Ι. Μπολέτης: Πώς το Ωνάσειο Νοσοκομείο θα ενισχύσει τις μεταμοσχεύσεις

Την Τρίτη 21 Οκτωβρίου εγκαινιάστηκε το νέο Ωνάσειο Νοσοκομείο. Οι νέες υποδομές συγκροτούν πλέον το νέο, ενιαίο Ωνάσειο Νοσοκομείο, το οποίο περιλαμβάνει το Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, το Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο και το Ωνάσειο Παίδων, που εκτός από τα παιδοκαρδιολογικά και παιδοκαρδιοχειρουγικά περιστατικά θα καλύπτει και τις μεταμοσχεύσεις παιδιατρικών ασθενών.

Με άλλα λόγια, ειδικά ο τομέας των μεταμοσχεύσεων αναμένεται να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο. Το πόσο μάς το απαντά ο πρόεδρος του Ωνάσειου Νοσοκομείου, καθηγητής Ιωάννης Μπολέτης.

Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του Ωνάσειου Νοσοκομείου στο να συμπληρώσει τα κενά που υπάρχουν στα υπόλοιπα μεταμοσχευτικά κέντρα της χώρας και να έλξει ένα μέρος του αυξημένου φορτίου των μεταμοσχεύσεων;

 Ο ρόλος του Ωνάσειου Νοσοκομείου είναι καθοριστικός. Προσέξατε ότι έχει αλλάξει η επωνυμία του καθώς από πυλώνας στον τομέα της καρδιολογίας και της καρδιοχειρουργικής μετατρέπεται σε πυλώνα υποστήριξης της δωρεάς οργάνων και των μεταμοσχεύσεων. Το Ωνάσειο Νοσοκομείο θα στηρίζει ενεργά όλο το σύστημα, τόσο με τη διενέργεια των μεταμοσχεύσεων όσο και με τη δωρεά, υποστηρίζοντας τις εκπαιδευτικές δράσεις για τη δημιουργία κουλτούρας δωρεάς οργάνων.

Με το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο να αποτελεί μέρος του νέου Ωνάσειου Νοσοκομείου, ποιες παραπάνω δυνατότητες θα δώσει με τη λειτουργία του στις μεταμοσχεύσεις;

Το νέο κτίριο περιλαμβάνει ειδικούς χώρους για τη νοσηλεία των μεταμοσχευμένων ασθενών, ενώ ταυτόχρονα θα διατίθεται και Μονάδα Εντατικής Θεραπείας αποκλειστικά για τις μεταμοσχεύσεις. To Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο (ΩΕΜΕΚ) έρχεται να συμπληρώσει κενά στις μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων. Σκοπός μας δεν είναι να ανταγωνιστούμε τα υπάρχοντα Προγράμματα Μεταμοσχεύσεων αλλά να τα συνδράμουμε. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα του Ωνασείου είναι η δυνατότητα που παρέχει για συνεργασία με κλινικές και γιατρούς του ΕΣΥ και του Πανεπιστημίου, καθώς και με κλινικές και γιατρούς του εξωτερικού. Για τις μεταμοσχεύσεις πνεύμονα συνεργαζόμαστε με τη ΜΕΘ του Νοσοκομείου «Αττικόν» και με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Βιέννης. Για τις παιδιατρικές μεταμοσχεύσεις νεφρού με τη Μονάδα Μεταμοσχεύσεων του «Λαϊκού» Νοσοκομείου, το Παιδονεφρολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού» και με Έλληνες γιατρούς από το Guy’s Hospital του Λονδίνου, ενώ για τις μεταμοσχεύσεις ήπατος συνεργαζόμαστε με τη Μονάδα Μεταμοσχεύσεων Ήπατος του «Λαϊκού» Νοσοκομείου. Με άλλα λόγια, ο ρόλος του Ωνασείου στις μεταμοσχεύσεις είναι να συμπράττει, να συνεργάζεται, να ενισχύει και να διευκολύνει.  Επίσης, ένας τομέας όπου το ΩΕΜΕΚ θα συμβάλλει είναι η Ανοσολογία των Μεταμοσχεύσεων με τη δημιουργία Ανοσολογικού Εργαστηρίου που θα καλύπτει τις μεταμοσχεύσεις της χώρας, δηλαδή το 70% περίπου των μεταμοσχεύσεων εκτός Β. Ελλάδας.

Μέσα στον Μάιο του 2025 είχαμε τις πρώτες 4 μεταμοσχεύσεις παιδιών με χαμηλό σωματικό βάρος στην Ελλάδα. Πόσο σημαντικό είναι αυτό το επίτευγμα για την ανάπτυξη και την ιστορία των μεταμοσχεύσεων στη χώρας μας και τι χρειάστηκε για να επιτευχθεί αυτό το βήμα;

Χαιρόμαστε πολύ που μπορέσαμε να αντιμετωπίσουμε ένα χρόνιο πρόβλημα που ταλάνιζε τους μικρούς ασθενείς και τις οικογένειές τους. Τα παιδιά με χαμηλό σωματικό βάρος, κάτω από 30 κιλά, που πάσχουν από νεφρική νόσο μπορούν πλέον να μεταμοσχεύονται στην πατρίδα μας με δότη, συνήθως έναν γονέα. Θεωρώ ότι το επίτευγμα αυτό είναι σημαντικό για δύο λόγους, πρώτον γι’ αυτή καθαυτή την επιτυχία της ιατρικής πράξης που έρχεται να κλείσει το κενό στην αλυσίδα των μεταμοσχεύσεων νεφρού που πραγματοποιούνται στη χώρα μας από επιτυχημένα προγράμματα μεταμοσχεύσεων σε διάφορα νοσοκομεία αλλά και γιατί εμπεδώνει την κουλτούρα συνεργασίας που είναι εντελώς απαραίτητη στις μεταμοσχεύσεις.

Μιλώντας για συνεργασία, θέλω να πω ότι η επιτυχία των πρώτων επεμβάσεων νεφρού σε παιδιά με χαμηλό σωματικό βάρος, οφείλεται εν πολλοίς στη συνεργασία Ιατρών και άλλων επιστημόνων από τρία διαφορετικά νοσοκομεία. Ο προμεταμοσχευτικός έλεγχος των παιδιών έγινε από Παιδονεφρολόγους στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» ενώ τον γονιών πραγματοποιήθηκε από Ιατρούς της Μονάδας Μεταμοσχεύσεων Νεφρού στο ΓΝΑ «Λαϊκό». Οι επεμβάσεις έγιναν στο Ωνάσειο Νοσοκομείο από Έλληνες χειρουργούς από το Ηνωμένο Βασίλειο, ιατρούς του Ωνασείου και σε συνεργασία με τη Μονάδα Μεταμοσχεύσεων Νεφρού του Νοσοκομείου «Λαϊκό» και Παιδονεφρολόγων του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού».  Μετά το εξιτήριο, την παρακολούθηση των παιδιών αναλαμβάνουν οι Παιδονεφρολόγοι.

Οι μεταμοσχεύσεις αυτές αφορούσαν στον νεφρό. Θα δούμε ζώσες μεταμοσχεύσεις παιδιών και στο ήπαρ σύντομα;

Η πρόσφατη εμπειρία των μεταμοσχεύσεων νεφρού στα παιδιά λειτουργεί σαν  πυξίδα που μας δείχνει τον δρόμο για τις μεταμοσχεύσεις ήπατος. Υπολογίζεται ότι 10 παιδιά τον χρόνο χρειάζονται μεταμόσχευση ήπατος και μεταβαίνουν στο εξωτερικό. Σχεδιάζουμε τα επόμενα βήματα με προσοχή και προγραμματίζουμε τα παιδιά αυτά να μεταμοσχεύονται στο Ωνάσειο σε συνεργασία με την Μονάδα Μεταμοσχεύσεων Ήπατος του Λαϊκού ώστε να έχουμε τα βέλτιστα αποτελέσματα για τους ασθενείς, το Πρόγραμμα Μεταμοσχεύσεων του Ωνασείου και το Σύστημα Υγείας.

Είναι μια μεγάλη ανακούφιση και για τους γονείς;

Ασφαλώς αφού τα παιδιά τους μπορούν να έχουν ολοκληρωμένη θεραπεία στην πατρίδα μας χωρίς μακροχρόνια παραμονή στο εξωτερικό με ό,τι αυτή συνεπάγεται.

Συνολικά, τι έχει αλλάξει στις μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα και πριν «κλείσει» το πρώτο εξάμηνο του 2025 η χώρα μας έκανε ιστορικό ρεκόρ μεταμοσχεύσεων;

Η Ελλάδα παρουσιάζει σταθερά αύξηση στη δωρεά οργάνων τα τελευταία πέντε χρόνια πλέον.  Αυτή η θεαματική αλλαγή κάθε άλλο παρά τυχαία είναι καθώς για πρώτη φορά λειτουργήσαμε οργανωμένα και βάσει σχεδίου.  Σχηματικά, οι παράγοντες που συνέβαλαν σε αυτή την θεαματική αλλαγή είναι η εφαρμογή του Εθνικού Προγράμματος για τη Δωρεά & τη Μεταμόσχευση Οργάνων με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση, το φιλικό και σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο, η τοποθέτηση 20 Τοπικών Συντονιστών Μεταμοσχεύσεων στα δημόσια νοσοκομεία και η εμπιστοσύνη του ιατρικού κόσμου και κυρίως των ιατρών των ΜΕΘ που αγκάλιασαν τη δωρεά οργάνων. Το γεγονός ότι αυξήθηκαν οι κλίνες ΜΕΘ λόγω της πανδημίας του κορονοϊού έχει βοηθήσει σημαντικά. Τέλος, θα πρέπει να αναφέρω την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας που ανήκουν στο οικοσύστημα των μεταμοσχεύσεων και την πολυεπίπεδη ενημέρωση του κοινού μέσα από καμπάνιες που διενεργούνται από το Ίδρυμα Ωνάση σε συνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων και το Ωνάσειο Νοσοκομείο.

Τι θα αλλάξει στη μεταμοσχευτική κοινότητα στην Ελλάδα, αν εκτός από τον εγκεφαλικό θάνατο, προχωρήσουμε και σε μεταμοσχεύσεις από κυκλοφορικό θάνατο; Τι θα σημαίνει αυτό πρακτικά;

Πρακτικά σημαίνει ότι θα αυξηθεί η διαθεσιμότητα σε όργανα και θα μειωθούν οι χρόνοι αναμονής για τη μεταμόσχευση. Αξίζει να αναφερθεί ότι στην Ισπανία που διακρίνεται εδώ και χρόνια για την οργάνωση του συστήματος δωρεάς οργάνων και μεταμοσχεύσεων, το 40% των μεταμοσχεύσεων γίνεται από όργανα που προέρχονται από δότες που κατέληξαν από κυκλοφορικό θάνατο.

Πόσους δότες έχουμε κατά μέσο όρο ανά εκατομμύριο κατοίκων και ποιος είναι ο στόχος στα επόμενα πέντε χρόνια;

Τα τελευταία χρόνια η πορεία μας είναι ανοδική. Το 2024 φθάσαμε στους 10,6 δότες στο εκατομμύριο από 4 δότες ανά εκατομμύριο το 2020. Στόχος μας είναι να φθάσουμε τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο που βρίσκεται στους 20 δότες ανά εκατομμύριο. Επομένως, έχουμε δρόμο να διανύσουμε αλλά είμαστε αισιόδοξοι.

Τι χρόνους αναμονής έχουμε για μεταμοσχεύσεις καρδιάς, πνεύμονα, ήπατος και νεφρού; Πόσο σημαντική είναι η ροή των δοτών για τη μείωση της αναμονής;

Τα στοιχεία του 2024 δείχνουν ότι ο μέσος όρος αναμονής για μεταμόσχευση καρδιάς είναι 7 μήνες, για πνεύμονα 3,7 μήνες και για ήπαρ 6,5 μήνες. Η πιο μακροχρόνια αναμονή αφορά τα μοσχεύματα νεφρών και ανέρχεται σε 8 χρόνια. Όπως ήδη αναφέρθηκε, η αυξημένη ροή δοτών θα συμβάλλει στη μείωση της αναμονής.

Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των τοπικών συντονιστών και η συνεργασία τους με τους γιατρούς στις ΜΕΘ; Υπάρχει επαρκής αριθμός εκπαιδευμένων ειδικών στα ελληνικά νοσοκομεία;

Η αγαστή συνεργασία Τοπικών Συντονιστών και Ιατρών ΜΕΘ διασφαλίζει την επιτυχία ενός συστήματος δωρεάς και μεταμόσχευσης οργάνων. Ο ρόλος των τοπικών Συντονιστών είναι εξαιρετικά σημαντικός καθώς δραστηριοποιείται σε όλη τη διαδικασία της δωρεάς, υποστηρίζοντας τόσο τους γιατρούς όσο και την οικογένεια του δότη.  Όλες και όλοι οι Συντονιστές Μεταμοσχεύσεων είναι Νοσηλεύτριες και Νοσηλευτές που εκπαιδεύθηκαν στο αντικείμενο της δωρεάς και μεταμόσχευσης οργάνων πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους.