ΣΤΗ ΔΟΝΟΥΣΑ, ΟΙ ΓΑΤΕΣ ΝΙΑΟΥΡΙΖΟΥΝ ΧΑΡΟΥΜΕΝΕΣ

Στο βορειότερο άκρο των Μικρών Κυκλάδων, στη γαλήνια Δονούσα, οι γάτες δεν είναι απλώς μέρος του νησιού – είναι κάτοικοι, σύντροφοι και ατραξιόν. Το Donousa Cats Project, μια ιδιωτική πρωτοβουλία που ξεκίνησε από δύο ξένους που έγιναν μόνιμοι κάτοικοι στη Δονούσα, συμπληρώνει φέτος 10 χρόνια αδιάλειπτης προσφοράς και αγάπης για τις αδέσποτες γάτες του νησιού.

«Για να κρίνεις ένα μέρος, κοίτα τις αδέσποτες γάτες του. Αν είναι φιλικές, τολμηρές και χαλαρές, τότε ξέρεις ότι πρόκειται για ένα καλό χωριό με καλούς ανθρώπους». Αυτό είναι το μήνυμα που συνοδεύει το προφίλ του Donousa Cats Project στο Instagram. Και είναι κάτι περισσότερο από σλόγκαν· είναι ο καθρέφτης μιας πραγματικότητας που έχει χτιστεί με συνέπεια, επιμονή και αγάπη εδώ και μια δεκαετία.

Η ιστορία ξεκινά πολλά χρόνια πριν, όταν η Helga από τη Γερμανία και ο Christian από την Αυστρία γνωρίστηκαν τυχαία στη Δονούσα, στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Ο Christian είχε ήδη ανακαλύψει το νησί από τη δεκαετία του ’70, τότε που δεν υπήρχε ηλεκτρισμός, καταλύματα ή τουρισμός – μονάχα απέραντο μπλε. Από εκείνη τη συνάντηση γεννήθηκε μια μακροχρόνια σχέση, τόσο μεταξύ τους όσο και με το ίδιο το νησί, το οποίο τελικά αποφάσισαν να κάνουν μόνιμο τους σπίτι.

Η Helga δεν είχε ιδιαίτερη επαφή με τις γάτες μέχρι να γνωρίσει τον Christian. Εκείνος είχε ήδη υιοθετήσει τρεις αδέσποτες γάτες από την εποχή που ζούσε στη Θεσσαλονίκη – μια πόλη, όπως λέει, με σοβαρό πρόβλημα εγκατάλειψης ζώων. Όταν μετακόμισαν μαζί στη Δονούσα, οι γάτες τούς ακολούθησαν. Και κάπως έτσι, σιγά σιγά, γεννήθηκε η ιδέα για ένα οργανωμένο πρόγραμμα φροντίδας των αδέσποτων του νησιού. Το 2015 κυκλοφόρησαν και οι πρώτες πάνινες τσάντες του Δονούσα Cats Project, με σκοπό να συγκεντρωθούν χρήματα για τις βασικές ανάγκες.

Σήμερα, η προσπάθεια αυτή έχει μετατραπεί σε μια από τις μακροβιότερες και πιο οργανωμένες πρωτοβουλίες φροντίδας αδέσποτων στις Κυκλάδες. Στο νησί υπολογίζεται ότι ζουν περίπου 300 γάτες, ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους 120 τον χειμώνα (τον βαρύ χειμώνα μειώνονται στους 60-70). Η ιδιωτική αυτή δράση έχει ως κύριους στόχους την παροχή ποιοτικής τροφής όλο τον χρόνο, την ιατρική φροντίδα όταν κρίνεται αναγκαία (παρά την απουσία κτηνιάτρου στο νησί) και φυσικά, την οργάνωση στειρώσεων, ώστε να ελεγχθεί ο πληθυσμός με τρόπο υπεύθυνο και ανθρώπινο.

