Το σκάνδαλο στην καρδιά της Ευρώπης και η αντιπαλότητα που έφερε στην επιφάνεια

Οσμή σημαντικού σκανδάλου στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης –το οποίο ήδη έχει αρχίσει να ονομάζεται από δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες ως EEAS-gate– φαίνεται υπάρχει μετά την έφοδο στην Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της ΕΕ (EEAS) και το Κολλέγιο της Ευρώπης, το πρωί της Δευτέρας (2/11), και τη σύλληψη υψηλόβαθμων αξιωματούχων της ΕΕ.

Οι δύο πρωταγωνιστές -η πρύτανης του Κολλεγίου της Ευρώπης και πρώην ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ, Φεντερίκα Μογκερίνι, και ο ανώτατος αξιωματούχος της Κομισιόν, Στέφανο Σαννίνο– είναι άτομα με πολλές διασυνδέσεις και κύρος στις Βρυξέλλες. Οι δύο τους -και ένα ακόμα άτομο- είχαν τεθεί υπό κράτηση χθες και σήμερα αφέθηκαν ελεύθεροι, έχοντας να αντιμετωπίσουν, όμως, βαριές κατηγορίες που αφορούν: α) διαφθορά σε δημόσιες συμβάσεις, β) σύγκρουση συμφερόντων και γ) παραβίαση του επαγγελματικού απορρήτου.

Αφέθηκαν ελεύθεροι, καθώς δεν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής, όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. “Όλα τα άτομα θεωρούνται αθώα μέχρι αποδείξεως του εναντίου τους από τα αρμόδια βελγικά δικαστήρια“, σημειώνεται.

Πάντως, οι υποψίες για ευνοιοκρατία –κατά τη διάρκεια ενός δημόσιου διαγωνισμού– από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης σε ένα ίδρυμα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, το Κολλέγιο της Ευρώπης, για τη φιλοξενία της Διπλωματικής Ακαδημίας της Ε.Ε. θέτουν πολλά ερωτήματα αναφορικά με τη διαφάνεια και την ίση μεταχείριση που ευαγγελίζεται η ΕΕ.

Άτομα με γνώση τους θέματος αναφέρουν στο NEWS 24/7 πως μέσω αυτού του σκανδάλου αναζωπυρώνεται ένας ανταγωνισμός ανάμεσα στην Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της ΕΕ (EEAS) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ποιο όργανο θα έχει τον περισσότερο έλεγχο στις εξωτερικές υποθέσεις. Έχουμε, δηλαδή, από τη μία την EEAS, η οποία διευθύνεται τώρα από την Κάγια Κάλλας, και από την άλλη την Κομισιόν, τα ηνία της οποίας έχει -για δεύτερη θητεία- η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, και με το σκάνδαλο αυτό φαίνεται να εντείνεται η ήδη τεταμένη σχέση ανάμεσα στις δύο γυναίκες.

Όπως σχολιάζει στο NEWS 24/7, o πολιτικός αναλυτής και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Ρόναλντ Μαϊνάρντους, σημαντικό ρόλο στην υπόθεση φαίνεται να παίζει και η μετακίνηση του Σαννίνο. Ο Σαννίνο, ο οποίος είχε προηγουμένως διατελέσει γενικός γραμματέας της EEAS υπό τη Μογκερίνι, κατά την περίοδο δημιουργίας της Διπλωματικής Ακαδημίας, εδώ και ένα χρόνο είναι γενικός διευθυντής της Διεύθυνσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τον Κόλπο (DG MENA). Αυτή η μετακίνηση φαίνεται να είναι μία προσπάθεια της Κομισιόν να αποδυναμώσει την Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της ΕΕ. Σχολιαστές κάνουν λόγο και για χτύπημα κατά της Φον Ντερ Λάιεν.

Από χθες πάντως, άτομα από την Κομισιόν φαίνεται πως έσπευσαν να σχολιάσουν ότι οι έφοδοι συνδέονται με έρευνα που ξεκίνησε πριν η Κάγια Κάλας αναλάβει επικεφαλής του διπλωματικού σκέλους της Ένωσης.

Πάντως, μετά την αποκάλυψη της συγκεκριμένης υπόθεσης αρκετοί κάνουν λόγο για Ε.Ε. την ανάγκη σύστασης ενός ειδικού οργάνου εποπτείας καθώς οι βελγικές αρχές δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν επαρκώς σε τέτοιου βεληνεκούς έρευνες.

“Η καταγγελία είναι ότι η Μογκερίνι και ο Σαννίνο είχαν πρόσβαση σε αποκλειστικές και προνομιακές -μη δημόσιες- πληροφορίες που τους βοηθούσαν στη σύνταξη της αίτησης. Μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να γίνεται λόγος ότι επηρεάστηκε η διαδικασία της απόφασης, αλλά ότι γνώριζαν πράγματα που δεν θα έπρεπε”, λέει ο κ. Μαϊνάρντους.

Σε κάθε περίπτωση, όπως τονίζει ο κ. Μαϊνάρντους, “βρισκόμαστε στην αρχή μίας διαδικασίας και ήδη γίνεται λόγος για βόμβα που είναι έτοιμη να εκραγεί, λόγω του γεγονότος ότι εμπλέκονται μεγάλα ονόματα της Ευρωπαϊκής πολιτικής. Μιλάμε για πολιτικούς που ήταν πρώην υπουργοί Εξωτερικών, με διασυνδέσεις κτλ“.

Αξίζει να σημειωθεί πως, το σκάνδαλο φαίνεται να σκάει σε μια αρκετά ευαίσθητη περίοδο -πολιτικά και γεωπολιτικά- για την Ευρώπη, τρία χρόνια μετά το Qatargate.

Η Διπλωματική Ακαδημία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ποια είναι, όμως, η νεοσυσταθείσα Διπλωματική Ακαδημία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Diplomatic Academy-EUDA) που βρέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης, μετά τις χθεσινές αποκαλύψεις;

Ήδη από το 2021, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε προτείνει ένα πιλοτικό έργο με τίτλο «Προς τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Διπλωματικής Ακαδημίας». Σκοπός ήταν, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, «η υποστήριξη της ανάπτυξης κοινής διπλωματικής κουλτούρας με βάση την προοπτική της ΕΕ και, εν τέλει, η ενίσχυση του ρόλου της ΕΕ ως αποτελεσματικού παράγοντα εξωτερικής πολιτικής».

Η πρώτη πιλοτική φάση ξεκίνησε και υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του Κολεγίου της Ευρώπης κατά το ακαδημαϊκό έτος 2022/23 και ακολούθησε δεύτερη πιλοτική φάση, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2023/24.

Σύμφωνα με τρεις πηγές που γνωρίζουν την υπόθεση και τις οποίες επικαλείται το Euractiv, πέντε άλλοι εκπαιδευτικοί και ερευνητικοί οργανισμοί – συμπεριλαμβανομένων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Δημόσιας Διοίκησης στo Μαastricht και του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου στη Φλωρεντία – διαγωνίστηκαν για να φιλοξενήσουν και να διαχειριστούν το πρώτο πιλοτικό έτος.

Όλοι έχασαν από το Κολλέγιο της Ευρώπης, το οποίο έλαβε 130.000 ευρώ από την Επιτροπή στο πλαίσιο ενός διαγωνισμού μεσαίας αξίας, μαζί με περισσότερα από 600.000 ευρώ για σίτιση, διαμονή, εκπαιδευτικές επισκέψεις και άλλα έξοδα συμμετεχόντων στις πανεπιστημιουπόλεις του Μπρυζ και της Βαρσοβίας. Όταν ξεκίνησε ένας άλλος διαγωνισμός το 2023 για το δεύτερο έτος της ακαδημίας, προσφέρθηκε ένα πολύ μεγαλύτερο ποσό — 960.000 ευρώ — απευθείας μέσω της διαδικασίας προμήθειας. Ωστόσο, σύμφωνα με δημόσια έγγραφα, μόνο ένας φορέας προσφέρθηκε: το Κολλέγιο της Ευρώπης. Το Κολέγιο της Ευρώπης, που ιδρύθηκε το 1949, θεωρείται η «τελική σχολή» της ΕΕ για διπλωμάτες και δημοσίους υπαλλήλους, με αποφοίτους που περιλαμβάνουν κορυφαίους πολιτικούς και αξιωματούχους των ευρωπαϊκών θεσμών.

Από τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν ξεκίνησε το πιλοτικό πρόγραμμα δύο φάσεων, σχεδόν 100 νέοι διπλωμάτες και αξιωματούχοι συμμετείχαν στο πρόγραμμα, το οποίο υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Κολέγιο της Ευρώπης στη Μπριζ (Βέλγιο) και στο Νατόλιν (Πολωνία).

Εν τέλει, τον Μάιο του 2024 το Συμβούλιο της ΕΕ ίδρυσε τη Διπλωματική Ακαδημία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, «θα συμβάλει στη δημιουργία κρίσιμης μάζας Ευρωπαίων διπλωματών με βαθύτερη κατανόηση των αρχών, των στόχων, των αξιών, των συμφερόντων και του παγκόσμιου ρόλου της ΕΕ, ικανών να επιτελέσουν αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους, είτε τοποθετούνται στις Βρυξέλλες, σε αντιπροσωπίες της ΕΕ είτε στις εθνικές δομές τους, στο πλαίσιο της ενασχόλησης με ζητήματα της ΕΕ και της αντιμετώπισης των στρατηγικών της προκλήσεων».

Το μέλλον της ακαδημίας – και η καριέρα της Μογκερίνι – βρίσκονται τώρα στο επίκεντρο μιας έρευνας υψηλού κινδύνου.

Η ανακοίνωση του Κολλεγίου της Ευρώπης

Μετά τις χθεσινές εξελίξεις, το Κολλέγιο της Ευρώπης έβγαλε μία ανακοίνωση κατά την οποία αναφέρει πως “θα συνεργαστεί πλήρως με τις αρμόδιες αρχές, με γνώμονα τη διαφάνεια και τον σεβασμό στη διαδικασία της έρευνας”, ενώ σχολιάζει πως “λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει τη συνέχεια των δραστηριοτήτων του”.

Αναλυτικά η ανακοίνωση:

“Το Κολλέγιο της Ευρώπης θα συνεργαστεί πλήρως με τις αρμόδιες αρχές, με γνώμονα τη διαφάνεια και τον σεβασμό στη διαδικασία της έρευνας.

Το Κολλέγιο παραμένει δεσμευμένο στις υψηλότερες προδιαγραφές ακεραιότητας, δικαιοσύνης και συμμόρφωσης – τόσο σε ακαδημαϊκά όσο και σε διοικητικά θέματα.

Το Κολλέγιο λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει τη συνέχεια των δραστηριοτήτων του.

Δεν έχουμε περαιτέρω σχόλια σε αυτό το στάδιο”.