Πανδημία – οικονομική κρίση: Αλλιώς μας τα έλεγαν κυβέρνηση και υπουργοί

Ενώ η χώρα θα διανύσει τις τρεις τελευταίες εβδομάδες του Αυγούστου, δύο είναι τα μη-αναστρέψιμα δεδομένα με τα οποία θα εισέλθει στο Φθινόπωρο: Ακόμη και αν η κατάσταση δεν χειροτερέψει, οι δείκτες της πανδημίας του Covid – 19 θα είναι κατά πολύ δυσμενέστεροι από αυτούς του Μαΐου και του Ιουνίου, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη μία οικονομική ύφεση που ακόμη δεν έχει καταστεί δυνατόν να καταγραφεί το μέγεθός της. Πρόκειται δηλαδή για μία εικόνα που βρίσκεται σε πλήρη αναντιστοιχία, με τις εκτιμήσεις, τις περιγραφές και την γενικότερη αίσθηση που έδωσαν στην αρχή του καλοκαιριού με τις τοποθετήσεις τους οι υπουργοί της κυβέρνησης.

Την τρέχουσα περίοδο, η ανησυχία για το άμεσο μέλλον έχει αντικαταστήσει την θριαμβολογία για την – όντως – επιτυχημένη αντιμετώπιση της διάδοσης του Covid 19 στις αρχές του καλοκαιριού. Με τον δείκτη μεταδοτικότητας της νόσου (Rt) να έχει πενταπλασιαστεί συγκριτικά. Την ίδια στιγμή το «πείραμα» του «ανοίγματος του τουρισμού» παρότι αφετηριακά συνοδεύθηκε με μια εντυπωσιακή καμπάνια κάθε άλλο παρά έχει οδηγήσει στην ανάσχεση του Νο 1 προβλήματος της ελληνικής κοινωνίας, την ανεργία.

Η άσκηση πολιτικών με βασικό γνώμονα την επιστημονική προσέγγιση, όλη την προηγούμενη περίοδο, συνυπήρξε με την πολιτική διαχείριση της διπλής κρισης (υγειονομικής-οικονομικής). Όμως απο ένα σημειό και μετά, ιδίως όταν οι επιδόσεις στην αντιμετώπιση της νόσου ήταν θετικές, η πλάστιγγα έκλινε πρoς την πολιτική διαχειριση.

Η εικόνα αυτή καταγράφεται εύγλωττα στον δημόσιο λόγο των υπουργών. Είτε αυτός εκφράστηκε στις αρχές του καλοκαιριού, είτε ακόμη και στο τέλος του Ιουλίου. Τότε που τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια για την πανδημία είχαν ήδη διαφανεί.

«Στην υγειά μας»

«Η ευχή που συνοδεύει τη χώρα μας στο πέρασμα των αιώνων να ακουστεί αυτή τη φορά, μέσα στο Ελληνικό καλοκαίρι δυνατότερα: «Ευοί – Ευάν». Στην υγειά μας». Τα λόγια αυτά του υπουργού Τουρισμού Χαρη Θεοχάρη στην παρουσίαση της καμπάνιας για τον ελληνικό τουρισμό στις 4 Ιουνίου στο Ζάππειο, ακούγονται μάλλον ειρωνικά με βάση την σημερινή εικόνα της πανδημίας.

Επίσης οι κατά καιρούς αναφορές του υπουργού Τουρισμού Χάρη Θεοχάρη, σχετικά με το θέμα της αύξησης της πληρότητας των πλοίων, είναι ενδεικτικές της απουσίας σχεδιασμού αλλά και συντονισμού της κυβέρνησης για το θέμα της διαχείρισης των μετακινήσεων του πληθυσμού. Μιλώντας για το ενδεχόμενο αύξησης της πληρότητας ο Χάρης Θεοχάρης δήλωσε στις 30 Ιουλίου πώς το θέμα «συζητήθηκε πριν δέκα μέρες στην επιτροπή και η επιτροπή απέρριψε το αίτημα». Αργότερα όόμως όταν τελικά λήφθηκε η σχετική απόφαση, σημείωσε ότι «άν υπάρχει κάποιος που το ζητούσε είναι οι πολίτες. Είχαμε φτάσει σε ένα σημείο στο οποίο υπήρχαν άνθρωποι και εγκλωβισμένοι στα νησιά. Δεν μπορούσαν να φύγουν, δεν έβρισκαν εισιτήρια». Μάλιστα υπερασπίστηκε το μέτρο λέγοντας σε τηλεοπτική συνέντευξή του πως «τα πλοία, σε γενικές γραμμές έχουν ανοιχτούς χώρους. Έχουν τα καταστρώματα. Υπάρχει και η μάσκα. Το ζήτημα δεν είναι τόσο ένας συγχρωτισμός για 2-3 ώρες, όσο εάν τηρούμε τους κανόνες και εάν βλέπουμε τον υπόλοιπο κόσμο γύρω μας ως ένα κόσμο ο οποίος δυνητικά μπορεί να έχει τον ιό».

Χάος για το πώς θα λειτουργήσουν τα σχολεία

Εντελώς διαφορετικό από τις αρχές του καλοκαιριού είναι το κυβερνητικό ύφος στο χώρο της παιδείας. Η Νίκη Κεραμέως που τον Ιούνιο επέκρινε όσους αμφισβητούσαν την απόφασή της να λειτουργήσουν τα γυμνάσια και τα δημοτικά. Υποστήριζε ότι η κίνηση αυτή είναι υγειονομικά ασφαλής και πραγματοποιείται προκειμένου να υπάρξει απόλυτη ετοιμότητα και εμπειρία για το άνοιγμα των σχολείων το Φθινόπωρο. Επισήμαινε μάλιστα ότι αυτό θα συμβεί στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Σήμερα όμως μερικές εβδομάδες πριν το άνοιγμα των σχολείων το υπουργείο Παιδείας, παραδέχεται ότι δεν γνωρίζει ούτε εάν θα ανοίξουν τελικά τα σχολεία ή εάν ανοίξουν με ποιους όρους θα συμβεί αυτό. Μάλιστα καταγράφονται πληροφορίες ότι το άνοιγμα των σχολείων – ιδίως των δημοτικών – θα γίνει στις 20 Σεπτεμβρίου και μάλιστα με το σύστημα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Κάθε άλλο παρά διαφωτιστική ήταν η υπουργός Παιδείας στην συνέντευξη της στην κρατική τηλεόραση την Τετάρτη 5 Αυγούστου η οποία ουσιαστικά παρουσίασε ως πιθανά …όλα τα ενδεχόμενα. Είπε χαρακτηριστικά πως «όπως έχουν τα πράγματα τα σχολεία θα ανοίξουν στις 7 Σεπτεμβρίου. Σε 5 εβδομάδες από τώρα» πρόσθεσε όμως αμέσως μετά ότι «καταλαβαίνετε πόσο μπορούν να αλλάξουν τα επιδημιολογικά δεδομένα και για αυτό δεν έχουμε κάνει ακόμη ανακοινώσεις για τον τρόπο επανέναρξης της λειτουργίας των σχολείων». Ενισχύοντας την εικόνα πλήρους αβεβαιότητας σημείωσε ότι τα δεδομένα «αλλάζουν από την μία ημέρα στην άλλη, είναι πολύ νωρίς για να πάρουμε αποφάσεις» και πως αυτές «πρέπει να ληφθούν στην βάση των τελευταίων επιδημιολογικών δεδομένων». Ανάλογη εικόνα όμως μετάδωσε και για τον τρόπο που θα λειτουργήσουν τας σχολεία. Η Νίκη Κεραμέως σημείωσε ότι «υπάρχουν πολλά σενάρια που έχουν συζητηθεί» μεταξύ αυτών το να είναι «όλα τα παιδιά στην τάξη με αυξημένα μέτρα προστασίας» όμως επισήμανε ότι «υπάρχει το ενδεχόμενο της εκ περιτροπής διδασκαλίας». Σε ερώτηση για το αν «είναι ανησυχητικές» οι επιδημιολογικές εξελίξεις η υπουργός Παιδείας απάντησε … «όχι». Υπερασπίστηκε επίσης τις προηγούμενες επιλογές της λέγοντας ότι η επαναλειτουργία των δημοτικών και των νηπιαγωγείων τον μήνα Ιούνιο με την εντυπωσιακή προσαρμογή στα μέτρα έδειξε ακόμη και οι μικρές σε ηλικία πληθυσμιακές ομάδες ακούνε».

Όλα αυτά ενώ από το υπουργείο έχουν ανακοινωθεί νωρίτερα σειρά συσκέψεων με τους περιφερειακούς διευθυντές εκπαίδευσης προκειμένου να υπάρξει προγραμματισμός για την νέα σχολική χρονιά. Μάλιστα όπως επισημάνθηκε η υπουργός Παιδείας στην σύσκεψη συζήτηση «για τις τομές στην εκπαίδευση που προκύπτουν από τη νέα νομοθεσία και αφορούν στην εισαγωγή Αγγλικών στο Νηπιαγωγείο, των Εργαστήρια Δεξιοτήτων σε Νηπιαγωγείο, Δημοτικό και Γυμνάσιο».

Πάντως αξίζει να σημειωθεί ότι ένα θέμα που …φρόντισε έγκαιρα το υπουργείο Παιδείας ήταν η αντικατάσταση διευθυντικών στελεχών στις εκπαιδευτικές δομές, με τροπολογία που ψηφίστηκε στην Βουλή στα τέλη Ιουλίου.

Εξωραϊσμός για την ανεργία

Ενδεικτική περίπτωση προσπάθειας εξωραϊσμού της κατάστασης είναι αυτή του υπουργείου Εργασίας. Μόλις την προηγούμενη Πέμπτη έσπευσε να δημοσιοποιήσει στοιχεία του συστήματος «Εργάνη» που δείχνουν θετικό ισοζύγιο προσλήψεων για τον μήνα Ιούλιο στον κλάδο που πλήττεται περισσότερο από όλους αυτό το καλοκαίρι: Τον τουρισμό. Όπως ανακοίνωσε ο Γιάννης Βρούτσης είναι «Θετικό το ισοζύγιο της ΕΡΓΑΝΗ Ιουλίου με +67.911 θέσεις εργασίας λόγω «ανοίγματος» του τουρισμού. Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις νέες προκλήσεις με σχεδιασμένες πολιτικές έχοντας πάντα στο επίκεντρο την υγεία και την προστασία των εργαζομένων».

Το επιλεγμένο στατιστικό στοιχείο προφανώς δημοσιοποιήθηκε γιατί δικαιολογεί την απόφαση που λήφθηκε για «άνοιγμα» των συνόρων με το σκεπτικό του να υπάρξει ανάσχεση των επιπτώσεων στον τουρισμό. Μάλιστα στο σχετικό δελτίο τύπου παρατίθεται και συγκριτικό στοιχείο με τον μήνα Ιούλιο των προηγούμενων ετών. Αυτή η παρουσίαση δημιουργεί μία θετική εντύπωση. Παρότι ο ίδιος ο υπουργός Εργασίας παραδέχεται ότι «το ισοζύγιο ροών μισθωτής απασχόλησης σε περιβάλλον πανδημίας λόγω του COVID-19 για τον μήνα Ιούλιο 2020,αποτυπώνει ιδιαιτέρως θετικά αποτελέσματα, συγκριτικά με τους προηγούμενους μήνες, λόγω του ετεροχρονισμένου «ανοίγματος» του τουρισμού».

Πλην όμως η εικόνα αναστρέφεται πλήρως, με βάση τα στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, αν εξετάσει κανείς τα ισοζύγια των ροών τους για το πρώτο 6μηνο σε σχέση με τα προηγούμενα έτη: Διαπιστώνεται πως το ισοζύγιο είναι αισθετά μειωμένο αφού αφορά για το 2020 111.305 θέσεις εργασίας, έναντι 281.775 το 2019 και 289.561 το 2018. Αυτά σε έναν κλάδο που απασχολεί συνολικά 700.000 εργαζόμενους και έχει ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά άτυπης εργασίας και ημιαπασχόλησης που προφανώς δυσχεραίνουν ακόμη περισσότερο την πραγματική εικόνα. Όλα αυτά σε μία περίοδο που η ανεργία καταγράφει εκρηκτική άνοδο κι έως το τέλος του χρόνου θα κυμανθεί σε επίπεδα μεταξύ του 20 και 30%.

«Σιγουριά» για τα νησιά

Στον τομέα των υποδομών υγείας στα νησιά, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, εκφρασμένη από τον υπουργό Βασίλη Κικίλια, ήταν όλο το προηγούμενο διάστημα ιδιαιτέρως καθησυχαστική για την κατάσταση. Μάλιστα η πρακτική αυτή κορυφώθηκε στα τέλη Ιουλίου όταν ο υπουργός Υγείας ήταν ιδιαίτερα αιχμηρός απέναντι στην αντιπολίτευση και ίσως το πρώτο κυβερνητικό στέλεχος που χρησιμοποίησε τον όρο «φιλότιμο».

Στην βάση αυτή περιέγραψε με ιδιαιτέρως κολακευτικά σχόλια την κατάσταση. «Σε όλα τα νησιά, στην άγονη περιοχή, παντού» είπε «πηγαίνουμε σε περιφερειακά ιατρεία, στα νησιά, στα αγροτικά κτλ.. Υπάρχει φιλότιμο. Υπάρχουν ελλείψεις που τρέχουμε να τις καλύψουμε με ένα πλάνο και ένα σύστημα εξαιρετικό, το οποίο έχει οργανώσει το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με την Προεδρεία της Κυβέρνησης και την Πολιτική Προστασία: διακομιδών, testing. Τι να σας πω τώρα; Είμαστε εξαιρετικά, σε σχέση με πολύ πλούσια συστήματα υγείας και χώρες επίσης. Πουθενά δεν υπάρχει αυτή η ανταπόκριση σε σχέση με το Εθνικό Σύστημα Υγείας και αυτές οι επιδώσεις. Γίνονται πολλαπλά testing στα νησιά, μικρά, πιο μεγάλα στις πρωτεύουσες των νησιών, πιο μεγάλα στα νοσοκομεία αναφοράς. Είναι υπερπολλαπλάσια η δυνατότητα διακομιδών. Υπάρχουν επτακόσιοι υγειονομικοί παραπάνω στα νησιά. Γίνεται ιχνιλάτηση μέχρι τον τελευταίο από τον ΕΟΔΥ και την Πολιτική Προστασία. Δεν το κάνει καμία χώρα στον κόσμο». Παρόλα αυτά το θέμα των έκτακτων μέτρων σε νησιά και το ενδεχόμενο lock down σε ένα η και περισσότερα αν απαιτηθεί, βρίσκεται σήμερα στην ημερήσια διάταξη.