STUART MURDOCH: “ΟΙ BELLE AND SEBASTIAN ΜΟΥ ΕΣΩΣΑΝ ΤΗ ΖΩΗ”
Η ψυχή των Belle and Sebastian, Stuart Murdoch μιλά στο Magazine για τον τελευταίο (μάλλον) δίσκο της μπάντας που του έσωσε τη ζωή.
Είναι πλέον 54 ετών και δεν το πιστεύει ούτε και ο ίδιος. Πώς πέρασαν τα χρόνια και πώς έφτασε ως εδώ; Ο Stuart Murdoch, ηγετική μορφή των αγαπημένων Belle and Sebastian, δεν θέλει πια να μιλήσει για τη μουσική, αλλά “καίγεται” να γράψει ιστορίες για το πώς την έζησε.
Οι Belle and Sebastian, τους οποίους αναμένουμε την Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου για μια μοναδική συναυλία στο Anodos club, δημιουργήθηκαν το 1996 και πήραν το όνομά τους από το “Belle et Sébastien”, ένα παιδικό βιβλίο του 1965 από τη Γαλλίδα συγγραφέα Cécile Aubry. Στις σελίδες του βιβλίου ξεδιπλώνονται οι περιπέτειες του εξάχρονου Sébastien και του σκύλου του, Belle.
Στην πραγματικότητα το συγκρότημα είναι η προσωπική περιπέτεια του εύθραυστου Σκωτσέζου μουσικού, Stuart Murdoch. Δυστυχώς το καύσιμο στη μηχανή του Stuart δεν είχε τίποτα από την ανεμελιά μιας παιδικής ιστορίας. Ο Stuart στα τέλη του ‘80 και ενώ ήταν ακόμα στο πανεπιστήμιο διεγνώσθη με Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα ή αλλιώς ΜΕ). Η ασθένειά του τον απομόνωσε, μιας και περνούσε αμέτρητες ώρες κλινήρης, και τον έσπρωξε να βρει διέξοδο στη μουσική.
Αργότερα οι Belle and Sebastian ήταν ο μόνος τρόπος του να ξαναβγεί στη ζωή. Περιορισμένα βέβαια, με όλη τη μπάντα και τις συναυλίες να “προσαρμόζονται” αυστηρά στην ασθένεια του Stuart. Το τραγούδι “Nobody’s Empire” του 2015 αναφέρεται ακριβώς σε αυτό το “νόμισμα με τις δύο όψεις”, την ασθένεια, που καθόρισε τη ζωη του. “Κάθε λέξη αυτού του κομματιού με εκφράζει απόλυτα και περιγράφει την πραγματικότητα” είχε δηλώσει σε συνέντευξή του.
Fast forward πολλά χρόνια μετά, με 11 δίσκους, ένα Brit Award (1999) και υποψηφιότητες στα βραβεία Mercury Music Prize και Ivor Novello Award, ο Stuart κυκλοφορεί – ίσως – τον τελευταίο δίσκο των Belle and Sebastian, έχει αποκτήσει δύο γιους, κάνει διαλογισμό, γράφει βιβλίο και συμβάλλει ενεργά στην ενημέρωση των ασθενών μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα (ΜΕ).
Λίγο πριν από τη συναυλία του στην Αθήνα ο Stuart Murdoch μίλησε με τη βαριά (αλλά τραγουδιστή) σκωτσέζικη προφορά του στο Magazine για τον αδυσώπητο χρόνο, την “ανίερη συνάντηση” με μία Πόρσε στους δρόμους της Γλασκώβης και το νόημα της επιτυχίας.
Ο αγουροξυπνημένος Stuart είναι ένας ντροπαλός τύπος που δεν το “παίζει” κουλτούρα να φύγουμε, αλλά σίγουρα η ασθένεια τον έχει κάνει να φιλοσοφήσει διαφορετικά την καθημερινότητα.