Περισσότεροι από 3,5 τόνοι ξηράς τροφής διανέμονται κάθε χρόνο σε 25–30 σημεία σε όλο το νησί. Οι κάτοικοι συμμετέχουν ενεργά, ταΐζοντας τις γάτες με την τροφή που τους παρέχει το πρόγραμμα. Όπως εξηγούν οι υπεύθυνοι, «στην αρχή νομίζαμε ότι οι ντόπιοι θα βοηθούσαν κυρίως τον χειμώνα· τελικά, οι περισσότεροι έχουν εντάξει την προσφορά αυτή στην καθημερινότητά τους». Η σύζυγος του δημάρχου είναι πάντα πρόθυμη να βοηθήσει, ωστόσο δεν είναι εύκολο να αναλάβει κάποιος εξ ολοκλήρου ένα τόσο απαιτητικό έργο.

Μέσα στα χρόνια, έχει γίνει εμφανές ότι οι τουρίστες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Πολλοί από αυτούς ταΐζουν γάτες, συχνά με φαγητό καλής ποιότητας, με αποτέλεσμα οι ίδιες οι γάτες να έχουν «εκπαιδευτεί» σε καλύτερη διατροφή – κάτι που προκαλεί προβλήματα, όταν δεν μπορούν να βρουν ανάλογη τροφή στο μίνι μάρκετ. Το Δονούσα Cats Project, αναγνωρίζοντας αυτή την ανάγκη, έχει αρχίσει να διανέμει τροφή και στους τουρίστες που θέλουν να συνεισφέρουν υπεύθυνα.

Παρά την επιτυχία, οι προκλήσεις δεν λείπουν. Η έλλειψη σταθερής πρόσβασης σε κτηνίατρο είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα, καθώς θα πρέπει να μεταβούν στη Νάξο. Υπάρχουν ωστόσο σκέψεις από τους κρατικούς φορείς για οργάνωση προγράμματος με αποστολή κτηνιάτρων κατά τους χειμερινούς μήνες, αλλά απέχει από την υλοποίησή του. Επιπλέον, έχουν παρατηρηθεί αυξημένα περιστατικά καρκίνου του στόματος σε γάτες της Δονούσας και της Αμοργού, κάτι που πιθανώς σχετίζεται με την έντονη ηλιακή ακτινοβολία.

Μια έρευνα που έγινε στη Νάξο από τον κτηνίατρο Δημήτρη Βασαλάκη δεν κατέληξε σε ασφαλή συμπεράσματα. Η μόνη πιθανή πρόληψη είναι η έγκαιρη διάγνωση.

Η πλειοψηφία των γατών της Δονούσας είναι πλέον στειρωμένη – το 90% του πληθυσμού – και πολλές έχουν ξεπεράσει τα 10 χρόνια ζωής, μια σπάνια μακροβιότητα για αδέσποτες. Οι υπεύθυνοι γνωρίζουν ότι όσο μεγαλώνουν οι ίδιοι, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να διατηρηθεί το έργο με την ίδια ένταση. Η ανάγκη για ένα βιώσιμο, μακροπρόθεσμο πλάνο είναι επιτακτική.

Το Δονούσα Cats Project δεν επιδοτείται από το κράτος. Όλη η χρηματοδότηση προέρχεται από δωρεές και από την πώληση των χειροποίητων τσαντών, τυπωμένων με μεταξοτυπία στο νησί. Αυτές διατίθενται σε επιλεγμένα σημεία: στο Mini Market της Σοφίας και της Πόπης, στο Μανάβικο στον Κάμπο και στο μπαρ Σκαντζόχοιρος. Ένα κουτί για δωρεές θα βρείτε και στον φούρνο.

Οι επισκέπτες του νησιού ενθαρρύνονται να συμμετέχουν με σεβασμό. Να προσφέρουν φαγητό σε εξωτερικούς χώρους, να αποφεύγουν τη σίτιση μέσα στα δωμάτια και στα εστιατόρια, να παρέχουν φρέσκο νερό και, γιατί όχι, να χαϊδέψουν μια γάτα – οι περισσότερες το απολαμβάνουν. Αν εντοπιστεί άρρωστη ή τραυματισμένη γάτα, προτείνεται να φωτογραφηθεί, να σημειωθεί ο χρόνος και ο τόπος και να ζητηθεί βοήθεια από κάποιον ντόπιο.

Κάθε ελληνικό νησί έχει τις γάτες του. Το ερώτημα είναι ποιος τις φροντίζει. Στη Δονούσα, το έχει αναλάβει μία μικρή αλλά γεμάτη αγάπη κοινότητα. Και οι γάτες το ξέρουν.