Η απάντηση στον Τραμπ για τους δασμούς ίσως έρθει από εκεί που δεν το περιμένει

Μια σχέση που είχε «παγώσει» μετά από μια φονική σύγκρουση στα Ιμαλάια πριν από πέντε χρόνια, φαίνεται να «ξεπαγώνει» υπό την πίεση της οικονομικής πολιτικής του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

Για πρώτη φορά από το 2018, ο Ινδός Πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι θα ταξιδέψει στην Κίνα αυτή την εβδομάδα για να παραστεί σε σύνοδο που φιλοξενεί ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ, σε μια επίσκεψη που έρχεται μετά την επιβολή των τιμωρητικών δασμών 50% που επέβαλε ο Τραμπ στις εισαγωγές από την Ινδία.

Οι δύο ηγέτες – των οποίων οι στρατοί συγκρούστηκαν βίαια το 2020 στα αμφισβητούμενα σύνορα– ίσως τώρα δώσουν τα χέρια, βάζοντας την οικονομική σταθερότητα πάνω από τη βαθιά τους αντιπαλότητα, αναφέρει σε ανάλυσή του το CNN.

Μαζί με τον Μόντι, ηγέτες από τη Ρωσία, το Πακιστάν, το Ιράν και την Κεντρική Ασία θα συμμετάσχουν στη σύνοδο του Σαββατοκύριακου που, σύμφωνα με το Πεκίνο, θα είναι η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) – ενός περιφερειακού οργανισμού ασφαλείας που ιδρύθηκε από τη Μόσχα και το Πεκίνο με στόχο την αναδιαμόρφωση της παγκόσμιας ισορροπίας δυνάμεων.

Η παρουσία της Ινδίας στη σύνοδο αποτελεί το πιο ενδεικτικό σημάδι της αναθέρμανσης των σχέσεων μεταξύ των δύο ασιατικών δυνάμεων. Αν και η εξομάλυνση των τεταμένων σχέσεων Ινδίας-Κίνας είχε ήδη ξεκινήσει, αναλυτές λένε ότι οι πολιτικές του Τραμπ ωθούν τους δύο ηγέτες – που έχουν οικοδομήσει το πολιτικό τους προφίλ πάνω σε μια ισχυρή εθνικιστική βάση – να εξετάσουν μια συνεργασία λόγω ανάγκης.

Οι δασμοί που επέβαλε ο Τραμπ εξαιτίας των ινδικών αγορών ρωσικού πετρελαίου αποτέλεσαν πλήγμα για τον Μόντι, ο οποίος είχε αναπτύξει μια στενή σχέση με τον Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία. Φαίνεται, μάλιστα, πως η απειλή των επιπρόσθετων τελών «προσέδωσε το αίσθημα του κατεπείγοντος» στην κατεύθυνση του Νέου Δελχί προς τη σταθεροποίηση της σχέσης με το Πεκίνο.

Διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις εργάστηκαν για την ενίσχυση των στρατηγικών δεσμών με την Ινδία μέσω μεταφοράς τεχνολογίας και κοινών στρατιωτικών ασκήσεων, βλέποντας τη μεγαλύτερη δημοκρατία του κόσμου ως αντίβαρο στην αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού. Η απώλεια της Ινδίας θα ήταν «το χειρότερο σενάριο» για τις ΗΠΑ, όπως έχουν πει αναλυτές.

Μετά από συνάντηση του Κινέζου Υπουργού Εξωτερικών Γουάνγκ Γι με τον Πρωθυπουργό Μόντι στο Νέα Δελχί την περασμένη εβδομάδα, και οι δύο πλευρές αναγνώρισαν την πρόσφατη βελτίωση στις μεταξύ τους σχέσεις.

«Οι σχέσεις Ινδίας-Κίνας έχουν σημειώσει σταθερή πρόοδο, καθοδηγούμενες από τον σεβασμό στα συμφέροντα και τις ευαισθησίες του άλλου», δήλωσε ο Ινδός ηγέτης. «Σταθερές, προβλέψιμες και εποικοδομητικές σχέσεις μεταξύ Ινδίας και Κίνας θα συμβάλουν σημαντικά στην περιφερειακή και παγκόσμια ειρήνη και ευημερία», συμπλήρωσε.

Ωστόσο, οι αναλυτές λένε ότι η σύνοδος είναι απίθανο να οδηγήσει σε μια θεμελιώδη αναδιάταξη.

Πώς γεννήθηκε η αντιπαλότητα Ινδίας – Κίνας

Οι σχέσεις ανάμεσα στην Ινδία και την Κίνα ξεκίνησαν ως φιλικές μετά την αποικιοκρατία, αλλά με τα χρόνια εξελίχθηκαν σε μια σύγχρονη στρατηγική αντιπαλότητα.

