Ολέμπ ντε Γκουζ: Η φεμινίστρια που πάλεψε για τις γυναίκες και καρατομήθηκε

Η Ολέμπ ντε Γκουζ γεννήθηκε στις 7 Μαΐου 1748 στο Μοντωμπάν σε μια φτωχή οικογένεια. Ο πατέρας της ήταν χασάπης και η μητέρα της υπηρέτρια. Σύμφωνα με φήμες ήταν το παράνομο παιδί του μαρκήσιου Λε Φραν ντε Πομπινιάν, ή ακόμα και του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ’.

Αγωνίστρια του φεμινιστικού κινήματος και συγγραφέας της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων των Γυναικών και της Γυναίκας Πολίτη (1791), η Ολέμπ ντε Γκουζ άφησε πίσω της πολλά κείμενα υπέρ των αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών και της κατάργησης της σκλαβιάς των μαύρων.

Μια έφηβη χήρα

Το 1765, σε ηλικία 17 ετών, η ντε Γκουζ παντρεύτηκε τον Λουί Ωμπρί με τον οποίο απέκτησε ένα παιδί δύο χρόνια αργότερα. Ο σύζυγός της πέθανε λίγο μετά και η ίδια μετακόμισε με το παιδί της στο Παρίσι, μη θέλοντας να παραμείνει στην επαρχία.

Στο Παρίσι, αφιερώθηκε στην ανάγνωση των έργων των φιλοσόφων του Διαφωτισμού, αλλά ανακάλυψε γρήγορα τα όρια που έθεσαν οι γυναίκες του 18ου αιώνα. Οι άντρες την έκριναν ως αναλφάβητη και προσπάθησαν να την εμποδίσουν να γράφει έργα. Ωστόσο, από τη δεκαετία του 1780, η ντε Γκουζ είχε καθιερωθεί ως θεατρικός συγγραφέας, όταν η Comédie Française ανέλαβε τα έργα της.

Τα έργα της ντε Γκουζ επικεντρώνονταν σε πολιτικά ζητήματα και σε αντίθεση με άλλες γυναίκες συγγραφείς που δημοσίευαν ανώνυμα ή έγραφαν έργα που επικεντρώνονταν σε μη κοινωνικά θέματα, η ίδια χρησιμοποίησε το γράψιμό της για να τονίσει την αδικία.

Στα έργα της είχε αμφιλεγόμενες -για την εποχή- θέσεις σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών, το διαζύγιο και τη δουλεία. Μεταξύ των έργων της, η ντε Γκουζ έγραψε το πρώτο γαλλικό έργο που επικρίνει τη δουλεία ως απάνθρωπη. Το έργο ήταν τόσο αμφιλεγόμενο που ξέσπασαν ταραχές κατά τη διάρκεια μιας παράστασης και πολλοί την κατηγόρησαν ότι ξεκίνησε την επανάσταση της Αϊτής.

Σε απάντηση, ένας κριτικός έγραψε, “Για να γράψεις ένα καλό έργο, χρειάζεται να έχεις γενειάδα”. Εκείνη όμως συνέχισε και έγραψε 40 έργα, 2 μυθιστορήματα και 70 πολιτικά φυλλάδια.

Ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών

Η Ντε Γκουζ ήταν μέρος ενός δυναμικού κινήματος που αγωνίστηκε για τα δικαιώματα των γυναικών. Με βάση τη γλώσσα του Διαφωτισμού, απαίτησε μια νέα προσέγγιση στη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Είδε τον πολιτικό ακτιβισμό ως το κλειδί για αλλαγή και υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των άγαμων μητέρων, τη ρύθμιση της πορνείας και την εξάλειψη της προίκας.

Το όνομά της συνδέθηκε με τους πρωταγωνιστές της Γαλλικής Επανάστασης, κυρίως με τον Κοντορσέ, που μαζί σχεδίασαν τα πρώτα φεμινιστικά κινήματα της ιστορίας.

” Γυναίκες ξυπνήστε! Το μήνυμα της λογικής ακούγεται σ’ ολόκληρο τον κόσμο! Ανακαλύψτε τα δικαιώματά σας! Η ισχυρή αυτοκρατορία της φύσης δεν περιβάλλεται πλέον από την προκατάληψη, τον φανατισμό, τη δεισιδαιμονία και τα ψέματα. Η φλόγα της αλήθειας έχει σκορπίσει τα σύννεφα της ανοησίας και της καταπίεσης. Ο άνδρας, που ήταν μέχρι χθες υποδουλωμένος, έχει πολλαπλασιάσει τη δύναμή του και χρειάζεται και τη δική σας βοήθεια για να σπάσει τις αλυσίδες του. Με το να απελευθερωθεί μόνο αυτός, αδικεί κατάφωρα τη σύντροφό του. Γυναίκες, γυναίκες! Πότε θα πάψετε να είστε τυφλές; Τι έχετε κερδίσει μέχρι τώρα από την επανάσταση; Αγωνιστείτε , λοιπόν, για τα δικαιώματά σας”.

Η ντε Γκουζ άσκησε αυστηρή κριτική στους συντάκτες της Διακήρυξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επειδή αγνόησαν τις γυναίκες. Με τον τρόπο αυτό ήρθε σε έντονη σύγκρουση με την ηγεσία των επαναστατών, που επέμενε να μην αναγνωρίζει τα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών.

Με βάση τη δική της εμπειρία, που αναγκάστηκε να παντρευτεί στα 16, η ντε Γκουζ χαρακτήρισε τον γάμο ως μορφή εκμετάλλευσης, αποκαλώντας τον “τάφο εμπιστοσύνης και αγάπης”. Ο θεσμός του γάμου δεν έφερνε αγάπη, υποστήριζε η Ντε Γκουζ, αλλά μάλλον υπέβαλε τις γυναίκες σε “διαρκή τυραννία”.

Η λύση, σύμφωνα με την ίδια, ήταν το δικαίωμα του διαζυγίου και των πολιτικών δικαιωμάτων για όλες τις γυναίκες, είτε είναι παντρεμένες είτε ανύπαντρες. Πράγματι, η νεαρή συγγραφέας πίστευε ότι τα δικαιώματα των γυναικών ήταν μέρος της ευρύτερης μάχης για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Πληρωμή με το κεφάλι της

Μετά την πτώση των Γιρονδίνων, κατηγορήθηκε ότι ήταν η συγγραφέας κειμένων τους. Συνελήφθη στις 20 Ιουλίου 1793, παραπέμφθηκε σε δίκη και καταδικάστηκε σε θάνατο. Καρατομήθηκε στη γκιλοτίνα στην πλατεία Κονκόρντ στις 3 Νοεμβρίου 1793, κυρίως λόγω των κειμένων της σχετικά με την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Εβδομάδες μετά το θάνατό της, ο Pierre Chaumette, εισαγγελέας του Παρισιού, παρουσίασε την εκτέλεσή της ως προειδοποίηση για άλλες γυναίκες: “Εγκατέλειψε τις φροντίδες του νοικοκυριού της για να εμπλακεί στην πολιτική και να διαπράξει εγκλήματα. Πέθανε στη γκιλοτίνα επειδή είχει ξεχάσει τις αρετές που ταιριάζουν στο φύλο της”, έγραψε ο Chaumette.

Το 2016, η Γαλλική Εθνοσυνέλευση τίμησε την ντε Γκουζ με ένα άγαλμα προς τιμήν της. “Επιτέλους φτάσαμε σε αυτή τη στιγμή. Επιτέλους, η Ολέμπ ντε Γκουζ μπαίνει στην Εθνοσυνέλευση”, δήλωσε ο Claude Bartolone, πρόεδρός της.