Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα “χτυπάνε” κάθε όργανο του σώματος

Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα (UPF) συνδέονται με βλάβες σε κάθε σημαντικό σύστημα του ανθρώπινου σώματος και αποτελούν μια σεισμική απειλή για την παγκόσμια υγεία. Αυτό προέκυψε από τη μεγαλύτερη ανασκόπηση που έχει γίνει μέχρι σήμερα, την οποία και δημοσιεύει ο Guardian.

Τα UPF, τα οποία περιλαμβάνουν έτοιμα γεύματα, δημητριακά, μπάρες πρωτεΐνης, αναψυκτικά και fast food, αποδεικνύεται ότι καταλαμβάνουν ολοένα και περισσότερο χώρο στη διατροφή των παιδιών και των ενηλίκων σε κάθε ήπειρο και συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για πολλές χρόνιες παθήσεις, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιοπάθειες και η κατάθλιψη.

Η εκρηκτική αύξηση της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων παγκοσμίως τροφοδοτείται από εταιρείες που στοχεύουν στο κέρδος και χρησιμοποιούν επιθετικές στρατηγικές για να ενισχύσουν την κατανάλωση και να στρεβλώσουν την επιστημονική συζήτηση, όπως καταδεικνύει η ανασκόπηση της επιστημονικής έρευνας.

Στη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ, περισσότερο από το μισό της μέσης διατροφής αποτελείται από υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, ενώ για κάποιες ομάδες πληθυσμού, όπως οι νέοι, οι φτωχότεροι ή οι άνθρωποι από μειονεκτούσες περιοχές, τα UPF καλύπτουν ακόμα και το 80% της διατροφής τους.

Σύνδεση με χρόνιες ασθένειες και πρώιμο θάνατο

Η ανασκόπηση των δεδομένων, που έγινε από 43 κορυφαίους επιστήμονες, υποδεικνύει ότι οι δίαιτες πλούσιες σε υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα σχετίζονται με υπερφαγία, κακή διατροφική ποιότητα και μεγαλύτερη έκθεση σε επιβλαβείς χημικές ουσίες και πρόσθετα. Μια συστηματική ανασκόπηση 104 μακροχρόνιων μελετών κατέδειξε ότι οι 92 από αυτές ανέφεραν αυξημένους κινδύνους για μία ή περισσότερες χρόνιες ασθένειες, καθώς και για πρώιμο θάνατο από κάθε αιτία.

Ο καθηγητής Κάρλος Μοντέιρο, καθηγητής Δημόσιας Υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο και συγγραφέας της σειράς δημοσιευμάτων, δήλωσε ότι τα ευρήματα αναδεικνύουν την επείγουσα ανάγκη για δράση κατά των UPF.

“Η πρώτη μελέτη της σειράς αυτής δείχνει ότι τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα βλάπτουν κάθε σημαντικό σύστημα του ανθρώπινου σώματος”, είπε, προσθέτοντας ότι τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι δεν είναι βιολογικά προσαρμοσμένοι να τα καταναλώνουν.

Ο Μοντέιρο και οι συνεργάτες του δημιούργησαν το σύστημα κατάταξης NOVA για τα τρόφιμα, το οποίο τα ταξινομεί με βάση το επίπεδο επεξεργασίας τους, από 1 (ακατέργαστα ή ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως φρέσκα φρούτα και λαχανικά) μέχρι 4 (υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα). Αυτά τα τρόφιμα είναι βιομηχανικά παρασκευασμένα, συχνά με τη χρήση τεχνητών γεύσεων, γαλακτωματοποιητών και χρωστικών, και περιλαμβάνουν αναψυκτικά και συσκευασμένα σνακ.

Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα προορίζονται να αντικαταστήσουν τα φρέσκα τρόφιμα και τα παραδοσιακά γεύματα, ενώ μεγιστοποιούν τα κέρδη των εταιρειών, δήλωσε ο Μοντείρο.

Η δεύτερη μελέτη της σειράς προτείνει πολιτικές για τη ρύθμιση και τη μείωση της παραγωγής, της διαφήμισης και της κατανάλωσης των UPF. Παρά το γεγονός ότι ορισμένες χώρες έχουν θεσπίσει κανονισμούς για την αναθεώρηση των τροφίμων και τον έλεγχο των UPF, “η παγκόσμια απάντηση στη δημόσια υγεία είναι ακόμα στην αρχή της, παρόμοια με το στάδιο στο οποίο βρισκόταν το κίνημα για τον έλεγχο του καπνού πριν από δεκαετίες”.

Παράδειγμα προς μίμηση η Βραζιλία

Η τρίτη μελέτη υποστηρίζει ότι οι παγκόσμιες εταιρείες είναι αυτές που οδηγούν την αύξηση της κατανάλωσης UPF. Αυτά τα τρόφιμα αποτελούν βασική αιτία της “πανδημίας χρόνιων ασθενειών” που σχετίζονται με τη διατροφή, με τις εταιρείες τροφίμων να βάζουν το κέρδος πάνω από όλα.

Ο κύριος φραγμός για την προστασία της υγείας είναι οι “πολιτικές δραστηριότητες των εταιρειών, οι οποίες συντονίζονται μέσω ενός παγκόσμιου δικτύου οργανώσεων και πρωτοβουλιών για να εμποδίσουν την αντίθεση και να μπλοκάρουν τους κανονισμούς”.

Οι ειδικοί προτείνουν αυστηρότερους περιορισμούς στη διαφήμιση των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, ειδικά για διαφημίσεις που απευθύνονται σε παιδιά, καθώς και την απαγόρευσή τους σε δημόσιους χώρους όπως σχολεία και νοσοκομεία. Ένα παράδειγμα επιτυχίας είναι το εθνικό πρόγραμμα σχολικών γευμάτων της Βραζιλίας, το οποίο έχει εξαλείψει τα περισσότερα εξ αυτών και απαιτεί το 90% των γευμάτων να είναι φρέσκα ή ελάχιστα επεξεργασμένα μέχρι το 2026.

Οι επιστήμονες που δεν συμμετείχαν στη μελέτη χαιρέτισαν την ανασκόπηση των δεδομένων, αλλά τόνισαν την ανάγκη για περισσότερη έρευνα στα UPF, προειδοποιώντας ότι η συσχέτιση με τη βλάβη της υγείας μπορεί να μην σημαίνει απαραίτητα αιτιότητα.