Τράπεζες: Αγώνας δρόμου για τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης

Την ώρα που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκταμίευσε χθες ακόμη 2,1 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προς την Ελλάδα, στα τραπεζικά επιτελεία επικρατεί μεγάλος προβληματισμός από την «κόπωση» που καταγράφουν οι δανειακές συμβάσεις.

Σε συνέχεια της θετικής αξιολόγησης του έκτου αιτήματος πληρωμής για τις επιχορηγήσεις του Ταμείου που είχε υποβληθεί στα μέσα Ιουλίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκταμίευσε χθες 2,1 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προς την Ελλάδα. Μετά από αυτήν την εξέλιξη, η Ελλάδα έχει πλέον εισπράξει 23,4 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ποσό που φτάνει το 65,2% του συνολικού προϋπολογισμού του Εθνικού Σχεδίου «Ελλάδα 2.0». Το αίτημα πληρωμής αφορούσε στην ολοκλήρωση 39 οροσήμων και στόχων του Εθνικού Σχεδίου, οπότε το σύνολο των εκπληρωμένων οροσήμων ανέρχεται πλέον σε 178, ποσοστό 48% του συνόλου, όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος επίτευξης των 27 κρατών μελών είναι 43%.

Όντας χαμηλότοκα, με μακροχρόνια αποπληρωμή και εστίαση σε πράσινες και ψηφιακές επενδύσεις, τα δάνεια του ΤΑΑ προσέλκυσαν αρχικά ισχυρό ενδιαφέρον από τον επιχειρηματικό κόσμο. Ωστόσο, δύο χρόνια μετά την έναρξη της διάθεσής τους, η εικόνα δείχνει να αλλάζει. Η απορρόφηση των πόρων έχει επιβραδυνθεί σημαντικά, οι νέες δανειακές συμβάσεις υπογράφονται με πολύ αργούς ρυθμούς.

Ωστόσο τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα δηλώνουν αποφασισμένα, μπαίνοντας την τελική ευθεία του προγράμματος, να εξαντλήσουν όλα τα περιθώρια για την διάθεση στην οικονομία των περισσότερων δυνατών κεφαλαίων του προγράμματος.

Ενδεικτική της κατάστασης είναι η πρόσφατη τοποθέτηση του Διευθύνοντος Συμβούλου της Eurobank, Φωκίωνα Καραβία, όπου και εκτίμησε ότι η απορρόφηση των δανείων θα φτάσει περίπου το 75% των διαθέσιμων πόρων, ποσοστό που θεωρείται ικανοποιητικό με βάση τη γενικότερη εικόνα στην Ευρώπη, όπου ελάχιστες χώρες θα καταφέρουν να αξιοποιήσουν πλήρως τους πόρους του ΤΑΑ. «Με μια τελική προσπάθεια μπορούμε να πάμε και πιο ψηλά», σημείωσε, προσθέτοντας ότι στις περισσότερες χώρες της ΕΕ οι πόροι του ΤΑΑ δεν θα απορροφηθούν στο σύνολό τους.

Ανεπαρκές ενδιαφέρον από τις επιχειρήσεις

Όπως αναφέρουν τραπεζικές πηγές, η επιβράδυνση οφείλεται κυρίως στο ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις που πληρούσαν τις προϋποθέσεις έχουν ήδη ενταχθεί στο πρόγραμμα. «Όσες μεγάλες εταιρείες ήταν να πάρουν δάνειο, πήραν. Οι υπόλοιπες είτε δεν έχουν ώριμα σχέδια είτε στρέφονται σε άλλες πηγές χρηματοδότησης», επισημαίνουν χαρακτηριστικά στελέχη τραπεζών.

Το ενδιαφέρον των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, αποδεικνύεται περιορισμένο. Οι αυστηρές προδιαγραφές του Ταμείου —όπως η απαίτηση για τραπεζική μόχλευση, επαρκή ίδια κεφάλαια και συμβατότητα με τους στόχους της πράσινης ή ψηφιακής μετάβασης — καθιστούν δύσκολη την ένταξή τους. «Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις. Χρειάζονται πιο ευέλικτα εργαλεία», σημειώνουν στελέχη του υπουργείου.

Ένας ακόμη παράγοντας που έχει συμβάλει στη μείωση του ενδιαφέροντος είναι η πτώση των επιτοκίων της αγοράς. Όταν ξεκίνησε η διάθεση των δανείων του ΤΑΑ, η διαφορά ανάμεσα στο επιτόκιό τους και στα τραπεζικά επιτόκια ήταν μεγάλη, καθιστώντας τα εξαιρετικά ελκυστικά. Σήμερα, όμως, η απόκλιση έχει περιοριστεί, και σε συνδυασμό με τη γραφειοκρατία και τον έλεγχο που συνεπάγεται η συμμετοχή στο Ταμείο, αρκετοί επενδυτές επιλέγουν πιο άμεσες λύσεις χρηματοδότησης.

Αναζήτηση λύσεων

Αντιμέτωπη με αυτή την κατάσταση, κυβέρνηση και τράπεζες αναζητούν τρόπους να διοχετεύσει τους αδιάθετους πόρους προς την πραγματική οικονομία. Ήδη έχει υποβληθεί αίτημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη μεταφορά 1,5 έως 2 δισ. ευρώ από τα δάνεια στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, προκειμένου να σχεδιαστούν νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις —με πιο χαλαρά κριτήρια και απλούστερες διαδικασίες.

Παράλληλα, το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας έχει προτείνει να ενισχυθεί το πρόγραμμα InvestEU με επιπλέον 250 εκατ. ευρώ, ποσό που θα προστεθεί στα ήδη διαθέσιμα 500 εκατ. του εθνικού σκέλους. Οι διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ αντίστοιχα αιτήματα έχουν υποβάλει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα χαμηλής απορρόφησης.