Ο ΤΡΑΜΠ ΜΟΛΙΣ ΕΧΑΣΕ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΤΟΥ

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν κυρώσεις, κυβερνοεπιθέσεις και διπλωματία προκειμένου να προσπαθήσουν να επιβραδύνουν την πορεία του Ιράν προς την απόκτηση πυρηνικού όπλου. Περίπου στις 2:30 τα ξημερώματα της Κυριακής στο Ιράν, ο Ντόναλντ Τραμπ προέβη σε επίδειξη ωμής στρατιωτικής ισχύος –μια επιλογή που οι τέσσερις τελευταίοι προκάτοχοί του είχαν σκοπίμως αποφύγει, φοβούμενοι την εμπλοκή των ΗΠΑ σε έναν νέο πόλεμο στη Μέση Ανατολή.

Αφού επί μέρες δήλωνε ότι δεν μπορούσε να πάρει το ρίσκο οι μουλάδες και οι στρατηγοί της Τεχεράνης -που είχαν επιβιώσει από τα χτυπήματα του Ισραήλ- να κάνουν το τελικό βήμα προς ένα πυρηνικό όπλο, διέταξε έναν στόλο βομβαρδιστικών B-2 στην άλλη άκρη του κόσμου να ρίξουν τις ισχυρότερες συμβατικές βόμβες στις πιο κρίσιμες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.

Για τον Τραμπ, η απόφαση να επιτεθεί στις πυρηνικές υποδομές ενός εχθρικού κράτους αποτελεί το μεγαλύτερο -και δυνητικά πιο επικίνδυνο- στοίχημα της δεύτερης προεδρικής θητείας του. Πρόκειται, όπως αναλύει στο NEWS 24/7 ο Δημήτρης Τσαρούχας -καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Virginia Tech- για ένα βήμα, οι συνέπειες του οποίου δεν μπορούν να υπολογιστούν σε αυτή τη φάση, και δεν είναι σίγουρα τυχαίο ότι οι προκάτοχοί του δεν είχαν φτάσει μέχρι εκεί.

Σύμφωνα με τον κ. Τσαρούχα, ο Αμερικανός πρόεδρος πήρε ένα τεράστιο ρίσκο με αβέβαια οφέλη, με τη μπάλα να βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο γήπεδο της Τεχεράνης, η οποία θα καθορίσει τον βαθμό κλιμάκωσης επί του πεδίου, από τον οποίο εν συνεχεία θα εξαρτηθεί αν θα υπάρξουν αμερικανικά αντίποινα.

«Βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά και είναι απορίας άξιο με ποιο τρόπο θα αντιδράσει το Ιράν αφενός, και πώς θα κλιμακώσει, εάν κλιμακώσει, η Ουάσινγκτον αφετέρου».

ΠΩΣ ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΤΟΝ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟ ΠΥΡΗΝΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΙΡΑΝ

Πηγαίνοντας τον χρόνο πίσω, το 2003, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου ήταν τότε από τους ενθουσιώδεις υποστηρικτές της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ, μιλώντας για τα τεράστια οφέλη που θα είχε για τη Μέση Ανατολή η πτώση του Σαντάμ Χουσέιν. Όπως αποδείχθηκε, ήταν ένας πόλεμος με τραγικές ανθρωπιστικές συνέπειες που αποτέλεσε στρατηγικό πλήγμα για την αμερικανική εξωτερική πολιτική, με κύριο ωφελούμενο την Τεχεράνη.

Αρκετά χρόνια αργότερα, το 2019, ο Ντόναλντ Τραμπ έκανε λόγο για «ηλίθιους πολέμους που τελειώνουν για μας» και για τη «χειρότερη απόφαση στην ιστορία των ΗΠΑ» (σ.σ. η εμπλοκή στη Μέση Ανατολή), η οποία κόστισε -σύμφωνα με τον ίδιο- κάπου «8.000 τρισεκατομμύρια δολάρια» και χιλιάδες ζωές. «Πήγαμε σε πόλεμο βασισμένοι σε μια λάθος υπόθεση όπως έχει αποδειχθεί τώρα: [ότι υπήρχαν] όπλα μαζικής καταστροφής. Δεν υπήρχε ΚΑΝΕΝΑ» είχε δηλώσει, αναφερόμενος στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ.

