Φράγμα του Μαραθώνα: Πόσο εξελιγμένη ήταν η τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε 90 χρόνια πριν για την κατασκευή του;

Η κατασκευή του φράγματος του Μαραθώνα οραματίστηκε και σχεδιάστηκε πάνω από έναν αιώνα πριν, ωστόσο υπήρξαν πολλά εμπόδια μέχρι, τελικά, την υπογραφή της Σύμβασης μεταξύ της αμερικάνικης εταιρείας ULEN, του ελληνικού Δημοσίου και της Τράπεζας των Αθηνών στις 23 Δεκεμβρίου 1924. Η επικύρωσή της έγινε στις 4 Απριλίου 1925 από την Εθνοσυνέλευση.

Με την ατυχή για την Ελλάδα έκβαση του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών, η Αθήνα δέχτηκε μεγάλο αριθμό προσφύγων. Συγκεκριμένα, κατά τη δεκαετία του 1920 υπολογίζεται ότι εισέρρευσαν περί τους 1.300.000 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και συνεπώς οι ανάγκες για νερό στην πρωτεύουσα πολλαπλασιάστηκαν δραματικά.

Επόμενο ήταν, λοιπόν, με την άφιξη όλων αυτών των κυμάτων ανθρώπων να καταστρωθεί ένα σχέδιο για να καλυφθούν οι ανάγκες τους για πόσιμο νερό. Η ιδέα ενός φράγματος στον Μαραθώνα φάνταζε λοιπόν ιδανική λύση στο επικείμενο πρόβλημα.

Με εργολάβο την αμερικανική εταιρεία ULEN, οργανώθηκε ένα σύμπλεγμα έργων τα οποία περιελάμβαναν φράγμα, υδραγωγείο, δεξαμενές, δίκτυο διανομής και όλα τα απαραίτητα προσαρτήματα. Η Εθνοσυνέλευση επικύρωσε τη σύμβαση μεταξύ της ULEN, του ελληνικού δημοσίου και της Τράπεζας των Αθηνών για το μεγαλόπνοο έργο και ιδρύθηκε η Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Υδάτων, ρόλος της οποίος ήταν η επίβλεψη της κατασκευής και η παροχή ύδρευσης για την Αθήνα και τον Πειραιά.

Τα εγκαίνια του φράγματος έγιναν στις 25 Οκτωβρίου 1929, ενώ το “παρών” έδωσαν μεγάλες προσωπικότητες όπως ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Παύλος Κουντουριώτης και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος.

Η κατασκευή χρειάστηκε τρία περίπου χρόνια για να ολοκληρωθεί, απασχολήθηκαν γύρω στους 450 εργάτες (οι οποίοι δούλευαν σε βάρδιες 24ωρα) και επίσημα ολοκληρώθηκε πλήρως τον Μάιο του 1931.

Έναν χρόνο μετά τα εγκαίνια, η σήραγγα Μπογιατίου μετέφερε 500 γαλόνια νερό ανά δευτερόλεπτο, από τον Μαραθώνα στις υδρευτικές εγκαταστάσεις του Γαλατσίου. Η όλη εγκατάσταση χρησιμοποιούνταν μέχρι και το 1959, οπότε και κρίθηκε σκόπιμη η άντληση νερού από τη λίμνη Υλίκη.

Το φράγμα του Μαραθώνα θεωρήθηκε μείζον κατασκευαστικό έργο για την εποχή του, συμβολίζοντας τον εκσυγχρονισμό της χώρας. Λόγω της εγγύτητάς του με την πόλη του Μαραθώνα, προβλήθηκε έντονα η αρχαιολογική αξία της περιοχής, ενώ η σύγχρονη κατασκευή -η μεγαλύτερη των Βαλκανίων στις ημέρες του- σηματοδότησε το συνεχές του ελληνικού πολιτισμού από την αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες μας, αλλά και την ανθρώπινη επιβολή έναντι της φύσης.

Ένα αντίγραφο του Θησαυρού των Αθηναίων στη βάση του φράγματος, συμβολίζει τη σύνδεση αυτή του παρελθόντος με το παρόν, συνοδευόμενο από αναθηματική επιγραφή. Παράλληλα, είναι το μοναδικό φράγμα στον κόσμο εξ’ ολοκλήρου επενδυμένο με πεντελικό μάρμαρο, όμοιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε για τον Παρθενώνα.

