Το BBC σκόπευε να πει ότι δεν υπήρχε πρόθεση παραπλάνησης, αλλά πως, κατόπιν επανεξέτασης, έκρινε ότι έπρεπε να έχει χρησιμοποιηθεί ένα οπτικό σήμα — ένα λευκό φλας ή ένα cut — για να καταστεί σαφές πως πρόκειται για δύο διαφορετικά σημεία της ομιλίας.

Φαίνεται πως η Deborah Turness εξοργιζόταν όλο και περισσότερο όσο περνούσαν οι μέρες, επειδή το Συμβούλιο την εμπόδιζε να βγάλει τη συγγνώμη.
Αντ’ αυτού, αποφάσισε να στείλει μια επιστολή προς την Επιτροπή Πολιτισμού, ΜΜΕ και Αθλητισμού.

Άλλες πηγές λένε ότι τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά — ότι χρειάστηκε χρόνος για να αναγνωρίσουν οι επικεφαλής ειδήσεων πως το μοντάζ ήταν όντως λάθος, και πως υπήρξαν συζητήσεις από όλες τις πλευρές για το πώς να χειριστούν το θέμα.

Όπως και να ’χει, πολλοί —εντός και εκτός BBC— θεωρούν ότι η καθυστέρηση στην αντίδραση ήταν σοβαρό λάθος. Οι αποκαλύψεις της Telegraph, που έβγαιναν σταδιακά, έκαναν ζημιά, και το BBC δεν τις αντιμετώπισε κατά μέτωπο.

Μαθαίνω ότι την Πέμπτη, σε συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου, η Turness “διαλύθηκε”, όπως το περιγράφουν ορισμένοι. Όσοι αμφισβητούν τη δημοσιογραφία του BBC το είδαν ως πράξη λογοδοσίας.
Α

λλά μια άλλη πηγή μιλά για το αποκορύφωμα μιας «αδιάκοπης κριτικής απέναντι στο δημοσιογραφικό έργο του BBC τα τελευταία δύο χρόνια — από μέλη του Συμβουλίου και συμβούλους που έχουν όλοι την ίδια πολιτική κατεύθυνση».

Δείχνουν, για παράδειγμα, τον Robbie Gibb, πρώην αρχισυντάκτη του BBC που έφυγε για να γίνει διευθυντής επικοινωνίας της Theresa May στην Ντάουνινγκ Στριτ, και που τώρα είναι μέλος του Συμβουλίου.

Ο David Yelland, πρώην αρχισυντάκτης της Sun και νυν παρουσιαστής του BBC, το χαρακτήρισε «τίποτα λιγότερο από πραξικόπημα». Υποστηρίζει ότι το Συμβούλιο έχει υπονομευθεί και ότι «κύκλοι γύρω του συνεργάστηκαν με εχθρικούς εκδότες, έναν πρώην πρωθυπουργό και αντιπάλους της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης».

Από την άλλη, ένας άλλος πρώην αρχισυντάκτης της Sun, ο Kelvin MacKenzie, είπε ότι οι παραιτήσεις ήταν «σωστό να γίνουν – γιατί το ζήτημα αυτό δεν θα έφευγε ποτέ από το προσκήνιο». Το λάθος στο μοντάζ, είπε, θα μπορούσε να οδηγήσει τον Τραμπ να κινηθεί νομικά ή να απαγορεύσει στο BBC την πρόσβαση στον Λευκό Οίκο. «Αν δεν μπορείς να εμπιστευτείς το BBC σ’ αυτό —στην ομιλία του Προέδρου των ΗΠΑ— τότε σε τι μπορείς να το εμπιστευτείς;» πρόσθεσε.

Και τώρα, ο ίδιος ο Τραμπ πήρε θέση: Σε ανάρτησή του στο Truth Social, χαιρέτισε τις παραιτήσεις και κατηγόρησε το BBC ότι «παραποίησε» την ομιλία του και «προσπάθησε να αλλοιώσει τις ισορροπίες ενόψει των εκλογών».

Μου έμεινε μια φράση από την ανακοίνωση του Tim Davie: «Πρέπει να υπερασπιζόμαστε το BBC, όχι να το χρησιμοποιούμε ως όπλο».

Κι απόψε, αρκετοί αναρωτιούνται: Μήπως τελικά, με αυτές τις δύο παραιτήσεις, το BBC έγινε ακριβώς αυτό — ένα όπλο.