Καρκίνος του προστάτη: Νέα “εργαλεία” διάγνωσης και θεραπείας

Περίπου 7.000 άνδρες στην Ελλάδα και 1,5 εκατομμύριο στον κόσμο διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο με καρκίνο του προστάτη, και παρόλα αυτά η νόσος παραμένει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης ιατρικής.

Σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στο πρόσφατο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατρικής Ογκολογίας που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο, πρόκειται για τον δεύτερο πιο συχνό καρκίνο στους άνδρες και η πέμπτη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως.

Παρά τις τεράστιες εξελίξεις στη διάγνωση και τη θεραπεία, οι ανάγκες παραμένουν σημαντικές, ιδίως για θεραπείες που όχι μόνο παρατείνουν τη ζωή, αλλά διατηρούν και την ποιότητά της.

Νέα εποχή στη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη

Η πρόοδος στη διαγνωστική απεικόνιση έχει αλλάξει ριζικά το τοπίο. Όπως παρουσίασε ο καθηγητής Bernd Hamm στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ογκολογίας (ESMO) 2025, η πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία (mpMRI) αναδεικνύεται ως το πρώτο βήμα στη διαγνωστική διαδικασία.

Μάλιστα, σύμφωνα με τη μελέτη PROKOMB, που υποστηρίχθηκε από την Bayer, η mpMRI μπορεί να βοηθήσει στον ακριβέστερο εντοπισμό του καρκίνου και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αποτρέψει περιττές βιοψίες, προστατεύοντας τους ασθενείς από επεμβατικές διαδικασίες.

«Εάν η μαγνητική τομογραφία δείξει ανωμαλίες, γίνεται στοχευμένη βιοψία. Αν είναι φυσιολογική, μπορούμε να αποφύγουμε τη βιοψία», εξηγεί ο καθηγητής Hamm, αναδεικνύοντας τη σημασία της τεχνολογίας στην ακριβή διάγνωση.

Θεραπείες για τον καρκίνο του προστάτη: Από την επιβίωση στην ποιότητα ζωής

Η θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη έχει εξελιχθεί αρκετά την τελευταία δεκαετία.

Όπως επισημαίνει στο NEWS 24/7 ο Δρ. Pedro Barata, καθηγητής Κλινικής Ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο του Cleveland και εξειδικευμένος στον καρκίνο του ουροποιητικού συστήματος, «το πρώτο μεγάλο βήμα ήταν η κατανόηση ότι η έγκαιρη χρήση αποτελεσματικών φαρμάκων οδηγεί σε πολύ μεγαλύτερο όφελος για τους ασθενείς».

Η στρατηγική αντιμετώπισης επικεντρώνεται σήμερα στη συνδυαστική θεραπεία, με ορμονοθεραπεία, χημειοθεραπεία και αναστολείς του ανδρογονικού υποδοχέα (ARPI), όπως η δαρολουταμίδη (darolutamide). Η χρήση αυτών των φαρμάκων στα πρώιμα στάδια της νόσου έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει σημαντικά τη συνολική επιβίωση.

«Η διαφορά στο όφελος είναι τεράστια όταν τα φάρμακα χρησιμοποιούνται στα πρώτα στάδια της νόσου, αντί αργότερα, στο ανθεκτικό στάδιο», εξηγεί ο Δρ. Barata.

Παράλληλα, η ενσωμάτωση γενετικών πληροφοριών στη λήψη αποφάσεων αποτελεί το επόμενο μεγάλο βήμα. «Η πραγματική εξατομίκευση της θεραπείας βασίζεται στη γνώση. Χωρίς γενετικό έλεγχο, δεν μπορούμε να επιλέξουμε τη σωστή θεραπεία για κάθε ασθενή» συμπληρώνει ο κ. Barata.

«Η δαρολουταμίδη είναι αναστολέας του ανδρογονικού υποδοχέα με μοναδική χημική δομή και χαμηλή διείσδυση στον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, κάτι που μειώνει σημαντικά την έκπτωση στις γνωσιακές λειτουργίες, τη μνήμη, αλλά και την κόπωση», εξηγεί μιλόντας στο NEWS 24/7 η Δρ. Iris Kuss, Global Clinical Development Lead της Bayer.

Οι κλινικές μελέτες ARASENS και ARANODE απέδειξαν ότι η darolutamide, είτε σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία (docetaxel) είτε χωρίς, βελτιώνει τη συνολική επιβίωση και καθυστερεί την εξέλιξη της νόσου σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του προστάτη

Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι οι ασθενείς διατηρούν υψηλή ποιότητα ζωής, με ελάχιστες παρενέργειες.

Η Δρ. Iris Kuss, επικεφαλής της παγκόσμιας κλινικής ανάπτυξης του Nubeqa, εξηγεί τη στρατηγική: «Η δαρολουταμίδη έχει αποδείξει εξαιρετική αποτελεσματικότητα και ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας. Στόχος μας είναι να τη φέρουμε σε πιο πρώιμα στάδια της νόσου, όπου υπάρχει ακόμη δυνατότητα ίασης»

Η σημασία της εξατομικευμένης θεραπείας στον καρκίνο του προστάτη

Η θεραπεία δεν είναι ποτέ «μία για όλους». Όπως τονίζει η Δρ. Kuss, η δαρολουταμίδη προσφέρει τη δυνατότητα προσαρμογής.

«Αν έχουμε έναν νεότερο ασθενή με πολλαπλές μεταστάσεις, μπορούμε να ξεκινήσουμε πιο επιθετικά την αντιμετώπιση, δηλαδή με χημειοθεραπεία, ADT (ορμονοθεραπεία, στέρηση ανδρογόνων) και δαρολουταμίδη. Αντίθετα, για έναν ασθενή 65 ετών με ήπια αύξηση PSA, μπορούμε να επιλέξουμε ένα πιο ήπιο σχήμα, χωρίς χημειοθεραπεία», λέει η Δρ. Kuss.

Η δυνατότητα αυτή δίνει στους γιατρούς ευελιξία και στους ασθενείς τη δύναμη της επιλογής. Η ίδια φαρμακολογική βάση μπορεί να προσαρμοστεί στο προφίλ, τις προτεραιότητες και τις αντοχές κάθε ανθρώπου.

Το Χofigo και η επόμενη γενιά ραδιονουκλιδικών θεραπειών

Πέρα από την ορμονοθεραπεία, όπως αναφέρει η Δρ. Kuss, η Bayer επενδύει και σε στοχευμένες ραδιονουκλιδικές θεραπείες, όπως το ράδιο-223 (Χofigo).

Το φάρμακο αυτό, εγκεκριμένο από το 2013, χρησιμοποιείται για ασθενείς με μεταστατικό ανθεκτικό καρκίνο του προστάτη που έχουν οστικές μεταστάσεις. Η θεραπεία δρα απευθείας πάνω στα καρκινικά κύτταρα των οστών, προσφέροντας στοχευμένη ακτινοβολία χωρίς να επηρεάζει τους γύρω ιστούς.

Νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι το ράδιο-223 προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα όταν συνδυάζεται με αντιανδρογονική θεραπεία, ανοίγοντας τον δρόμο για νέα σχήματα συνδυαστικών θεραπειών, λέει από την πλευρά του ο καθηγητής Barata.

Από την επιστήμη στην εμπειρία του ασθενούς

Η ιατρική πρόοδος, ωστόσο, δεν έχει αξία αν δεν μεταφράζεται σε καλύτερη ζωή για τον άνθρωπο. Ο Δρ. Erik Briers, πρόεδρος της Europa UOMO —του ευρωπαϊκού συνασπισμού ασθενών με καρκίνο του προστάτη— τόνισε ότι το ταξίδι του ασθενούς είναι «βαθιά προσωπικό».
«Το σημαντικότερο είναι ο ασθενής να νιώθει ενημερωμένος, ενδυναμωμένος και ενεργά εμπλεκόμενος σε κάθε βήμα της θεραπείας του», σημείωσε και ο Δρ. Barata συμφωνεί: «Οι ασθενείς έχουν διαφορετικές αξίες και προτεραιότητες. Ο ρόλος μας δεν είναι να αποφασίσουμε για εκείνους, αλλά να τους καθοδηγήσουμε ώστε να επιλέξουν με βάση τη δική τους ζωή».

