Η ειρήνη στην Ουκρανία απομακρύνεται και για τους Πούτιν – Τραμπ φταίει η Ευρώπη

Με το βλέμμα τους στραμμένο στην Ευρώπη είναι πλέον οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Ρωσίας, ενώ η κατάσταση παραμένει στάσιμη στις προσπάθειες για τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, τρεις εβδομάδες μετά την υψηλού προφίλ αλλά με περιορισμένο αντίκτυπο σύνοδο στην Αλάσκα.

Ο Τραμπ κάλεσε την Ευρώπη να αναλάβει μεγαλύτερη δράση κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής επικοινωνίας με Ευρωπαίους ηγέτες την Πέμπτη (04/09) — αν και η μόνη διπλωματική δραστηριότητα που αφορά τον πόλεμο προέρχεται από τους διατλαντικούς συμμάχους των ΗΠΑ όπως σημειώνει το CNN, καθώς είναι εκείνοι που προσπαθούν να καταλήξουν στις προτάσεις τους για εγγυήσεις ασφάλειας για την Ουκρανία, μετά από μια ενδεχόμενη συμφωνία ειρήνης.

Η τελευταία ανατροπή στη διπλωματία του προέδρου για την Ουκρανία ήρθε μια μέρα μετά την δήλωσή του στους δημοσιογράφους, σύμφωνα με την οποία είπε πως σχεδιάζει να μιλήσει ξανά με τον Πούτιν σύντομα, προκειμένου να διευκρινίσουν «τι θα κάνουμε». Αντέτεινε ωστόσο ότι δεν ήθελε να αποκαλύψει αν θα εγκρίνει αυστηρές άμεσες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αν ο Πούτιν συνεχίσει να καθυστερεί την ειρηνευτική του πρωτοβουλία, μετά το γεγονός ότι ο Ρώσος πρόεδρος αγνόησε τις επανειλημμένες προθεσμίες διάρκειας δύο μηνών, με την τελευταία να λήγει την Παρασκευή. «Όποια κι αν είναι η απόφασή του, είτε θα είμαστε ευχαριστημένοι είτε όχι. Και αν δεν είμαστε ευχαριστημένοι, θα δείτε να συμβαίνουν πράγματα», δήλωσε ο Τραμπ από το Οβάλ Γραφείο την Τετάρτη.

Ο Τραμπ μίλησε με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι την Πέμπτη, μαζί με τους άλλους Ευρωπαίους ηγέτες. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας δήλωσε μετά τη συνομιλία ότι η συζήτηση αφορούσε την οικονομική πίεση στη Ρωσία και το «να στερήσουμε από τη ρωσική πολεμική μηχανή τα χρήματα».

Ο Τραμπ κατηγορεί την Ευρώπη για το πετρέλαιο

Ωστόσο, το μήνυμα που έρχεται από την πλευρά των ΗΠΑ μετά τη συνομιλία, εκτοξεύει περισσότερες κατηγορίες στους Ευρωπαίους, παρά στη Ρωσία.

Ο Τραμπ «υπογράμμισε ότι η Ευρώπη πρέπει να σταματήσει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο που χρηματοδοτεί τον πόλεμο — καθώς η Ρωσία έλαβε 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ από πωλήσεις καυσίμων από την ΕΕ μέσα σε έναν χρόνο», δήλωσε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου μετά τη συνομιλία. «Ο πρόεδρος επίσης τόνισε ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να ασκήσουν οικονομική πίεση στην Κίνα για τη χρηματοδότηση των πολεμικών προσπαθειών της Ρωσίας», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.

Από τη μία, ο Τραμπ έχει δίκιο. Δεδομένης της σοβαρής απειλής για την ασφάλειά τους που εκτιμούν ότι έχουν οι ευρωπαϊκές χώρες από τη Ρωσία, είναι παράξενο ότι υπάρχουν ακόμη κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσική ενέργεια, ενώ η Δύση έχει επιβάλει κυρώσεις για να αποδυναμώσει την οικονομία της Μόσχας μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022.

Όπως συμβαίνει με πολλές από τις θέσεις του Τραμπ για τον πόλεμο, η πίεσή του προς την Ευρώπη περιέχει παράλογα και ακόμη και υποκριτικά στοιχεία. Αφού, από τη μία, απαιτεί από την Ευρώπη να ασκήσει πίεση στην Κίνα για τις αγορές ρωσικού πετρελαίου, ενώ ο ίδιος δεν είναι διατεθειμένος να επιβάλει κυρώσεις στο Πεκίνο. Οι ΗΠΑ βρίσκονται σε εμπορικές διαπραγματεύσεις με την Κίνα, αφού ο πρόεδρος έχει ξεκινήσει έναν εμπορικό πόλεμο με υψηλούς δασμούς, παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες για τις ΗΠΑ είναι μάλλον δυσμενείς. Ο Τραμπ φαίνεται να αποφεύγει οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να βλάψει τις πιθανότητές του για μια συμφωνία.

Ο Τραμπ ρίχνει την Ινδία στην αγκαλιά Ρωσίας και Κίνας

Ωστόσο, η στάση του απέναντι στην Ευρώπη αντικατοπτρίζει την αντιμετώπισή του προς έναν άλλο πρώην φίλο, την Ινδία, η οποία παλεύει κάτω από το βάρος ενός δασμού 50% στις εξαγωγές της προς τις ΗΠΑ, κάτι που ο Τραμπ δικαιολόγησε λόγω των συνεχών αγορών ρωσικού πετρελαίου από τη χώρα. Η κίνησή του αυτή κατέστρεψε μια τριακονταετή προσπάθεια διαδοχικών προεδριών Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών να κρατήσουν την Ινδία εκτός της σφαίρας επιρροής της Κίνας, μιας άλλης ανερχόμενης ασιατικής υπερδύναμης.

Το κόστος της στρατηγικής του υπογραμμίστηκε αυτήν την εβδομάδα όταν ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, υποδέχτηκε θερμά τον Ινδό πρωθυπουργό, Νάρεντρα Μόντι, στη Σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης. Ο Μόντι, από την πλευρά του, πέρασε μια ώρα στη λιμουζίνα του Πούτιν, κάτι που θύμισε τη βόλτα του Ρώσου ηγέτη στο θωρακισμένο αυτοκίνητο του Τραμπ κατά τη διάρκεια της συνόδου τους στην Αλάσκα πριν από τρεις εβδομάδες.

Σε κάθε περίπτωση, η εντατικοποίηση της πίεσης προς την Ευρώπη για να μειώσει τις αγορές ρωσικού πετρελαίου δεν φαίνεται να είναι καθοριστική. Η ήπειρος έχει λάβει μέτρα για να μειώσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται. Η Ρωσία ήταν κάποτε ο μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου στην ΕΕ. Ωστόσο, τα κράτη μέλη έχουν επιβάλει από τότε απαγόρευση στις ναυτιλιακές εξαγωγές πετρελαίου και επεξεργασμένων πετρελαϊκών προϊόντων. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του CNN, τον περασμένο μήνα ότι οι εισαγωγές πετρελαίου στην Ευρώπη μειώθηκαν σε 1,72 δισεκατομμύρια δολάρια το πρώτο τρίμηνο του 2025, από 16,4 δισεκατομμύρια δολάρια στην αντίστοιχη περίοδο του 2021.

Τραμπ και Πούτιν δείχνουν ως “υστερική” και “παρανοϊκή” την Ευρώπη

Η Ρωσία, εν τω μεταξύ, εντείνει την κλασική στρατηγική της να δημιουργήσει ρήγματα μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ, καθώς προσπαθεί να δημιουργήσει χώρο για τις δυνάμεις της ώστε να πιέσουν για μεγαλύτερα κέρδη στα μέτωπα της ανατολικής Ουκρανίας.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Κίνα, ο Πούτιν συνάντησε τον Σλοβάκο πρωθυπουργό, Ρόμπερτ Φίτσο, και κατηγόρησε τους Ευρωπαίους ότι προκαλούν «υστερία» σχετικά με την δήθεν πρόθεση της Μόσχας να επιτεθεί στην Ευρώπη. «Οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος γνωρίζει πολύ καλά ότι η Ρωσία δεν είχε ποτέ, δεν έχει και δεν θα έχει ποτέ καμία επιθυμία να επιτεθεί σε κανέναν», δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος.

Στην Αλάσκα, ο Πούτιν προειδοποίησε — ενώ βρισκόταν δίπλα σε έναν Αμερικανό πρόεδρο που συχνά έχει επικρίνει τους συμμάχους της Αμερικής — ότι η Ευρώπη δεν θα πρέπει να «βάζει τρικλοποδιές» στη διπλωματία του με τον Τραμπ.

Νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε ότι ένα αεροπλάνο που μετέφερε την επικεφαλής της, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δέχθηκε παρεμβολές GPS κατά την προσγείωσή του στη Βουλγαρία την Κυριακή, και η Ρωσία θεωρήθηκε ύποπτη. Η Μόσχα χαρακτήρισε τον ισχυρισμό «ψευδή» και σύμπτωμα της «παράνοιας» των Ευρωπαίων.

Σε μία ακόμα επίθεση προς την Ευρώπη αυτή την εβδομάδα, η εκπρόσωπος του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η Ρωσία θεωρεί την ιδέα οποιασδήποτε ανάπτυξης ξένων στρατευμάτων στην Ουκρανία σε περίπτωση συμφωνίας ειρήνης «απαράδεκτη». Ήταν η τελευταία προσπάθεια της Μόσχας να ακυρώσει την ευρωπαϊκή πρόταση για τη δημιουργία δύναμης εγγυήσεων για την Ουκρανία μετά τον πόλεμο.

Δεν υπάρχει επίσης καμία ένδειξη για συνάντηση μεταξύ Πούτιν και Ζελένσκι που οι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου είχαν προβλέψει με σιγουριά ότι θα γινόταν ήδη από πριν από δύο εβδομάδες. Ο Πούτιν προσφέρθηκε να πραγματοποιήσει συνομιλίες στη Μόσχα, αλλά δεδομένου ότι θα ήταν αδύνατο για τον Ζελένσκι να αισθανθεί ασφαλής σε έναν τέτοιο τόπο, αυτό φάνηκε σαν ακόμα ένα παράδειγμα παρεμπόδισης.

Ο Τραμπ είχε προτείνει κάποτε ότι θα συμμετείχε ως τρίτο μέρος σε τέτοιες συνομιλίες, αλλά επέστρεψε στη ρωσική θέση ότι μια κατ’ ιδίαν συνάντηση πρέπει να προηγηθεί. Οι σύμμαχοι της Ουκρανίας ανησυχούν ότι ο Πούτιν θα οργανώσει μια αντιπαράθεση σε μια διμερή συνάντηση, την οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να πείσει τον Τραμπ ότι ο Ζελένσκι σαμποτάρισε τη διαδικασία.

Η μοναδική κινητικότητα εντοπίζεται γύρω από τις εγγυήσεις ασφαλείας

Υπήρξε μια αχτίδα προόδου την Πέμπτη — αν και εξαρτάται από την αβέβαιη επιτυχία μιας πρωτοβουλίας ειρήνης από τον Τραμπ, η οποία «κόλλησε» πριν καν ξεκινήσει ουσιαστικά.

Μετά την τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ Τραμπ, Ζελένσκι και μελών της «Συμμαχίας των Προθύμων», ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι 26 χώρες έχουν δεσμευτεί να συνεισφέρουν σε μια ενδεχόμενη ειρηνευτική δύναμη, εφόσον επιτευχθεί συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.

Ο Μακρόν ανέφερε ότι, εκτός από την ενίσχυση των ένοπλων δυνάμεων της Ουκρανίας και την ανάπτυξη ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία, το τρίτο στοιχείο των εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία θα πρέπει να είναι ένα «αμερικανικό δίχτυ ασφαλείας». Οι ΗΠΑ έχουν ενημερώσει τους συμμάχους τους ότι είναι ανοιχτές σε έναν περιορισμένο ρόλο για την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία, εφόσον επιτευχθεί ειρηνική συμφωνία με τη Ρωσία.

Στο τέλος όμως μιας ακόμη εβδομάδας με ελάχιστη πρόοδο προς την ειρήνη στην Ουκρανία, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Τραμπ αρχίζει να αισθάνεται απογοητευμένος.