Τι άλλαξε έξι χρόνια μετά και ο Τραμπ αθέτησε μια από τις πιο επίμονες προεκλογικές του δεσμεύσεις;

Σύμφωνα με τον κ. Τσαρούχα, ο Αμερικανός πρόεδρος εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις επιλογές και τη στρατηγική του πρωθυπουργού Νετανιάχου στο Ισραήλ. Ήδη στην πρώτη του θητεία, αλλά πολύ περισσότερο και στη δεύτερη, είχε διατρανώσει τον βαθμό στον οποίο θα σταθεί δίπλα στο Ισραήλ σε όλες τις φάσεις της πολεμικής σύγκρουσης και θα φροντίσει ούτως ώστε το Ιράν να μην αποκτήσει πυρηνικά όπλα.

«Δεν είμαι, λοιπόν, βέβαιος ότι πρόκειται για μια αλλαγή στρατηγικής αυτή καθ’ αυτή, υπό την έννοια ότι ο Τραμπ αποτέλεσε τον πιο προ-Ισραηλινό -αν υπάρχει τέτοιος όρος- πρόεδρο των ΗΠΑ εδώ και πολλά χρόνια και αυτή του η απόφαση το αποδεικνύει περίτρανα. Μια απόφαση που, αναμφίβολα, είναι εν δυνάμει ιδιαίτερα διχαστική σε ό,τι αφορά τη βάση του κινήματος MAGA».

ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΡΑΜΠ

Όπως σπεύδουν να επισημάνουν αναλυτές, η επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της στόχευσης της πιο ισχυρά οχυρωμένης πυρηνικής εγκατάστασης της Τεχεράνης, σηματοδοτεί το μεγαλύτερο στοίχημα των δύο θητειών του Τραμπ, που είναι γεμάτο κινδύνους και αγνώστους.

Σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, είναι γεγονός ότι οι αμερικανικοί στόχοι, πλέον, πολλαπλασιάζονται και πολλαπλασιάζονται όχι μόνο στη Μέση Ανατολή αλλά και ευρύτερα. Οι πρώτες αντιδράσεις που έχουμε, από τους Χούθι για παράδειγμα, είναι ενδεικτικές του τρόπου με τον οποίο το Ιράν θα προσπαθήσει να μεταφέρει μέρος αυτών των πολεμικών συρράξεων σε αμερικανικό έδαφος είτε πρόκειται για ναυτικές βάσεις είτε πρόκειται για αμερικανικά συμφέροντα με την ευρύτερη έννοια του όρου. «Έχω την εντύπωση ότι θα πρέπει να υπάρξουν πλέον αυξημένα μέτρα ασφαλείας σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή αλλά και ευρύτερα στη Μεσόγειο ούτως ώστε να μην έχουμε αθώα θύματα» τονίζει ο κ. Τσαρούχας.

Σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα ρίσκα, στην εσωτερική πολιτική πρόκειται για μια απόφαση που θα προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις που βλέπουμε ήδη από την πλειοψηφία των Δημοκρατικών, όχι όμως όλων. Υπάρχουν ήδη κάποιοι γερουσιαστές που έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους προς τον Τραμπ.

Σύμφωνα με τον κ. Τσαρούχα, η μεγαλύτερη ζημιά που θα πάθει το brand name που αποκαλούμε «Τραμπ» θα είναι το γεγονός ότι δεν θα μπορεί πλέον να πλασάρει εαυτόν ως τον πρόεδρο που αρνείται την αμερικανική εμπλοκή σε ξένους πολέμους, ως τον πρόεδρο που φροντίζει ούτως ώστε τα φορολογητέα δολάρια του Αμερικανού πολίτη να μένουν στη χώρα και να μην χρησιμοποιούνται στο εξωτερικό για βόμβες, πυραύλους κι άλλες πολεμικές συγκρούσεις. «Ο Τραμπ χάνει πλέον αυτό το τεράστιο πλεονέκτημα που είχε σε σχέση με όλους τους προηγούμενους Ρεπουμπλικανούς πρόεδρους του λεγόμενου αμερικανικού πολιτικού κατεστημένου και από τούδε και στο εξής θα πρέπει να δημιουργήσει νέες συμμαχίες, κάτι το οποίο φαντάζει ιδιαίτερα δύσκολο ακριβώς λόγω του πολύ προσωποκεντρικού τρόπου με τον οποίο λειτουργεί, έναν τρόπο ο οποίος διατρανώνεται με αποφάσεις όπως αυτή που έλαβε το βράδυ του Σαββάτου».

Κατ’ επέκταση, από το εδώ και στο εξής θα έχει να αντιμετωπίσει πολιτικά ζητήματα σε ό,τι αφορά τη βάση του, ενδεχομένως να αντιμετωπίσει και νομικά ζητήματα σε ό,τι αφορά την απόφασή του ουσιαστικά να παρακάμψει το Κογκρέσο και αυτό που κάνει την απόφασή του ακόμα χειρότερη για κάποιους είναι το γεγονός ότι φέρεται να είχε ενημερώσει συγκεκριμένα μέλη του Κογκρέσου, όλους τους Ρεπουμπλικανούς, σε μια προσπάθεια να απομονώσει τις πιθανές αντιδράσεις των Δημοκρατικών.

«Άρα, πρόκειται για μια νέα διαίρεση που δημιουργείται στο εσωτερικό των ΗΠΑ, και η οποία αποτελεί έναν επιπλέον κίνδυνο, ένα επιπλέον ρίσκο».

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΤΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Κατά τον κ. Τσαρούχα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά ακριβώς λόγω του ότι δεν γνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο οι σύμμαχοι, ή οι δυνητικοί σύμμαχοι του Ιράν, θα αποφασίσουν να εκμεταλλευθούν -γιατί είναι δεδομένο ότι θα το κάνουν- την επίθεση των ΗΠΑ, η οποία ενίσχυσε τη γεωπολιτική αστάθεια.

Σε ό,τι αφορά τη Ρωσία «έχω την εντύπωση ότι για το Κρεμλίνο η απόφαση του Τραμπ είναι μία ακόμα απόδειξη ότι δεν μπορούν να βασιστούν στις υποσχέσεις ή τον λόγο του σε ό,τι αφορά πιθανές διαπραγματεύσεις για τερματισμό των εχθροπραξιών στην Ουκρανία. Μπορεί ο τόνος και ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρεται στη Μόσχα να είναι πολύ διαφορετικός από τον προκάτοχό του, όμως ο βαθμός στον οποίο θα μπορέσει να υπάρξει μία υψηλού επιπέδου συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών, τίθεται εν αμφιβόλω».

Πέραν τούτου, 24 και πλέον ώρες μετά το αμερικανικό χτύπημα, τα ερωτήματα που κυριαρχούν στη δημόσια σφαίρα, τα οποία θα αναζητήσουν εναγωνίως και άμεσα απαντήσεις, είναι δεκάδες και τα δεδομένα που υπάρχουν στο τραπέζι ελάχιστα. Ένα από τα πιο κομβικά, όπως το τι απέμεινε από το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, σύμφωνα με τον κ. Τσαρούχα, είναι αν ισχύει ο ισχυρισμός ότι οι ΗΠΑ ήρθαν σε επαφή με το Ιράν και διαβεβαιώσαν ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν νέες επιθέσεις και ότι αυτές που έλαβαν χώρα τα ξημερώματα της Κυριακής ήταν αποκλειστικά και μόνο στοχευμένες στο πυρηνικό του οπλοστάσιο.

«Εάν ισχύει αυτό, εάν έχει υπάρξει κάποιου είδους συνεννόηση, αλλάζουν άρδην τα δεδομένα σε σχέση με μία επίθεση η οποία έγινε εν κρυπτώ, και την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες συγχρόνισαν αποκλειστικά και μόνο με τον Νετανιάχου και το Ισραήλ».

Τα δεδομένα, δε, ίσως διαμορφωθούν διαφορετικά και από τον ενδεχόμενο συντονισμό Μόσχας – Τεχεράνης. «Μαθαίνω ότι ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών μεταβαίνει τη Δευτέρα από την Κωνσταντινούπολη στη Μόσχα και εκεί θα υπάρξουν ενδεχομένως εξελίξεις σε ό,τι αφορά την προσπάθεια των δύο χωρών να συντονίσουν το βήμα τους. Και αν αυτό συμβεί, ποιες θα είναι οι αντιδράσεις των Αραβικών χωρών, των Ηνωμένων Πολιτείων και του Ισραήλ; Και επίσης ποιο είναι το μήνυμα που θα θελήσει να στείλει η Μόσχα στην Ουάσινγκτον και τον Νετανιάχου σε ό,τι αφορά τη συνέχιση της εκτόξευσης πυραύλων -συμπεριλαμβανόμενων και βαλλιστικών- από πλευράς της Τεχεράνης προς το Ισραήλ; Πολλά ερωτήματα, ελάχιστες απαντήσεις στη φάση που βρισκόμαστε τώρα».

