Ευρωπαϊκό Δικαστήριο: “Καμπάνα” στην Ελλάδα για την διαπόμπευση των οροθετικών το 2012

Δώδεκα χρόνια μετά τη δημόσια διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών, οι οποίες προσήχθησαν από την Ελληνική Αστυνομία και υπέστησαν εξαναγκαστικούς ελέγχους για ΗΙV, εν συνεχεία προφυλακίστηκαν για κακούργημα και τελικά διαπομπεύτηκαν – όταν οι φωτογραφίες και τα προσωπικά τους δεδομένα δημοσιοποιήθηκαν στα ΜΜΕ τον Μάιο του 2012 – το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δικαίωσε τις γυναίκες και καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Συγκεκριμένα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ομόφωνα, ότι υπήρξαν δύο παραβιάσεις του άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Η πρώτη αφορά τις αιματολογικές εξετάσεων στις οποίες υποχρεώθηκαν να υποβληθούν δύο από τις προσφεύγουσες. Μάλιστα, το δικαστήριο σημείωσε πως καμία από τις διατάξεις που επικαλέστηκε η ελληνική κυβέρνηση δεν ήταν ικανή να δικαιολογήσει μια ιατρική παρέμβαση, είτε αυτή διενεργείται από αστυνομικούς είτε από γιατρούς.

Η δεύτερη παραβίαση του άρθρου προέκυψε λόγω της δημοσίευσης προσωπικών δεδομένων και στοιχείων που αφορούν τέσσερις από τις γυναίκες που είχαν προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Συγκεκριμένα, το δικαστήριο οδηγήθηκε σε αυτή την απόφαση λόγω του βάση ότι τα ονόματα, οι φωτογραφίες, η πληροφορία ότι ήταν οροθετικές αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα της αστυνομίας και στη συνέχεια μεταδόθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης. Ανέφερε μάλιστα ότι ο εισαγγελέας δεν προχώρησε σε άλλα μέτρα που θα εξασφάλιζαν την μικρότερη έκθεση των προσφευγουσών.

Το Δικαστήριο έκρινε αναλυτικά ότι η Ελλάδα πρέπει να καταβάλει συνολικά 70.000 ευρώ στις επιζήσασες (σ.σ. 4 από τις γυναίκες που είχαν προσφύγει στο δικαστήριο έχουν πεθάνει) για ηθική βλάβη.

Μπορείτε να διαβάσετε όλη την απόφαση παρακάτω:

Judgment O.G. and Others v. Greece - disclosure of identities and medical data of prostitutes diagnosed with HIV

Το χρονικό της ντροπιαστικής διαπόμπευσης

Η υπόθεση ξεκίνησε μόλις έξι μέρες πριν από τις εκλογές του Μαΐου 2012, στο ζενίθ της οικονομικής κρίσης. Υπουργός Υγείας ο Ανδρέας Λοβέρδος, όπου εξέδωσε την Υγειονομική διάταξη 39α/2012 για τον «περιορισμό της διάδοσης λοιμωδών νοσημάτων», δημοσιεύοντας φωτογραφίες και τα στοιχεία των οροθετικών γυναικών.

Οι Ελληνικές αρχές είχαν προχωρήσει σε εκατοντάδες προσαγωγές γυναικών από τους δρόμους της Αθήνας. Τους έγιναν εξαναγκαστικά rapid τεστ για HIV, σε χώρους αστυνομικών τμημάτων, κατά παράβαση κάθε ιατρικής δεοντολογίας. Όσες διαγνώστηκαν θετικές κατηγορήθηκαν για πορνεία και την πρόθεση να μεταδώσουν τον ιό. Οι εν λόγω γυναίκες είχαν συλληφθεί με την κατηγορία ότι “εκδίδονταν και μετέδιδαν τον ιό του HIV/ AIDS”.

Εις βάρος των προσώπων για τα οποία διαπιστώθηκε οροθετικότητα, η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών απήγγειλε κατηγορίες για βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη. Σύμφωνα με το όλως αντιφατικό κατηγορητήριο, αποδόθηκε στις γυναίκες ότι ήταν εκδιδόμενες, οι περισσότερες από τις οποίες, ενώ δεν είχαν υποβληθεί ποτέ σε ιατρικές εξετάσεις (επομένως δεν γνώριζαν ότι ήταν φορείς HIV), ωστόσο μετέδιδαν εν γνώσει τους και με πρόθεση τον HIV.

Η αρμόδια Εισαγγελέας έδωσε εντολή δημοσιοποίησης των φωτογραφιών και προσωπικών στοιχείων 29 εξ αυτών, από τις οποίες οι 26 προφυλακίστηκαν. Σε νομοθετικό επίπεδο, με πρόσχημα την προστασία της δημόσιας υγείας  το κράτος προέβη σε σωρεία παρανομιών αναφορικά με την προσαγωγή, τη σύλληψη και την κράτησή τους.

«Το 50% της ευθύνης έχει η εκδιδόμενη γυναίκα και το άλλο 50% ο πελάτης. Έπρεπε να δημοσιοποιούνται και οι δικές τους φωτογραφίες, διότι η απροφύλακτη επαφή με εκδιδόμενες γυναίκες είναι πολύ σοβαρό ζήτημα αφενός δημόσιας υγείας αφετέρου κοινωνικής απαξίας. Πρόκειται για θέμα βαρύτατης αμέλειας, η οποία συνορεύει απόλυτα με τη γαϊδουριά» είχε πει τότε ο Α. Λοβέρδος, οποίος μετά έριχνε επανειλημμένα την ευθύνη για τη δημοσίευση των φωτογραφιών των οροθετικών γυναικών στην Εισαγγελία.

Η διάταξη καταργήθηκε τον Μάιο του 2013 από την υφυπουργό Υγείας, Φωτεινή Σκοπούλη, ωστόσο τον Ιούνιο 2013 ο Άδωνις Γεωργιάδης προχώρησε στην άρση της πράξης κατάργησης. Η οριστική κατάργηση της 39Α έγινε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.

Τον Δεκέμβριο του 2016 κρίθηκαν οι 11 οροθετικές γυναίκες που είχαν οδηγηθεί σε δίκη, κρίθηκαν αθώες από το Τριμελές Εφετείο Πλημμελειοδικών.

«Δεν θα αναφερθώ σε όσα προέκυψαν, κατά την ακροαματική διαδικασία, αλλά όσα δεν προέκυψαν», ανέφερε χαρακτηριστικά τότε ο εισαγγελικός λειτουργός και συνέχισε: «Δεν προέκυψε ουδόλως ότι εκδίδονταν, ουδόλως ότι ερχόντουσαν σε σαρκική επαφή χωρίς χρήση προφυλακτικού με άλλα άτομα, ουδόλως -εκτός της πρώτης κατηγορούμενης- ότι γνώριζαν την οροθετικότητά τους».