Τα αδιέξοδα και ο μονόδρομος

“Στην δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα” λέει η πιο δημοφιλής, ξύλινη φράση που επιστρατεύουν πολιτικοί και δημοσιογράφοι στα πάνελ, όταν δεν έχουν άλλο επιχείρημα . Αυτό που αποφεύγουν να αραδιάζουν με τόσο κυνισμό είναι αν κατά τη γνώμη τους υπάρχουν και “μονόδρομοι”. Γιατί ουσιαστικά με αυτό το επιχείρημα βομβαρδίζεται η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη τα τελευταία πέντε χρόνια. Ο μονόδρομος στον οποίο έχουν μπει, άλλοτε με το καλό και άλλοτε με το ζόρι όλες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι αυτός της “ενάρετης” δημοσιονομικής προσαρμογής. Μια κλειστή λεωφόρος με πανύψηλα τείχη και κάμερες ασφαλείας για να μην μπαίνουν σε πειρασμό οι “χρήστες” και η οποία θα μας οδηγήσει κάποτε στον πανευρωπαϊκό παράδεισο. Έστω κι αν συχνά μοιάζει με εκείνα τα κατακόρυφα “roller coaster”, που αν δεν έχεις προνοήσει να δεθείς καλά, θα σε εκτοξεύσουν προς άγνωστη κατεύθυνση.

Το σύνθημα της κυρίας Μέρκελ ότι “δεν υπάρχει εναλλακτικός δρόμος”, συνειδητά αναπαράγεται από τους υποστηρικτές της και αφαιρεί από τους Ευρωπαίους πολίτες το δικαίωμα να αναζητήσουν κάποιο “σταυροδρόμι”, που θα μπορούσε να τους προσφέρει ένα εναλλακτικό δρομολόγιο. Αν κάποιος θέλει να είναι ειλικρινής και ανεξάρτητα να συμφωνεί ή όχι με τις γενικές γραμμές αυτές της πολιτικής θα έπρεπε να αναρωτηθεί αν αποτελεί εύσημο για τις δημοκρατικές κοινωνίες να μην έχουν παρά μια μόνο επιλογή. Ειδικά όταν στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι εκείνη, που υπαγορεύουν “οι αγορές και το Βερολίνο”.

Την ερχόμενη εβδομάδα θα ξεκινήσουν οι ακροάσεις των νέων μελών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αν κάποιος το δει κυνικά, θα πει ότι είναι απλά “για τα μάτια του κόσμου”. Οι εκλεκτοί του κυρίου Γιούνκερ δύσκολα θα απορριφθούν, όσο και αν τους στριμώξουν σε “ανάκριση” κάποιοι “φιλόδοξοι” ή όντως φιλότιμοι ευρωβουλευτές. Το πολύ-πολύ ορισμένοι από αυτούς να δουν κάποιο αρνητικό δημοσίευμα για το παρελθόν τους, όπως για παράδειγμα ο υποψήφιος της Ισπανίας για τον οποίο οι Πράσινοι εξέφρασαν αυτή την εβδομάδα σοβαρές αμφιβολίες για το πόσο αξιόπιστος μπορεί να είναι, με βάση τις προηγούμενες στενές του σχέσεις με εταιρείες πετρελαιοειδών.

Έτσι κι αλλιώς στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, από τα μισά περίπου της περασμένης θητείας του και σίγουρα καθ’ όλη τη διάρκεια της ερχόμενης πενταετίας εδραιώθηκε ένα καθεστώς, που επίσης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί “μονόδρομος”. Δεν υπάρχει δηλαδή δυνατότητα να προκύψουν πλειοψηφίες, στις οποίες δεν θα μετέχει ο “μεγάλος συνασπισμός” Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών. Οι συσχετισμοί είναι πρακτικά τέτοιοι, που αν τα δύο “μεγάλα κόμματα” δεν συμφωνήσουν δεν εγκρίνεται τίποτα. Οι ελπίδες, που υπήρχαν προεκλογικά για μια μετατόπιση προς τα “αριστερά”, που θα έδινε δυνατότητα και για άλλες πλειοψηφίες, όπως για παράδειγμα Σοσιαλδημοκρατών-Πράσινων και Φιλελεύθερων ή Σοσιαλδημοκρατών-Πράσινων και Αριστεράς αποδείχτηκαν υπεραισιόδοξες. Και με δεδομένο ότι τα ευρωσκεπτικά και τα ευρωφοβικά κόμματα διαθέτουν μαζί πάνω από 120 έδρες είναι προφανές, ότι άλλη εναλλακτική δεν υπάρχει. (Ακόμα και μια συνεργασία Χριστιανοδημοκρατών-Φιλελευθέρων-Πρασίνων δε βγαίνει αριθμητικά.) Μονόδρομος ο “μεγάλος συνασπισμός” λοιπόν και στο Ευρωκοινοβούλιο όπως ακριβώς και στο Βερολίνο, όπως και στην Αθήνα (άσχετα αν εδώ η κατάρρευση των δύο εταίρων δεν τον κάνει πια να φαντάζει και τόσο μεγάλος). Το πόσο αυτό θα ενισχύσει το κύρος του “μοναδικού εκλεγμένου οργάνου” της Ενωσης θα φανεί, όταν θα έρθει και πάλι η ώρα της κάλπης…

Ξαναλέω. Δεν είναι κακό να συνεργάζονται οι δύο μεγαλύτερες πολιτικές ομάδες της Ευρωβουλής. Είναι όμως προβληματικό να μην υπάρχουν άλλες “εν δυνάμει” πλειοψηφίες. Και έχουμε παραδείγματα χωρών, όπως η Αυστρία, όπου η “δίχως εναλλακτική” μακρά συμβίωση στην εξουσία Χριστιανο-σοσιαλ-δημοκρατών οδήγησε στην γιγάντωση και θωράκιση του ακροδεξιού μπλοκ. Σίγουρα αυτό αποτελεί πηγή προβληματισμού για το μέλλον. Και σίγουρα δεν ήταν αυτό, που εννοούσαν όσοι υπόσχονταν, ότι “αυτή τη φορά οι ευρωεκλογές θα είναι διαφορετικές”. Και σε τελική ανάλυση αν αυτοί, που είχαν την ευθύνη για τη χάραξή του δεν τα υπολόγισαν σωστά, τότε μπορεί και ο “μονόδρομος” να καταλήξει σε αδιέξοδο.

* Ο Κώστας Αργυρός είναι δημοσιογράφος κι έχει βραβευτεί για το δημοσιογραφικό του έργο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ίδρυμα Μπότση και την Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων. Τα τελευταία χρόνια ασχολήθηκε με το τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ, αναδεικνύοντας κυρίως ευρωπαϊκά θέματα.