«Στόχος της Bayer είναι ο μετασχηματισμός της φροντίδας του καρκίνου του προστάτη σε όλα τα στάδια, από τη διάγνωση έως την προχωρημένη νόσο. Δεν στοχεύουμε μόνο στην παράταση της ζωής, αλλά και στη διατήρηση της ποιότητας ζωής», τόνισε η Δρ. Kuss στο πλαίσιο του συνεδρίου.

Με δύο θεμελιώδη θεραπευτικά όπλα και ένα εκτεταμένο ερευνητικό πρόγραμμα μελετών, η εταιρεία στοχεύει να καλύψει ολόκληρο το φάσμα της νόσου, από τα πρώιμα στάδια έως τον μεταστατικό καρκίνο. «Θέλουμε οι ασθενείς να μπορούν να συνεχίσουν να ζουν τη ζωή που αγαπούν», αναφέρει χαρακτηριστικά η Δρ. Kuss.

Εξατομικευμένη φροντίδα και τεχνητή νοημοσύνη

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι το μέλλον της ογκολογίας βρίσκεται στην εξατομίκευση και στην τεχνολογική υποστήριξη της ιατρικής απόφασης.

Η χρήση γονιδιωματικών δεδομένων, τεχνητής νοημοσύνης στην απεικόνιση και προγνωστικών βιοδεικτών αναμένεται να αλλάξει ριζικά τον τρόπο που προσεγγίζεται ο καρκίνος του προστάτη.

«Τα επόμενα χρόνια αναμένεται να αλλάξουν σημαντικά οι θεραπευτικές και διαγνωστικές προσεγγίσεις στον καρκίνο του προστάτη χάρη σε εξελίξεις που συνδυάζουν την ιατρική ακριβείας, την τεχνητή νοημοσύνη, και τα νέα ραδιοφάρμακα. Ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η αξιοποίηση του PSMA τόσο σε επίπεδο PET απεικόνισης όσο και ως στόχος θεραπείας με ραδιονουκλίδια ενώ παράλληλα αναπτύσσονται θεραπείες που στοχεύουν άλλους επιφανειακούς υποδοχείς καρκινικών κυττάρων πέρα από το PSMA προσφέροντας νέες δυνατότητες για εξατομικευμένη προσέγγιση. Αυξάνεται επίσης η χρήση της πολυπαραμετρικής μαγνητικής τομογραφίας σε συνδυασμό με λογισμικά τεχνητής νοημοσύνης που αναλύουν βιοψίες και απεικονιστικά δεδομένα με μεγαλύτερη ακρίβεια ενώ αναπτύσσονται υγρές βιοψίες που εντοπίζουν κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα και ελεύθερο DNA στο αίμα επιτρέποντας τη μη επεμβατική παρακολούθηση και διάγνωση», λέει από την πλευρά του ο Δρ. Παναγιώτης Βλαχοστέργιος MD MSc PhD, επίκουρος καθηγητής Παθολογίας-Ογκολογίας στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Cornell, ΗΠΑ.

Ο καρκίνος του προστάτη, επισημαίνουν οι ειδικοί, δεν είναι πλέον μια μονοδιάστατη νόσος που αντιμετωπίζεται μόνο με χειρουργική ή χημειοθεραπεία. Είναι ένα πεδίο συνεχούς καινοτομίας, όπου η επιστήμη, η τεχνολογία και η ανθρώπινη εμπειρία συναντώνται.

Η φροντίδα του ασθενούς δεν περιορίζεται στην επιμήκυνση της ζωής, αλλά στη διασφάλιση ότι αυτή η ζωή παραμένει γεμάτη, ενεργή και αξιοπρεπής. Και όπως είπε χαρακτηριστικά η Δρ. Kuss, «στόχος μας είναι να μεταμορφώσουμε το πρότυπο φροντίδας, όχι μόνο για περισσότερα χρόνια ζωής, αλλά για περισσότερη ζωή μέσα στα χρόνια».