Διακοπές στην Ελλάδα με τον Hannon των “Divine Comedy”
Η σύντομη τηλεφωνική συζήτησή μας ξεκινάει λίγο… εγωιστικά από πλευράς μου με ερωτήσεις για τις παλαιότερες επισκέψεις του στην Ελλάδα και “στο τραπέζι” πέφτει ξαφνικά το όνομα ενός άλλου αγαπημένου συγκροτήματος.
“Δεν έχω έρθει πολλές φορές στην Ελλάδα. Θυμάμαι όμως πολύ χαρακτηριστικά ένα καταπληκτικό καλοκαίρι. Κάνω παρέα με τον τραγουδιστή των “Divine Comedy”, Neil Hannon, και πριν από 15 χρόνια είχαμε έρθει στην Ζάκυνθο για διακοπές. Η αλήθεια είναι ότι δεν πηγαίνω διακοπές πάρα πολύ συχνά. Ειδικά τότε, λόγω της ασθένειάς μου. Εκείνη τη χρονιά το συνδυάσαμε με μια εμφάνιση σε κάποιο φεστιβάλ. Μετά από αυτό, ήρθαμε Ελλάδα και περάσαμε τέλεια. Κάναμε μπάνιο στη θάλασσα, βλέπαμε τα αστέρια και παίζαμε scrabble. Ήταν υπέροχα”.
Στη χρονοκάψουλα
Πώς αισθάνεται ο ίδιος όταν ανεβαίνει στη σκηνή και ερμηνεύει παλαιότερα κομμάτια των Belle and Sebastian που μας ταξιδεύουν σε μια άλλη… εποχή.
“Νιώθω πάρα πολύ ωραία. Αλλά πάντα αισθάνομαι ωραία όταν τραγουδάω τα τραγούδια μας. Βέβαια τελευταία έχω πάθει και ένα ψιλοσόκ. Γιατί κάποια μου θυμίζουν πόσο ετών είμαι και πως ο χρόνος περνάει πολύ γρήγορα. Αυτά τα τραγούδια με μεταφέρουν πίσω. Νομίζω ότι το να κοιτάς προς τα πίσω και να είσαι νοσταλγικός για κάποιους είναι πρόβλημα. Για μένα όχι τόσο. Αυτό το διάστημα γράφω ένα βιβλίο που περιλαμβάνει ιστορίες από τα ‘90s, ακόμα και πριν να δημιουργηθούν οι Belle and Sebastian. Είναι γεμάτο μουσική και τα νιώθω όλα αυτά σαν να είναι χτες.
Άλλοι άνθρωποι του περιβάλλοντός μου που έζησαν έντονα τα 90s και τους ρωτάω για εκείνη την εποχή μου λένε ‘δεν μπορώ να κοιτάζω πίσω, δεν μπορώ να θυμάμαι πώς ήταν τότε’. Εγώ όμως είμαι ευχαριστημένος κοιτάζοντας προς τα πίσω. Όταν παίζουμε τα παλιά τραγούδια μας νιώθω ότι είναι ζωντανά και ότι αφορούν τη σημερινή εποχή. Ήταν, εξάλλου, η καλύτερη περίοδος της ζωής μου και δεν θα την άλλαζα με τίποτα”.
Το “A Bit of Previous” είναι το πρώτο άλμπουμ που ηχογράφησαν οι B&S στην Γλασκώβη – μετά από το “Fold Your Hands” του 1999. Πώς ήταν η εμπειρία να ηχογραφεί στη… γειτονιά του;
“Πραγματικά δεν βιαζόμουν να κάνω ένα νέο άλμπουμ και δεν ήμουν σίγουρος ότι οι άνθρωποι ακούνε άλμπουμ σε αυτές τις εποχές με τον τρόπο που το άκουγαν παλιά. Η δισκογραφική μας έπεισε και θα πηγαίναμε να το ηχογραφήσουμε στην Αμερική [συγκεκριμένα η ηχογράφηση θα γινόταν στο Λος Άντζελες την άνοιξη του 2020 με τον Καναδό παραγωγό Shawn Everett (War on Drugs, The Killers)].
