ΕΔΑΔ: Καταδίκη της Ελλάδας για θανάσιμο τραυματισμό πρόσφυγα από πυρά Λιμενικού

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέτασε προσφυγή κατά της Ελληνικής Δημοκρατίας από τρεις Σύρους υπηκόους, τους Douaa Alkhatib , Nourredin Tello και Lana Tello, σύμφωνα με την οποία αιτούνταν να τεθεί υπόψη του Δικαστηρίου ο θανάσιμος τραυματισμός που υπέστη συγγενής των αιτούντων στις 22 Σεπτεμβρίου 2014, κοντά στη νήσο Ψέριμο, μετά από πυροβολισμό του Λιμενικού, κατά τη διάρκεια επιχείρησης αναχαίτισης σκάφους που μετέφερε παράνομα άτομα στην Ελλάδα. Πρόκειται για την υπόθεση υπόθεση Alkhatib κ.α. εναντίον Ελλάδας.

Κατόπιν εξέτασης των γεγονότων, το δικαστήριο κηρύσσει το αίτημα παραδεκτό, ότι πράγματι δηλαδή χρησιμοποιήθηκαν όπλα εναντίον του πλοιαρίου και πως έγινε αλόγιστη χρήση. Συγκεκριμένα, κρίθηκε πως ο εν λόγω πρόσφυγας έχασε τη ζωή του μετά από δεκατρείς πυροβολισμούς λιμενικών στη μηχανή της λέμβου, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης που αποσκοπούσε στην ακινητοποίηση του σκάφους και τη σύλληψη του οδηγού και των πιθανών διακινητών.

Όπως σημειώνει και η οργάνωση Refugee Support Aegean, βάσει της απόφασης οι ελληνικές αρχές δεν είχαν θεσπίσει σαφείς κανόνες για την (εν δυνάμει θανάσιμη) οπλοχρησία στις επιχειρήσεις του Λιμενικού, καθώς οι λιμενικοί επικαλέστηκαν αδημοσίευτους, παρωχημένους και ανεπαρκείς “κανόνες εμπλοκής” του 1992 για τη χρήση όπλων κατά του πλοιαρίου.

Παρατηρείται ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση του Λιμενικού δεν είχε τύχει επαρκούς σχεδιασμού και προετοιμασίας, ενώ η “εξαιρετικά επικίνδυνη” ρίψη δεκατριών (13) βολών στη μηχανή του σκάφους συνιστά δυσανάλογη χρήση βίας και εξέθεσε τους επιβάτες σε κίνδυνο ζωής, τον οποίο έπρεπε να έχουν προβλέψει οι λιμενικοί.

Η καταδίκη αφορά επίσης και την αναποτελεσματική έρευνα του περιστατικού από την πλευρά των ελληνικών αρχών, πρακτική που έχει επαναληφθεί με αποκορύφωμα το πρόσφατο ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου.

Η υπόθεση είχε μπει στο αρχείο στην Ελλάδα από την Εισαγγελία του Ναυτοδικείου Πειραιά και την Εισαγγελία του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου.

Στην ποινική διαδικασία, ουδέποτε κλήθηκαν να καταθέσουν οι δύο τραυματίες πρόσφυγες, οι καταθέσεις των μαρτύρων στην προανάκριση φαίνονται πανομοιότυπες και εναρμονισμένες με τις δηλώσεις των λιμενικών, ενώ η Εισαγγελία Ναυτοδικείου δεν ζήτησε νέα ακρόαση των μαρτύρων. Παρέλειψε επίσης να εξετάσει ενδελεχώς σημαντικά αποδεικτικά στοιχεία όπως η ιατροδικαστική έκθεση του θύματος και οι πλημμέλειες της βαλλιστικής έκθεσης, καταλήγοντας έτσι στο ίδιο συμπέρασμα με την Ένορκη Διοικητική Εξέταση (ΕΔΕ) και την εκδοχή του Λιμενικού για το περιστατικό.

Όπως σχολιάζει η Refugee Support Aegean, η υπόθεση, που εκπροσωπήθηκε από τις οργανώσεις Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) και PROASYL, καταδεικνύει για άλλη μία φορά τις καταγεγραμμένες συστημικές ελλείψεις στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των επιχειρήσεων του Λιμενικού αλλά και στην έρευνα των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη θάλασσα.

Το Δικαστήριο κρίνει ότι είναι σκόπιμο να επιδικαστεί από κοινού στους προσφεύγοντες, οι οποίοι έχασαν, ανάλογα με την περίπτωση, τον σύζυγό τους ή τον πατέρα τους, το ποσό των 80.000 ευρώ, για ηθική βλάβη.

Τι υποστηρίζει η ελληνική πλευρά

Σημειώνεται πως ο πρόσφυγας κατέληξε στις 17 Δεκεμβρίου 2015 μετά από πολύμηνη νοσηλεία στη Σουηδία όπου και είχε μεταφερθεί, με την ελληνική πλευρά να αμφισβητεί σθεναρά πως ο θάνατός του οφείλεται στον τραυματισμό του στην αναχαίτιση κοντά στη Ψέριμο. Αναφέρεται δε πως οι άνδρες του λιμενικού άνοιξαν πυρ μετά από επικίνδυνους ελιγμούς του πλοιαρίου και απόπειρα εμβολισμού του δικού τους σκάφους, ρίχνοντας στοχευμένες βολές προς τη μηχανή. Διαπίστωσαν ότι πράγματι ο διακινητής μετέφερε άτομα που τα είχε κρύψει σε μη ορατά σημεία, ορισμένους στην καμπίνα και άλλους ξαπλωμένους στο κατάστρωμα, καλυπτόμενους από την υπερκατασκευή του ταχυπλόου.

Η επιχείρηση καταδίωξης είχε ως αποτέλεσμα, εκτός από τον τραυματισμό ενός εκ των δύο βαθμοφόρων Λ.Σ. – ΕΛ.ΑΚΤ. που μετείχαν στην επιχείρηση, τον τραυματισμό δύο εκ των δώδεκα παράνομων μεταναστών και τη σύλληψη των δύο διακινητών, οι οποίοι, κατά δήλωσή τους, ήταν Τουρκικής Υπηκοότητας.

Από τα έγγραφα που υπέβαλαν οι προσφεύγοντες στο Δικαστήριο προκύπτει ότι μετά τα επίμαχα γεγονότα, ο τραυματίας πρόσφυγας παρέμεινε στην εντατική στο Νοσοκομείο Ρόδου μέχρι τις 13 Μαρτίου 2015, οπότε και μεταφέρθηκε στη γενική κλινική του ίδιου νοσοκομείου όπου υποβλήθηκε σε τραχειοτομή και γαστροτομή. Αφού έγινε δεκτό το αίτημά του για άσυλο με οικογενειακή επανένωση, μεταφέρθηκε στις 20 Αυγούστου 2015 στη Σουηδία, όπου διέμεναν η σύζυγος και τα παιδιά του και μεταφέρθηκε σε μονάδα νευρο-αποκατάστασης.

Σύμφωνα με τις σουηδικές αρχές ο πρόσφυγας πέθανε ως αποτέλεσμα επιπλοκών από σοβαρή εγκεφαλική βλάβη που προκλήθηκε από τον πυροβολισμό που είχε δεχθεί.