Στενά του Ορμούζ: Από νέα “στενωπό” πληθωριστικών πιέσεων η οικονομία

Φουντώνει η ανησυχία για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, στο φόντο και των αναφορών για κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, καθώς το πέρασμα αυτό μια σημαντική “θαλάσσια λεωφόρος”, κομβική για την παγκόσμια οικονομία και βέβαια για την Ελλάδα.

Από τα Στενά του Ορμούζ, διέρχεται περίπου το 25% του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου. Από την περιοχή περνούν δεκάδες δεξαμενόπλοια καθημερινά καθώς δεν είναι μόνο οι ποσότητες Ιρανικού πετρελαίου, που διακινείται, σε χώρες, βέβαια, εκτός Δύσης πχ Ινδία μια και υπάρχει σχετικό εμπάργκο, αλλά και το Ιρακινό πετρέλαιο ή ποσότητες από το Κουβέιτ. Να σημειωθεί ότι σημαντικές είναι οι ποσότητες που υποδέχονται  τα διυλιστήρια της Ελλάδας, της HELLENiQ ENERGY και της Motor Oil, από το Ιράκ και εμπόδια στη διακίνηση θα οδηγήσουν σε αναπροσανατολισμό των πηγών προμήθειας.

Με βάση πρόσφατη ανάλυση από τον χρηματιστηριακό αναλυτή, Μάνο Χατζηδάκη “το Ιράν μπορεί να είναι ένα σχετικά μικρό μέγεθος Πετρελαιοπαραγωγού, ωστόσο η γεωπολιτική θέση του είναι αυτή που επηρεάζει την μεταβολή της τιμής του Αργού Πετρελαίου. Το 4,8% της Παγκόσμιας παραγωγής, ή 4,3 εκατ. βαρέλια ημερησίως παράγονται από το Ιράν. Στην μεγάλη εικόνα όμως, το 31% της Παγκόσμιας παραγωγής έρχεται από την ευρύτερη Περιοχή του Περσικού Κόλπου, εκ των οποίων το 20% διακινείται με πλοία από τα Στενά του Ορμούζ και το υπόλοιπο 11% από αγωγούς.

Στο στενότερο σημείο τους, τα Στενά έχουν πλάτος 29 ναυτικά μίλια (54 χιλιόμετρα). Στην μία πλευρά των Στενών είναι το Ομάν και στην άλλη άκρη το Ιράν. Ένας ενδεχόμενος αποκλεισμός αυτού του περάσματος θα δημιουργούσε σοβαρό πρόβλημα στην Εφοδιαστική Αλυσίδα, αφού οι απώλειες τέτοιων ποσοτήτων από τις Αγορές και με δεδομένο τον μερικό αποκλεισμό της Ρωσίας από την προσφορά, θα σήμαινε μετατόπιση του σημείου ισορροπίας σημαντικά υψηλότερα, με ότι αυτό συνεπάγεται για τον πληθωρισμό και την στάση των Κεντρικών Τραπεζών.”

Η ενέργεια

Στο φόντο αυτό, ήδη, οι τιμές ενέργειας έχουν πάρει την ανιούσα. Ειδικότερα, σε μηνιαία βάση αυτή ανέρχεται στο 19% περίπου με την τιμή να κινείται πέριξ των 77 δολαρίων.  Στη δε, αντλία, η τιμή της αμόλυβδης έχει ξεπεράσει τα 2 ευρώ σε πολλές νησιωτικές περιοχές. Σε εβδομαδιαία βάση έχει αυξηθεί κατά 4% περίπου.  Την ίδια ώρα, οι τιμές του φυσικού αερίου κρατιούνται σταθερά σε υψηλά επίπεδα, με το ολλανδικό TTF να έχει ξεπεράσει τα 40 ευρώ/MWh, με μηνιαία άνοδο άνω του 12%.

Το στίγμα της ΤτΕ

Ήδη, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει δώσει το στίγμα στην ετήσια Έκθεσή της για τη Νομισματική Πολιτική, που δεν έχει ενσωματώσει, βέβαια, τις τελευταίες εξελίξεις. “Σε συνθήκες ιδιαιτέρα αυξημένης διεθνούς αβεβαιότητας λόγω των πολιτικών εμπορικού προστατευτισμού και των γεωπολιτικών ανακατατάξεων, η διατήρηση ικανοποιητικού ρυθμού ανάπτυξης που θα βασίζεται σε ένα βιώσιμο παραγωγικό υπόδειγμα αποτελεί τη σημαντικότερη πρόκληση για την ελληνική οικονομία” αναφέρει η έκθεση που συμπληρώνει:

“Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις προβλέψεις της Τράπεζας της Ελλάδος για την ανάπτυξη είναι κυρίως καθοδικοί. Αναλυτικότερα, κινδύνους για τις βραχυχρόνιες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας αποτελούν: (α) η περαιτέρω αύξηση του προστατευτισμού στο διεθνές εμπόριο και πιο σημαντική της αναμενόμενης επιβράδυνση της οικονομίας της ευρωζώνης, (β) οι ισχυρότερες αρνητικές επιδράσεις στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον και στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές συνθήκες από τη γενικευμένη αβεβαιότητα, (γ) η μεγαλύτερη στενότητα στην αγορά εργασίας και ενδεχόμενες υψηλότερες μισθολογικές πιέσεις, (δ) ενδεχόμενες φυσικές καταστροφές που συνδέονται με τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, (ε) ο χαμηλότερος του αναμενομένου ρυθμός απορρόφησης και αξιοποίησης των κονδυλίων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και (στ) η βραδύτερη του αναμενομένου υλοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων, με δυσμενείς επιδράσεις στην παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας.”

Φουντώνει η ανησυχία για τον πληθωρισμό

Είναι προφανές ότι στο σκηνικό αυτό είναι δεδομένο ότι μια συνέχιση της έντασης θα “δώσει” καύσιμο στον πληθωρισμό. Ήδη, με βάση την ΕΛΣΤΑΤ,  επιταχύνθηκε σημαντικά ο ρυθμός ανόδου του πληθωρισμού τον Μάιο εφέτος, καθώς αυξήθηκε 2,5%, από 2% τον Απρίλιο και έναντι αύξησης 2,4% τον Μάιο 2024. Ενώ, δεν προοιωνίζεται θετικά η αύξηση κατά 0,2% στη μηνιαία σύγκριση (Μάιος προς Απρίλιο), ενώ πέρυσι στην ίδια σύγκριση είχε υπάρξει μείωση 0,3%.

Ανατιμήσεις καταγράφηκαν τόσο στα τρόφιμα και είδη διατροφής, όσο στις υπηρεσίες και στην ενέργεια. Σε ένα έτος, ξεχωρίζουν: Φρούτα (13,2%), Καφές- κακάο- τσάι (12,3%), Ενοίκια κατοικιών (10,9%), Ηλεκτρισμός (18%), Φυσικό αέριο (11,1%), Ένδυση- υπόδηση (6,6%), Πακέτο διακοπών (8,5%), Ασφάλιστρα υγείας (7%), Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία- κυλικεία (6,8%) και Ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία (5,5%). Στον αντίποδα, συνεχίστηκε η μεγάλη πτώση στην τιμή του ελαιόλαδου (34,4%).

Αλλά, και σε έναν μήνα, εκτός από τις νέες αυξήσεις τιμών σε είδη διατροφής, υπήρξαν περαιτέρω ανατιμήσεις, μεταξύ άλλων, σε: Τσιγάρα (1,2%), Ένδυση και υπόδηση (2,7%), Ενοίκια κατοικιών (0,6%) και Ηλεκτρισμό (8,4%).

Καμπανάκι ΕΒΕΠ

Αξίζει, να σημειωθεί ότι με βάση την άποψη του προέδρου ΕΒΕΠ Βασίλη Κορκίδη οι επιπτώσεις από μια απόφαση κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ είναι σημαντικές αν και η απόφαση αυτή θα έχει κόστος για όλους.

“Η διεθνής κοινότητα «κρατάει την ανάσα της» καθώς οι εξελίξεις της σύρραξης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν μετά την εμπλοκή των ΗΠΑ έχουν φέρει στο προσκήνιο το χειρότερο σενάριο που δεν είναι άλλο από την απόφαση του Ιράν για κλείσιμο των στενών του Ορμούζ. Περίπου το 20-25% του παγκόσμιου πετρελαίου διακινείται μέσω Ορμούζ, καθιστώντας το κρίσιμο σημείο για τις ενεργειακές ροές. Οποιαδήποτε λοιπόν σοβαρή διατάραξη εκεί θα είχε άμεσες επιπτώσεις στην παγκόσμια ναυτιλία και την ενεργειακή ασφάλεια. Κατά μέσο όρο, πάνω από 3.000 δεξαμενόπλοια, διαπλέουν τα Στενά του Ορμούζ κάθε μήνα, με την πλειοψηφία αυτών να είναι ελληνόκτητα. Σύμφωνα με τα δεδομένα της Lloyd’s List Intelligence το πρώτο τρίμηνο του 2025 περί τα 1.201 ελληνόκτητα πλοία πέρασαν τα Στενά του Ορμούζ” αναφέρει σχετικά και συμπληρώνει:

“Συνολικά 271 πλοία βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην ευρύτερη περιοχή της «επικίνδυνης ζώνης». Από αυτά, 199 πλοία βρίσκονται στον Περσικό Κόλπο και 72 στο Στενό του Ορμούζ, δηλαδή στο πιο ευαίσθητο και δυνητικά επικίνδυνο τμήμα της περιοχής. Συνολικά τα 50 πλοία από τα 271 φέρουν ελληνική σημαία γεγονός που επισημαίνεται από το ΥΝΑΝΠ, καθώς επηρεάζει άμεσα το νομικό καθεστώς, τις υποχρεώσεις προστασίας και τον βαθμό παρέμβασης του ελληνικού κράτους σε περίπτωση ενός πιθανού επεισοδίου. Ο επικεφαλής ασφαλείας της BIMCO, Jakob Larsen, δήλωσε ότι μια πλήρης σύρραξη μεταξύ Ισραήλ και Ιράν με εμπλοκή των ΗΠΑ θα είχε πιθανότατα ως αποτέλεσμα το ουσιαστικό κλείσιμο των στενών. Προς το παρόν όμως τα στενά παραμένουν ανοικτά και έτσι θέλουμε να μείνουν” σημειώνει ο κ. Κορκίδης και τονίζει:

Απόφαση με κόστος

Η εμπορική κυκλοφορία συνεχίζεται τόσο προς τα ανατολικά όσο και προς τα δυτικά, αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει ξαφνικά πολύ γρήγορα. Ο McGarry, διευθυντής της εταιρείας Control Risks, δήλωσε ότι η εταιρεία του εκτίμησε τον κίνδυνο πλήρους κλεισίματος ως απίθανο. Αν το Ιράν το τολμούσε θα πυροδοτούσε μια ανεπιθύμητη μεγάλη αντίδραση από τα αραβικά κράτη του Κόλπου, το εμπόριο των οποίων θα επηρεαζόταν σοβαρά. Η διακοπή των ροών από τα Στενά του Ορμούζ, από όπου διέρχονται περίπου 17-20 εκατ. βαρέλια πετρελαίου και προϊόντων την ημέρα, θα προκαλούσε παγκόσμια αναστάτωση, εκτόξευση τιμών και ασφυξία σε ασιατικές κυρίως οικονομίες. Ένα τέτοιο σενάριο, όσο ακραίο και αν φαίνεται δεν μπορεί να αποκλειστεί πλήρως, ειδικά σε περίπτωση που το Ιράν αισθανθεί υπαρξιακή απειλή.

Σε επίπεδο ναυτιλιακής αγοράς, καταγράφονται αλλαγές συμπεριφοράς από ναυτιλιακές εταιρείες και ναυλωτές. Ήδη αρκετοί πλοιοκτήτες δηλώνουν ότι θα είναι πιο επιφυλακτικοί στη φόρτωση φορτίων από τη Μέση Ανατολή, ειδικά όσο η σύγκρουση βαθαίνει. Σύμφωνα με τους ναυλομεσίτες προβλέπεται τα ναύλα στην περιοχή να αυξηθούν περαιτέρω. Ήδη, μετά τις 13/6, οι ναύλοι των πλοίων από τον Περσικό προς την Ασία αυξήθηκαν με την ημερήσια τιμή για ένα VLCC που ναυλώνεται από τον Κόλπο της Κίνας, να έχει αυξηθεί από 20.000 $ την περασμένη Πέμπτη, σε πάνω από 50.000 $ μετά από δέκα ημέρες αντανακλώντας τον αυξημένο κίνδυνο.

Η αγορά πετρελαίου έχει καταγράψει σημαντική μεταβλητότητα μετά από τη στρατιωτική σύρραξη, με δυστυχώς εκατέρωθεν επιθέσεις σε άμαχο πληθυσμό που ξεκίνησαν την περασμένη εβδομάδα και συνεχίζουν. Το Brent σημείωσε άνοδο έως και 11% από την έναρξη των συναλλαγών τη Δευτέρα 16 Ιουνίου, πριν διαμορφωθεί σήμερα γύρω στα 78 δολάρια το βαρέλι, ενώ το West Texas Intermediate βρίσκεται κοντά στα 76 δολάρια το βαρέλι. Οι παραγωγοί της Μέσης Ανατολής μεταφέρουν περίπου το ένα πέμπτο της παγκόσμιας ημερήσιας παραγωγής μέσω των Στενών και οι τιμές θα μπορούσαν να αυξηθούν περαιτέρω, εάν το Ιράν επιχειρήσει να τα μπλοκάρει, καθώς οι πελάτες σε όλο τον κόσμο θα προσπαθήσουν να καλύψουν τις δικές τους ενεργειακές ανάγκες. Η Clarksons Research καταγράφει αυξημένη κινητικότητα για δεξαμενόπλοια VLCC που δρομολογούνται προς ασφαλέστερες περιοχές φόρτωσης, ιδίως στη Δυτική Αφρική και τον Κόλπο του Μεξικού. Οι ναύλοι spot για δρομολόγια προς την Ασία έχουν ήδη ενισχυθεί, με ορισμένες μεταφορές να γίνονται μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας.

Ο τομέας των εμπορευματοκιβωτίων σε σχέση με τον τομέα των δεξαμενόπλοιων φαίνεται να μην επηρεάζεται προς ώρας καθώς ήδη από την «εποχή» που οι Χούτι επέβαλαν το ιδιότυπο καθεστώς στην Ερυθρά Θάλασσα τα πλοία μεταφοράς κοντέινερ επέλεξαν ρότες γύρω από την Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, με αποτέλεσμα αυξημένους χρόνους παράδοσης και αυξημένα κόστη. Η ανασφάλεια στις θαλάσσιες διαδρομές έχει προκαλέσει ανησυχία για τη σταθερότητα των παγκόσμιων εμπορικών αλυσίδων. Αξίζει να σημειωθεί ότι με το κλείσιμο του Ορμούζ οι τοπικές συνδέσεις «short sea» για τις γειτονικές χώρες στην περιοχή της κρίσης θα έχουν πρόβλημα και η τοπική αγορά των εμπορευματοκιβωτίων θα πληγεί. Περίπου 20–30 container ships περνούν καθημερινά από τον Στενό του Ορμούζ σε κανονικές συνθήκες.

Οι εξελίξεις πάντως αναμένεται να επηρεάσουν και την ναυτασφαλιστική αγορά καθώς πλέον τα πλοία που πλέουν ή θα επιχειρήσουν να πλεύσουν στις θερμές ζώνες θα υποστούν την κατά περίπτωση 60% επιβάρυνση κατά «κινδύνων πολέμου» η οποία ως γνωστόν θα επιβαρύνει τα κόστη μεταφοράς τα οποία σε τελική ανάλυση θα κληθεί να τα πληρώσει ο τελικός καταναλωτής, είτε στην αντλία του πρατηρίου, είτε στο ράφι. Η απόφαση του Ιράν για το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ και μαζί με το ένα πέμπτο της παγκόσμιας ημερήσιας κατανάλωσης πετρελαίου που κινείται μέσω αυτού, προκαλεί πολλές παράπλευρες επιπτώσεις για αρκετά προφανείς λόγους. Η απόπειρα κλεισίματος θα προκαλέσει ακόμα μια απάντηση από τις ΗΠΑ, αλλά και από τα αραβικά κράτη του Κόλπου, αφού δεν υπάρχει εναλλακτική θαλάσσια οδός!

Η ΔΕΘ

Στο φόντο αυτό είναι προφανές ότι η γεωπολιτική θα καθορίσει τις εξαγγελίες της ΔΕΘ, για τις οποίες υπήρχαν αναμονές για παροχές. Προφανώς όλα μπαίνουν σε νέο πρίσμα