Οι άνθρωποι που είναι αυτή τη στιγμή σε θέση σε ηγεσίας, οι επικεφαλείς, οι πλούσιοι, αυτοί που είναι στην “κορυφή”… στο τέλος της ζωής δεν θα έχουν σημασία τα πλούτη και οι θέσεις τους.
Αλλά χτύπησε η πανδημία και μείναμε στη Γλασκώβη. Πήραμε το στούντιο που κάναμε τις πρόβες και το μετατρέψαμε σε στούντιο ηχογράφησης. Εκεί γράψαμε τον δίσκο. Προσωπικά θα θυμάμαι πάντα πάρα πολύ έντονα αυτή την περίοδο της ζωής μου. Γιατί ήταν μία πάρα πολύ ωραία εποχή. Μία ήσυχη εποχή στη Γλασκώβη που δεν συμβαίνει τίποτα ιδιαίτερο. Περπάτησα όλη την πόλη ακούγοντας μουσική [έχει δηλώσει ότι “πρέπει να κινείται για να νιώσει τη μουσική”]. Ενώ όλα ήταν κλειστά εγώ ένιωθα ότι μυστικά χρησιμοποιούμε τον χρόνο μας πάρα πολύ δημιουργικά.
“Just because you’ve got the high ground / Doesn’t mean you have the most fun”
(Μόνο και μόνο επειδή είσαι στο ψηλό σημείο / Δεν σημαίνει ότι περνάς πολύ καλύτερα)
Ο στίχος από το κομμάτι “A bit of previous” αφορά στην ιδέα της επιτυχίας;
“Δεν είναι μόνο για την επιτυχία είναι μία πιο ευρεία άποψη, λίγο βουδιστική αλλά εδώ που τα λέμε και χριστιανική. Στη Βίβλο αναφέρεται ότι “Έσονται οι έσχατοι πρώτοι κι οι πρώτοι έσχατοι” και “Μακάριοι οί πραείς, ότι αυτοί κληρονομήσουσι την γην…”. Οι άνθρωποι που είναι αυτή τη στιγμή σε θέση σε ηγεσίας, οι επικεφαλείς, οι πλούσιοι, αυτοί που είναι στην “κορυφή”… στο τέλος της ζωής δεν θα έχουν σημασία τα πλούτη και οι θέσεις τους. Για αυτό ας είμαστε προσεκτικοί και να δείχνουμε καλοσύνη.
Σήμερα ήμουν με το ποδήλατό μου σε δρόμο της Γλασκώβης και ένιωσα αυτό το συναίσθημα ακριβώς. Σταματήσαμε μαζί με μία Πόρσε σε ένα φανάρι, και ο οδηγός της θύμωσε μαζί μου γιατί τον καθυστέρησα. Ήμουνα ένα απλό ποδήλατο, ενώ αυτός είχε Πόρσε. Ήταν και λίγο επικίνδυνα γιατί κόντεψε να με ρίξει κάτω. Φούντωσα από μέσα μου και ήθελα να του φωνάξω με ύφος δυνατά “οι ταπεινοί θα κληρονομήσουν τη γη” (γελάει). Έχεις την Πόρσε σου, αλλά δεν θα κρατήσει για πάντα.
Επιπλέον δεν σημαίνει ότι επειδή είσαι στην κορυφή είσαι απαραίτητα ευτυχισμένος. Η ευτυχία είναι κάτι που μπορεί να πετύχει ο άνθρωπος που είναι αληθινός προς τον εαυτό του και έχει μία απλή ζωή. Υπάρχει πολλή συζήτηση τελευταία για τη σχέση ανάμεσα ευτυχία και την επιτυχία. Αν παρατήσεις αυτή την ιδέα ότι πάντα πρέπει κάτι να πετυχαίνεις, κάτι να καταφέρνεις, για να είσαι ευτυχισμένος, τότε μπορεί τελικά να…. γίνεις ευτυχισμένος”.
Το story με τους Arab Stap
24 χρόνια για το “The Boy with the Arab strap” και δεν μπορούσαμε να μην τον ρωτήσουμε για το κομμάτι/άλμπουμ που κρύβει μία μικρή σκωτσέζικη ίντριγκα.
Η ιστορία: Ο δίσκος και το ομώνυμο κομμάτι “The Boy with the Arab Strap” είναι το τρίτο άλμπουμ των Belle & Sebastian, που κυκλοφόρησε το 1998 με την Jeepster Records. Η έμπνευση του Stuart ήρθε από τους Arab Strap (συγκεκριμένα από τον Aidan Moffat) την επίσης σκωτσέζικη μπάντα με την οποία έχουν συναντηθεί σε φεστιβάλ και συναυλίες.
Οι Arab Strap (που πήραν το όνομά τους από ένα σεξουαλικό βοήθημα το οποίο χρησιμοποιείται για να διατηρείται η στύση) δεν ήταν και πολύ ευχαριστημένοι που το όνομά τους χρησιμοποιήθηκε στον τίτλο του τραγουδιού μιας άλλης μπάντας. Άσε που με τον “τίτλο” αυτόν οι Belle and Sebastian κέρδισαν το 1999 το Brit Award για Πρωτοεμφανιζόμενο Καλλιτέχνη.
Ο Stuart από την πλευρά του έχει δηλώσει ότι το τραγούδι γράφτηκε όταν οι Belle & Sebastian και οι Arab Strap τραγουδούσαν μαζί στο Λονδίνο. Εκείνος ήταν άρρωστος και δεν μπορούσε να ακολουθήσει το ξέφρενο ξενύχτι των Arab Strap, οπότε αρκέστηκε στο να γράψει ένα κομμάτι αποτυπώνοντας αυτή την εμπειρία.
Έχει μάλιστα πει ότι δεν γνώρισε καν εκείνο τον καιρό τι ήταν το “arab strap”. Όταν έγινε χρυσός ο δίσκος “The Boy with The Arab Strap” έδωσε μία πλακέτα στη μητέρα του να την κρεμάσει στο σαλόνι του πατρικού του σπιτιού. Μια επίσκεψη από τον εφημέριο της τοπικής εκκλησίας – που μάλλον γνώριζε τι σημαίνει η φράση – έφερε σε πολύ δύσκολη θέση τη μαμά του Stuart.
Το κομμάτι έγινε μεγάλη επιτυχία, αλλά ο Stuart έχει μία πιο σεμνή άποψη και δεν σχολιάζει καν την “παρεξήγηση”.
“Πρέπει να πω ότι δεν θυμόμουν καν την επέτειο για τα 25 χρόνια, παρά μόνο όταν άρχισαν να μου στέλνουν αμέτρητα μηνύματα στο Twitter για το κομμάτι, και κατάλαβα ότι κάτι συμβαίνει. Εντάξει είναι πολύ ευγενικοί όλοι όσοι θυμούνται αυτό το κομμάτι, μου αρέσει, αλλά καμιά φορά σκέφτομαι ότι οι άνθρωποι των δισκογραφικών που έχουν τον έλεγχο των social media δεν χρειάζεται να κάνουν τόση φασαρία γύρω από μία επέτειο παλιών δίσκων”.
Εξάλλου ο Stuart έχει δηλώσει ότι αγαπάει τη μπάντα πιο πολύ από τον οποιονδήποτε δίσκο της. Του αρέσουν οι παλιοί δίσκοι, αλλά προτιμάει μία… “νέα” μπάντα.
Η έκπληξή του όταν του λέω ότι οι Arab Strap θα έρθουν στην Ελλάδα στις 30 Οκτωβρίου μετά από 17 χρόνια είναι … τεράστια. “Ουάου. Θα έρθουν στην Αθήνα, σοβαρά; Μα καλά όλοι είχαμε την ίδια ιδέα; Γιατί το να έρθουμε στην Ελλάδα ήταν δική μου ιδέα. Μας κάλεσαν στην Τουρκία για μία συναυλία σε ένα φεστιβάλ και είπα στο γκρουπ μου “Μα πρέπει να πάμε και στην Ελλάδα, έχουμε φανς και εκεί, και επέμεινα”.
Η πρωτοβουλία #MillionsMissing για το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης
Αναφορικά με το αν είναι σημαντικό τα δημόσια πρόσωπα να εκφράζουν ανοικτά την περιπέτειά τους με θέματα ψυχικής υγείας ή την πάλη τους με κάποια ασθένεια με σκοπό να βοηθήσουν και άλλους ανθρώπους, ο Stuart είναι κάθετος.
“Πιστεύω ότι είναι ένα καθαρά προσωπικό ζήτημα. Δεν πρέπει ποτέ οι άνθρωποι να βρίσκονται υπό πίεση για να κάνουν ή να μην κάνουν κάτι. Για παράδειγμα όταν κάποιος έχει μία διαφορετική σεξουαλική προτίμηση δεν έχεις το δικαίωμα να τον εξαναγκάσεις να πει κάτι δημόσια – αυτό είναι δική του δουλειά όχι δική σου. Για παράδειγμα εγώ για πολλά χρόνια δεν ένιωθα ότι είναι η δουλειά μου να μιλήσω δημόσια για την ΜΕ. Πίστευα ότι το έχω διαχειριστεί και είμαι καλύτερα.
Όταν όμως μετά από 10 χρόνια επέστρεψε δριμεία η ασθένεια ένιωσα ότι πρέπει να το πω. Ένιωσα ότι αυτή τη φορά έχω περισσότερη σοφία και πληροφορίες και ότι θα μπορούσα να βοηθήσω τους ανθρώπους. Εξάλλου δεν υπάρχουν πάρα πολλοί επώνυμοι που έχουν ΜΕ. Κάθε χρόνο στηρίζω την πρωτοβουλία #MillionsMissing για ανθρώπους που νοσούν.
Δεν πρέπει ποτέ οι άνθρωποι να βρίσκονται υπό πίεση για να κάνουν ή να μην κάνουν κάτι. Για παράδειγμα όταν κάποιος έχει μία διαφορετική σεξουαλική προτίμηση δεν έχεις το δικαίωμα να τον εξαναγκάσεις να πει κάτι δημόσια.
Ουσιαστικά είναι μία πρωτοβουλία που υπογραμμίζει το γεγονός ότι υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι με ΜΕ, αλλά εσύ ποτέ δεν τους βλέπεις γιατί είναι μέσα στο σπίτι τους συνεχώς. Αρα οι “Millions missing” είναι αυτοί που λείπουν. Στην φετινή συνάντηση που θα γίνει μέσα στον Σεπτέμβριο στο Εδιμβούργο θα διαβάσω ένα κομμάτι από το βιβλίο που γράφω και αναφέρεται στη δική μου εμπειρία με την ασθένεια”.
Πώς αντιμετωπίζει τη “μαύρη τρύπα” των παγκόσμιων γεγονότων που ίσως τελικά μας κάνουν να αισθανόμαστε απαισιόξοξοι και αδύναμοι για το μέλλον. Μπορούμε να επηρεάσουμε κάποια αλλαγή;
“Ναι όλοι αυτό συζητάμε. Συμβαίνουν πράγματα απελπιστικά και σκέφτομαι συνεχώς τι μπορούμε να κάνουμε για την ανθρώπινη φύση. Το πρόβλημα με το Internet και με το να εκτίθεσαι στα social media συνεχώς είναι ότι, αν θέλεις, μπορείς πραγματικά να δεις μέσα στις ψυχές των ανθρώπων όπως ποτέ ξανά στο παρελθόν.
Μπορείς, αν θέλεις, να δεις τη σκοτεινή πλευρά της ανθρωπότητας. Είναι εκεί και απεικονίζεται ξεκάθαρα. Μπορείς να χτίσεις μία εικόνα για τον εαυτό σου, αλλά και να δεις μόνο το κακό που συμβαίνει στον πλανήτη. Και αυτό σε φθείρει και δεν θα καταφέρεις τίποτα. Το καλύτερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε, πιστεύω, είναι να δίνουμε το καλό παράδειγμα με τη δική μας ζωή.
Να προσπαθούμε να ζήσουμε την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας και την ευγενικότερη ζωή που μπορούμε και μετά θα είμαστε ένα παράδειγμα για τους ανθρώπους γύρω μας. Και με αυτό τον τρόπο μπορούμε να επηρεάσουμε την αλλαγή.
Προσωπικά πιστεύω ότι ο καθένας μπορεί να επηρεάσει την αλλαγή με τον πιο απλό τρόπο. Να βγει έξω από το σπίτι του, έξω από την πόρτα του, στον γείτονά του, και να είναι καλός και ευγενικός με τους άλλους ανθρώπους. Ξέρω ότι ακούγεται πολύ κλισέ και αφελές. Αλλά όταν συμπεριφέρεσαι με καλοσύνη σε κάποιον δημιουργείται ένας … κυματισμός (σαν τη ρυτίδωση πάνω στην ήρεμη επιφάνεια της λίμνης) που μεταδίδεται. Έτσι λοιπόν καταλαβαίνω ότι είμαστε μικροί, αλλά ας έχουμε πίστη στην καλή πλευρά της ανθρώπινης φύσης.”
Είναι δύσκολη η ισορροπία ανάμεσα στην ήρεμη οικογενειακή ζωή και στην έντονη επαγγελματική που τον στέλνει σε περιοδείες σε όλο τον κόσμο;
Σήμερα το πρωί σκεφτόμουν ότι φεύγω και θα λείψω αρκετό καιρό. Δεν έχουμε μόνο εμφανίσεις στην Ελλάδα αλλά και στην Αγγλία, στη Νότια Αμερική, στην Ευρώπη, ξανά στην Αμερική. Ξαφνικά ήθελα ενστικτωδώς να αγκαλιάσω τα δυο μου αγόρια. Δέχομαι τη ζωή όπως έχει έρθει γιατί αγαπώ πολύ αυτό που κάνω και έχω μια καταπληκτική οικογένεια. Η γυναίκα μου είναι τόσο φανταστική που τα αναλαμβάνει όλα και δεν έχω καθόλου στρες.
Αλλά όταν λείπω, μου λείπουν πολύ. Βέβαια προσπαθούμε οι περιοδείες μας να διαρκούν μόνο μερικές εβδομάδες και όχι 6 μήνες όπως μεγαλύτερα συγκροτήματα.
Τελείωσαν πια οι δίσκοι για τους Belle and Sebastian;
“Δεν θέλω να κάνω άλλο δίσκο για πολύ καιρό. Αυτό το διάστημα γράφω κάθε μέρα εντατικά για να τελειώσω το βιβλίο μου. Θέλω να δω πού θα πάει αυτό το βιβλίο, στο οποίο διηγούμαι τα πρώτα χρόνια της μπάντας, αλλά και την περίοδο που ξεκίνησα να γράφω μουσική. Τα θέματά μου με την ασθένεια και όλη τη διαδρομή μου. Και ποιος ξέρει, μπορεί να γίνει ταινία ή να γίνει τηλεοπτική σειρά. Η ιστορία μου έχει μέσα πάρα πολλή μουσική των 80ς και 90ς, δικά μου τραγούδια, αλλά και άλλων αγαπημένων μουσικών εκείνης της εποχής”.