Τέσσερα συμπεράσματα από τη συνάντηση Τραμπ – Ερντογάν στον Λευκό Οίκο

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε το Λευκό Οίκο το απόγευμα της Πέμπτης (25/09) για πρώτη φορά μετά από έξι χρόνια για να συναντήσει τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, εν μέσω αιματηρών πολέμων και σειράς διεθνών προκλήσεων.

Η ατμόσφαιρα μεταξύ των δύο ηγετών ήταν σαφώς λιγότερο τεταμένη σε σύγκριση με την προηγούμενη επίσκεψη του Ερντογάν το 2019, η οποία είχε ως απότοκο σημαντικές πολιτικές διαφωνίες μεταξύ των δύο χωρών σχετικά με την κατάσταση στη Συρία – ένα θέμα στο οποίο οι δύο ηγέτες έχουν πλέον πιο… ομοιόμορφη άποψη.

Σήμερα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ κυριάρχησε στη συζήτηση ενώπιον των δημοσιογράφων, ενημερώνοντάς τους ότι οι δύο ηγέτες θα συζητήσουν για τους δασμούς, την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία και ότι ο Ερντογάν μπορεί να «πετύχει» την πώληση των αεροσκαφών F-35 και F-16 στη χώρα του. Από τη συζήτηση δεν θα μπορούσε να λείπει και ο πόλεμος στη Γάζα, όπου οι δύο πλευρές φαίνεται να βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από άλλα ζητήματα.

Μετά από μια σύντομη συνάντηση με τους δημοσιογράφους, Τραμπ και Ερντογάν αναχώρησαν για την ιδιωτική τους συνάντηση, για την οποία ο Τραμπ, όταν αποχαιρέτησε τον Τούρκο ομόλογό του από τον Λευκό Οίκο, έδωσε το σήμα ότι πήγε καλά, σηκώνοντας τον αντίχειρά του. «Υπέροχα», είπε για τις δύο ώρες που πέρασαν μαζί σύμφωνα με το BBC, χωρίς ωστόσο να έχουν γίνει ακόμα γνωστές οι λεπτομέρειες όσων συζήτησαν.

«Είναι ένας πολύ σεβαστός άνθρωπος. Είναι πολύ σεβαστός στη χώρα του, σε όλη την Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο όπου τον γνωρίζουν», είπε νωρίτερα ο Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο, δείχνοντας τον Ερντογάν. «Είναι τιμή μας που τον έχουμε εδώ».

Ενώ ο Τραμπ διατηρεί κατά γενική ομολογία φιλικές σχέσεις με τον Ερντογάν, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν τεθεί υπό πίεση τα τελευταία χρόνια, ιδίως λόγω της συνέχισης του εμπορίου της Τουρκίας με τη Ρωσία.

Ωστόσο, και οι δύο ηγέτες προσπάθησαν να παρουσιάσουν τη σχέση τους με θετικό τρόπο στη συνάντηση της Πέμπτης, η οποία ακολουθήθηκε από κοινό γεύμα.

«Έχουμε πολύ καλές σχέσεις εδώ και πολύ καιρό», δήλωσε ο Τραμπ, προσθέτοντας αργότερα: «Είναι ένας σκληρός άνθρωπος. Είναι ένας άνθρωπος με πολύ ισχυρές απόψεις. Συνήθως δεν μου αρέσουν οι άνθρωποι με ισχυρές απόψεις, αλλά αυτός μου αρέσει πάντα».

Ο Ερντογάν, από την πλευρά του, δήλωσε ότι ήταν «πολύ ευχαριστημένος» που επέστρεψε στο Λευκό Οίκο και ότι ελπίζει να οδηγήσει τις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ σε «ένα πολύ διαφορετικό επίπεδο» κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του Τραμπ ως προέδρου.

Ακολουθούν μερικά από τα βασικά θέματα που έθιξαν οι δύο ηγέτες στην εκτενή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν:

“Κοντά σε συμφωνία” για τη Γάζα

Η συνάντηση της Πέμπτης στο Οβάλ Γραφείο έρχεται λίγες μέρες μετά την ομιλία του Ερντογάν και του Τραμπ στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, όπου αρκετοί ηγέτες από όλο τον κόσμο πίεσαν για την αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους.

Αν και λίγες λεπτομέρειες έχουν γίνει γνωστές για την παράλληλη συνάντηση, σύμφωνα με πληροφορίες, οι αξιωματούχοι του Τραμπ παρουσίασαν την πρότασή τους για τον τερματισμό του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα.

Την Πέμπτη, όταν ρωτήθηκε για τις διαπραγματεύσεις αυτής της εβδομάδας, ο Τραμπ επανέλαβε ότι είχε «μια πολύ καλή συνάντηση με τους εκπροσώπους των πιο ισχυρών χωρών της Μέσης Ανατολής». Πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ ήταν «κοντά σε μια συμφωνία» για τον τερματισμό του πολέμου.

«Νομίζω ότι μπορούμε να το πετύχουμε», είπε ο Τραμπ. «Ελπίζω να το πετύχουμε. Πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν, αλλά θέλουμε να επιστρέψουν οι όμηροι».

Ο Τραμπ τόνισε ότι η επιστροφή των Ισραηλινών ομήρων που κρατούνται στη Γάζα — τόσο των ζωντανών όσο και των σορών των νεκρών — ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη εκεχειρίας.

Το επόμενο βήμα, εξήγησε, ήταν να μιλήσει με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου και να τονίσει ότι όλα τα εμπλεκόμενα μέρη θέλουν να τελειώσει ο πόλεμος.

«Πιστεύω στις ειρηνευτικές προσπάθειες που ηγείται ο κ. Τραμπ», πρόσθεσε ο Ερντογάν, σύμφωνα με το Al Jazeera. Ο Τούρκος ηγέτης συμμετείχε στη συνάντηση, μαζί με εκπροσώπους από το Κατάρ, την Αίγυπτο, την Ινδονησία, την Ιορδανία, το Πακιστάν, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η προτροπή στην Τουρκία να σταματήσει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο

Ο Τραμπ έχει επίσης επανειλημμένως δεσμευτεί να τερματίσει την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ωστόσο, σε σύντομες δηλώσεις που έκανε την Πέμπτη σχετικά με τον πόλεμο, ο Τραμπ επέκρινε με τρόπο τον Ερντογάν για τη συνέχιση του εμπορίου της χώρας του με τη Ρωσία.

«Θα ήθελα να σταματήσει να αγοράζει πετρέλαιο από τη Ρωσία, όσο η Ρωσία συνεχίζει την επίθεση εναντίον της Ουκρανίας», δήλωσε ο Τραμπ.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Τραμπ έγινε πρωτοσέλιδο όταν δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι πιστεύει ότι η Ουκρανία μπορεί να ανακτήσει όλα τα εδάφη που έχει καταλάβει η Ρωσία από την έναρξη της εισβολής.

Ήταν μια ξαφνική μετατόπιση τον πρόεδρο των ΗΠΑ, η κυβέρνηση του οποίου υποστήριζε επί μακρόν ότι η Ουκρανία θα έπρεπε να παραχωρήσει τα κατεχόμενα εδάφη προκειμένου να επιτευχθεί ειρήνη.

Στη συνέντευξη Τύπου της Πέμπτης, ο Τραμπ κατηγόρησε επίσης τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για τη συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία, χαρακτηρίζοντάς τον «τέτοια σπατάλη ανθρώπινων ζωών».

«Η Ρωσία έχει ξοδέψει εκατομμύρια και εκατομμύρια δολάρια σε βόμβες, πυραύλους, πυρομαχικά και ζωές — τις ζωές τους. Και δεν έχουν κερδίσει σχεδόν καθόλου έδαφος», δήλωσε ο Τραμπ. «Πιστεύω ότι είναι καιρός να σταματήσουν, πραγματικά το πιστεύω».