Η Ινδία ήταν από τις πρώτες χώρες που σύναψαν διπλωματικές σχέσεις με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας το 1950, με εκείνη τη δεκαετία να χαρακτηρίζεται από ένα κοινό όραμα για ασιατική αλληλεγγύη. Ωστόσο, αυτή η αρχική φιλία διαλύθηκε από τον Σινο-Ινδικό Πόλεμο του 1962, μια σύντομη αλλά σφοδρή σύγκρουση που άφησε πίσω της μια κληρονομιά βαθιάς δυσπιστίας και ένα άλυτο συνοριακό ζήτημα που παραμένει το «μελανό σημείο» της σχέσης των δύο χωρών.

Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, οι ηγέτες των δύο χωρών έκαναν βήματα για την ενίσχυση των οικονομικών σχέσεών τους, με τις διμερείς εμπορικές συναλλαγές να αυξάνονται, παρά τις συνεχιζόμενες εντάσεις στα κοινά σύνορα. Όμως οι φονικές συγκρούσεις στην Κοιλάδα Γκαλβάν το 2020 – που άφησαν πίσω τους τουλάχιστον 20 Ινδούς και τέσσερις Κινέζους στρατιώτες νεκρούς – ανέτρεψαν βίαια αυτήν την ισορροπία.

Υπήρξε σταδιακή εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ινδίας και Κίνας μετά τη συνάντηση του Μόντι και του Σι στο περιθώριο της συνόδου των BRICS στη Ρωσία τον περασμένο Οκτώβριο. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να επανεκκινήσουν τις απευθείας πτήσεις που είχαν ακυρωθεί από την εποχή της πανδημίας του κορονοϊού ενώ το Πεκίνο συμφώνησε πρόσφατα να ξανανοίξει δύο προσκυνηματικούς προορισμούς στο δυτικό Θιβέτ για Ινδούς – για πρώτη φορά μετά από πέντε χρόνια – και η κάθε μία από τις δύο χώρες άρχισε εκ νέου να εκδίδει τουριστικές βίζες για τους πολίτες της άλλης.

Μία στρατηγική κίνηση

Η αλλαγή στη σχέση της Ινδίας με την Κίνα δείχνει πώς η Ινδία ακολουθεί τη δική της στρατηγική, βάζοντας πρώτα τα δικά της συμφέροντα και όχι την τυφλή υποστήριξη σε κάποιο συγκεκριμένο μπλοκ.

Στη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), πέρα από τον Σι Τζινπίνγκ, ο Μόντι θα βρεθεί και δίπλα στον πρωθυπουργό του Πακιστάν, με το οποίο η Ινδία έχει πρόσφατα εμπλακεί σε φονική σύγκρουση, καθώς και στον παραδοσιακό εταίρο της, τη Ρωσία, της οποίας οι συνεχείς πωλήσεις πετρελαίου στην Ινδία μετά την εισβολή στην Ουκρανία έχουν ενοχλήσει τις ΗΠΑ και ώθησαν τον Τραμπ να επιβάλει τιμωρητικούς δασμούς 25% στα ινδικά προϊόντα.

Η συμμετοχή της Ινδίας σε ένα μπλοκ υπό την ηγεσία της Κίνας έρχεται σε έντονη αντίθεση με τις στενές της σχέσεις με την τετραμερή συμμαχία Quad — μια ομάδα ασφάλειας που περιλαμβάνει τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Αυστραλία — η οποία θεωρείται ευρέως ως δημοκρατικό αντίβαρο στην αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στον Ινδικό Ωκεανό.

Η Ινδία μοιάζει να επιλέγει να απομονώσει τις διπλωματικές και οικονομικές της επιταγές από τη σύγκρουση με την Κίνα.

Το μονοπάτι προς τη σταθερότητα

Η στρατηγική αναπροσαρμογή της στάσης της Ινδίας απέναντι στην Κίνα αποτελεί περισσότερο μια οικονομική αναγκαιότητα, σημειώνει το CNN.

Πέρυσι, η Κίνα ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ινδίας μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, με το διμερές εμπόριο να φτάνει τα 118 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με στοιχεία του ινδικού υπουργείου εμπορίου. Η Ινδία εξαρτάται από την Κίνα όχι μόνο για προϊόντα όπως τα ηλεκτρονικά, αλλά και για βασικά ενδιάμεσα προϊόντα και πρώτες ύλες που τροφοδοτούν τη δική της βιομηχανία.

Ωστόσο, αυτή η οικονομική διασύνδεση υφίσταται υπό τη σκιά μιας τεταμένης στρατιωτικής πραγματικότητας.

Οποιαδήποτε συνομιλία μεταξύ Μόντι και Σι θα είναι περίπλοκη λόγω των δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών που παραμένουν αναπτυγμένοι στα αμφισβητούμενα σύνορά τους στα Ιμαλάια, με αυτήν την άλυτη σύγκρουση να παραμένει το κύριο εμπόδιο για την αποκατάσταση της μεταξύ τους εμπιστοσύνης. Την περασμένη εβδομάδα, οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε 10 σημεία για το συνοριακό τους ζήτημα, περιλαμβανομένης της διατήρησης της «ειρήνης και γαλήνης», σύμφωνα με ανακοίνωση του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών.