Σαϊτοπόλεμος: Η ιστορία ενός “ματωμένου” εθίμου

Ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα του Πάσχα που διατηρείται ακόμη με μεγάλη συμμετοχή είναι ο Σαϊτοπόλεμος στην Καλαμάτα. Ένα έθιμο που φέτος βάφτηκε με αίμα καθώς δεν έγιναν όσα θα έπρεπε για να αποφευχθεί η τραγωδία με τον θάνατο του εικονολήπτη.

Το έθιμο που αναβιώνει ανήμερα της Κυριακής του Πάσχα στις 20.00, αναφέρεται στην εφευρετικότητα των Ελλήνων και τον ηρωισμό τους επί Τουρκοκρατίας. Εκτός από την Καλαμάτα, αναβιώνει στην Μεσσήνη και την Αιθαία.

Σύμφωνα με τον θρύλο, οι Μεσσήνιοι χρησιμοποίησαν σαΐτες γεμάτες εκρηκτικά και αναχαίτισαν το ιππικό των Τούρκων οι οποίοι είχαν την αριθμητική υπεροχή. Ο δυνατός θόρυβος και ο κρότος τρόμαζαν τα άλογα τόσο πολύ που έριχναν κάτω τους αναβάτες τους και έφευγαν φοβισμένα.

Όπως επιτάσσει η παράδοση, τα “μπουλούκια”, όπως ονομάζονται οι ομάδες των σαϊτολόγων, οπλισμένοι με σαΐτες που έχουν κατασκευάσει μόνοι τους από χαρτονένιους σωλήνες γεμισμένους μπαρούτι, αρχίζουν την εκτόξευση μπροστά στο πλήθος που παρακολουθεί. Τα πρώτα μπουλούκια δημιουργήθηκαν το 1920 με 1930.

Οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε ομάδες των 10-15 ατόμων, οι οποίες διαθέτουν λάβαρο, σαλπιγκτή και επικεφαλής. Συνήθως χρειάζονται περίπου εκατό κιλά μπαρούτι για 100 με 120 σαίτες.

Οι σαΐτολόγοι φορούν συνήθως παραδοσιακές στολές, ωστόσο τα τελευταία χρόνια φορούν και πρόχειρα ρούχα και στρατιωτικές στολές, όπως καταγράφεται στα βίντεο.

Στο παρελθόν υπήρχαν 25 “μπουλούκια”, ωστόσο τα τελευταία χρόνια λαμβάνουν μέρος στις εκδηλώσεις περί τα 10. Στο “μπουλούκι” με το όνομα “Κούγκι” υπήρχε και η “Μπουμπουλίνα”, γυναίκα σαϊτολόγος που αποσύρθηκε λόγω ηλικίας. Ακόμη, παλαιότερα τα “μπουλούκια” βραβεύονταν σε έναν άτυπο διαγωνισμό, με τη βράβευση όμως να έχει σταματήσει από τη δεκαετία του ’60 μετά από επιθυμία των ίδιων των συμμετεχόντων.

Η όλη προετοιμασία αρχίζει μετά την Καθαρά Δευτέρα.

Όπως γράφει η Ελευθερία, η πιο παλιά αναφορά για τις Καλαματιανές Σαϊτες γίνεται από την εφημερίδα Αθηνών “Ακρόπολις” το 1887 στην επίσκεψη του Βασιλιά Γεωργίου Α’. Πιθανότερος “εφευρέτης” της Σαΐτας με τη σημερινή της μορφή, εκτιμάται πως είναι ο Χρήστος Αρβανιτάκης από τους Δολούς.

Φέτος, η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο βόρειο πάρκινγκ του καλυμμένου τμήματος του Νέδοντα υπό την αιγίδα του δήμου Καλαμάτας, ωστόσο, βάσει των καταγγελιών, δεν υπήρχαν μέτρα ασφαλείας. Μάλιστα από καθαρή τύχη δεν είχαμε περισσότερους τραυματισμούς.

Αποτέλεσμα, όπως αναφέραμε και παραπάνω, ήταν ο θανάσιμος τραυματισμός του άτυχου εικονολήπτη Κώστα Θεοδωρακάκη, που είχε ως αποτέλεσμα να συλληφθούν συνολικά επτά άτομα που συμμετείχαν, ανάμεσά τους όλοι οι “σαϊτομάχοι” της στιγμής του θανάσιμου τραυματισμού, ο 62χρονος από τα χέρια του οποίου έφυγε η σαΐτα και ο αρμόδιος Αντιδήμαρχος της Καλαμάτας.

Σε βάρος όλων των συλληφθέντων σχηματίστηκε δικογραφία για πρόκληση θανατηφόρας σωματικής βλάβης, ενώ για τους έξι “σαϊτομάχους” δικογραφία σχηματίστηκε και για παράβαση του νόμου περί βεγγαλικών και όπλων, ενώ θα οδηγηθούν ενώπιον του αρμόδιου εισαγγελέα.

Ο άτυχος εικονολήπτης Κώστας Θεοδωρακάκης, πατέρας δυο εφήβων, κατέγραψε την στιγμή που χτυπήθηκε από τη μοιραία σαΐτα ενώ κάλυπτε live το πασχαλινό έθιμο:

Σημειώνεται πως ο δήμαρχος Καλαμάτας Π. Νίκας δήλωσε πως δεν θα απαγορευτεί το έθιμο “καθώς θα υπάρξουν αντιδράσεις”.

Ο ίδιος ωστόσο επισήμανε ότι υπάρχει ανάγκη να ληφθούν μέτρα, προκειμένου να αποφευχθούν τέτοιου είδους περιστατικά, κάτι που όμως δεν έχει γίνει ως τώρα.

Μέτρα κατόπιν τραγωδίας φυσικά…