ΑΠΟ ΕΔΩ ΚΑΙ ΠΕΡΑ, ΤΙ;

Αυτό που μένει να ξεκαθαρίσει, πάντως, άμεσα είναι ο τρόπος με τον οποίο θα επιλέξει το Ιράν να απαντήσει σε ΗΠΑ και Ισραήλ. Παρά τα ισχυρά πλήγματα που έχει δεχθεί και την αποδυνάμωση των περιφερειακών συμμάχων του, εξακολουθεί να διαθέτει ικανότητα αντεπίθεσης.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της ιρανικής διπλωματίας, Αμπάς Αραγτσί, «οι ΗΠΑ, μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, διέπραξαν σοβαρή παραβίαση του Χάρτη του ΟΗΕ, του διεθνούς δικαίου και της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση Πυρηνικών Όπλων», εξαπολύοντας επίθεση εναντίον πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Όσα συνέβησαν τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής, ανέφερε ο ΥΠΕΞ του Ιράν, είναι «εξωφρενικά» και θα έχουν «συνέπειες χωρίς τέλος».

Αναλυτές επισημαίνουν κινδύνους για επιθέσεις σε αμερικανικούς στόχους (σ.σ. οι ΗΠΑ διατηρούν στρατιωτική παρουσία σε τουλάχιστον 19 σημεία στην περιοχή), κυβερνοεπιθέσεις ή παρεμβάσεις στις ενεργειακές ροές του Περσικού Κόλπου. «Νομίζω ότι κανένας σώφρων άνθρωπος δεν θεωρεί ότι η Τεχεράνη θα καθίσει με σταυρωμένα τα χέρια. Ο βαθμός στον οποίο θα κλιμακώσει είναι το μεγάλο ερώτημα. Γιατί από αυτόν θα εξαρτηθεί αν θα υπάρξουν αμερικανικά αντίποινα» τονίζει ο κ. Τσαρούχας.

Πάντως, από τις δηλώσεις που έχουν γίνει μετά την επίθεση -συμπεριλαμβανομένων αυτών του Αμερικανού υπουργού Άμυνας- καταβάλλεται μια προσπάθεια από τους Αμερικανούς να χαμηλώσουν τους τόνους, ενώ επιδιώκουν να θεωρήσει η Τεχεράνη πως αυτή ήταν μια μεμονωμένη επίθεση.

«Είναι σαφές από τον τρόπο με τον οποίο έχουν αντιδράσει μέχρι στιγμής ότι προσπαθούν να κάνουν το λεγόμενο damage limitation, να ισχυριστούν δηλαδή ότι επικεντρώθηκαν αποκλειστικά και μόνο σε πυρηνικούς στόχους και ότι δεν έχουν σκοπό να επεκτείνουν τις στρατιωτικές τους δραστηριότητες στο Ιράν. Θεωρούν ότι αυτό ίσως είναι αρκετό για να υπάρξει μια κατάσταση βάσει της οποίας ο πόλεμος δεν θα κλιμακωθεί περαιτέρω».

 

Όσοι, απεναντίας, στην Ουάσινγκτον θεωρούν τη δεδομένη στιγμή κατάλληλη για αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη, σύμφωνα με τον κ. Τσαρούχα, θα βρουν απέναντί τους όχι μόνο το θεοκρατικό καθεστώς των μουλάδων και τη μεγάλη πλειοψηφία του ιρανικού λαού, αλλά και τους Άραβες ηγέτες στην ευρύτερη περιοχή καθώς και τους λαούς τους. «Θα δημιουργηθεί η αίσθηση του encirclement σε χώρες όπως η Τουρκία, η οποία θεωρεί ότι απειλείται από το Ισραήλ, και θα γίνει πάρα πολύ δύσκολο να περιοριστούν οι εχθροπραξίες στο επίπεδο του Ιράν και του Ισραήλ».