Εμπορικές συμφωνίες και κυρώσεις – Στο επίκεντρο τα F-35

Ένα από τα πιο αναμενόμενα στοιχεία της συνάντησης της Πέμπτης ήταν η προοπτική ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να ξαναρχίσουν το εμπόριο στρατιωτικών αεροσκαφών με την Τουρκία.

Το 2019, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ ως προέδρου, οι ΗΠΑ απέκλεισαν την Τουρκία από ένα πρόγραμμα στο πλαίσιο του οποίου η Ουάσιγκτον πωλούσε εξελιγμένα μαχητικά αεροσκάφη F-35 στους συμμάχους της.

Οι ΗΠΑ εξέφρασαν τότε τον φόβο ότι η χρήση ρωσικής τεχνολογίας από την Τουρκία θα μπορούσε να οδηγήσει στη συλλογή στρατιωτικών δεδομένων των ΗΠΑ.

Ωστόσο, την Πέμπτη, ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί ότι ενδέχεται να άρει τις κυρώσεις κατά της πώλησης τέτοιων αεροσκαφών στην Τουρκία, εάν η συνάντησή του με τον Ερντογάν εξελιχθεί θετικά.

«Ξέρω ότι θέλει τα F-35 και τα θέλει από καιρό», είπε ο Τραμπ για τον Ερντογάν. «Και το συζητάμε πολύ σοβαρά».

Οι δύο ηγέτες σχεδίαζαν επίσης να συζητήσουν την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16. Οι ΗΠΑ είχαν εγκρίνει την πώληση των F-16 στην Τουρκία τον Ιανουάριο του 2024, μετά την επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από το τουρκικό κοινοβούλιο.

Όταν ρωτήθηκε αν ήταν διατεθειμένος να συνάψει συμφωνία για την πώληση και των F-35, ο Τραμπ είπε για τον Ερντογάν: «Νομίζω ότι θα καταφέρει να αγοράσει ό,τι θέλει να αγοράσει».

Ο Τραμπ είπε επίσης ότι θα μπορούσε να άρει τις κυρώσεις κατά των αμυντικών βιομηχανιών της Τουρκίας «πολύ σύντομα», προσθέτοντας: «Αν έχουμε μια καλή συνάντηση, σχεδόν αμέσως».

Μια “σημαντική ανακοίνωση” για τη Συρία

Μεταξύ των άλλων, ο Τραμπ αφιέρωσε χρόνο για να επαινέσει τον Ερντογάν για τις προσπάθειες της κυβέρνησής του στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Συρία.

Επίσης, υπονόησε ότι θα έκανε μια «σημαντική ανακοίνωση» αργότερα την ίδια μέρα σχετικά με τη Συρία, αλλά δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες.

Η Συρία βρισκόταν σε εμφύλιο πόλεμο για σχεδόν 14 χρόνια, μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν αντάρτες ανέτρεψαν την κυβέρνηση του πρώην προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ.

Μετά την πτώση της κυβέρνησης του Άσαντ, η κυβέρνηση Τραμπ άρχισε να αίρει τις κυρώσεις κατά της Συρίας, οι οποίες είχαν επιβληθεί για να αντιμετωπιστούν οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπό τον πρώην πρόεδρο.

Στη συνάντηση της Πέμπτης, ο Τραμπ αναγνώρισε στον Ερντογάν ότι άνοιξε τον δρόμο για την άρση των κυρώσεων στη Συρία. Επίσης, επαίνεσε τον Ερντογάν για τον ρόλο του στην απομάκρυνση του Άσαντ.

«Πιστεύω ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι ο υπεύθυνος για τη Συρία, για την επιτυχή μάχη που έδωσε για να απαλλάξει τη Συρία από τον προηγούμενο ηγέτη της», δήλωσε ο Τραμπ. «Πιστεύω ότι αυτός ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος. Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα μεγάλο επίτευγμα».

Ο Τραμπ πρόσθεσε: «Αφαίρεσα τις κυρώσεις για να τους αφήσω να αναπνεύσουν, επειδή αυτές οι κυρώσεις ήταν πολύ αυστηρές».