Μιλάμε για μια εποχή 90 χρόνια πριν, με το φράγμα του Μαραθώνα να χαρακτηρίζεται ως ‘θαύμα’ κι αυτό να μην αποτελεί σε καμία περίπτωση υπερβολή. Με αφορμή αυτή την επέτειο, η ΕΥΔΑΠ διοργανώνει μια μεγάλη έκθεση με τίτλο «Η Μεγάλη Πρόκληση: 90 Χρόνια Φράγμα Μαραθώνα» στο Κέντρο Πολιτισμού “Ελληνικός Κόσμος” (Πειραιώς 254, Ταύρος), από τις 12 Νοεμβρίου 2019 έως τις 29 Μαρτίου 2020, εκθέτοντας τεκμήρια του ιστορικού της αρχείου, προκειμένου το κοινό να γνωρίσει εις βάθος το σπουδαίο έργο και την σπουδαιότητά του.

Η έκθεση ήταν προγραμματισμένο να ολοκληρωθεί στις 7 Φεβρουαρίου 2020, ωστόσο η ΕΥΔΑΠ, ανταποκρινόμενη στη μεγάλη προσέλευση και στο έντονο ενδιαφέρον του κοινού, ανακοίνωσε την παράτασή της έως την Κυριακή 29 Μαρτίου.

Πρόκειται για μια έκθεση που μέσα από τρεις κεντρικές θεματικές ενότητες (Α. Μία σύνθετη κατασκευή, Β. Ένα πρότυπο και πολυπληθές εργοτάξιο, Γ. Η διατήρηση στη μνήμη), μας ταξιδεύει, μας μεταφέρει σε μία άλλη εποχή και μας πληροφορεί για τη σημασία του φράγματος.

Στην είσοδο της Έκθεσης, τους μικρούς μας φίλους περιμένει ένα διαδραστικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα/παιχνίδι. Μία διαδραστική κατασκεύη, 20 εργαλεία, 1 ήρωας, άπειρες ΦΡΑΓΜΑτικές ιστορίες για να φτάσει το νερό στο ποτήρι. Ένας εναλλακτικός τρόπος συμμετοχής των παιδιών στην Έκθεση, με τον οποίο τα παιδιά ανακαλύπτουν και συλλέγουν στοιχεία εστιάζοντας σε ό,τι τους κάνει εντύπωση, ώστε να αφηγηθούν στη συνέχεια τις δικές τους μοναδικές ΦΡΑΓΜΑτικές ιστορίες. Σχεδιασμός: KidA Workshop

Κατά τη διάρκεια της περιήγησής του στην έκθεση, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει πλούσιο φωτογραφικό υλικό, να δει αρχιτεκτονικά σχέδια και χάρτες, έγγραφα τεκμήρια, αντικείμενα, όπως εργαλεία χρήσης της κατασκευής και της καθημερινής ζωής του Φράγματος του Μαραθώνα στα τέλη της δεκαετίας 1920, να παρακολουθήσει τρισδιάστατη αναπαράσταση της κατασκευής του Φράγματος του Μαραθώνα, καθώς και μια κινηματογραφική ταινία μικρού μήκους της εποχής με πλάνα από τις φάσεις του εργοταξίου του Φράγματος του Μαραθώνα. Να σημειωθεί πως τα πλάνα είχαν γυριστεί με την τεχνική του βωβού κινηματογράφου, έχουν μονταριστεί για το σκοπό της έκθεσης και έχουν επενδυθεί ηχητικά.

Πληροφορίες για την έκθεση

Η είσοδος είναι ελεύθερη στο ευρύ κοινό.

Ώρες και ημέρες λειτουργίας Έκθεσης:

Δευτέρα Κλειστά

Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη 9:00-13:30

Παρασκευή 9:00-20:00

Σάββατο 11:00-16:00

Κυριακή 10:00-18:00

ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Πειραιώς 254, Ταύρος Λεωφορείο:

• Λεωφορείο: 049 (Πειραιάς – Ομόνοια).

Στάση: Σχολή Καλών Τεχνών.

Περπατήστε 1 λεπτό μέχρι τον προορισμό.

• Λεωφορείο: 914 (Ομόνοια – Λαχαναγορά – Παλαιά Κοκκινιά).

Στάση: Σχολή Καλών Τεχνών.

Περπατήστε 1 λεπτό μέχρι τον προορισμό.

• ΗΣΑΠ: Γραμμή 1.

Σταθμός: Καλλιθέας.

Περπατήστε 10 λεπτά μέχρι τον προορισμό.

Για περισσότερες πληροφορίες ακολουθήστε την ΕΥΔΑΠ στα social media: Facebook, Instagram, Twitter, LinkedIn και YouTube και επισκεφτείτε την επίσημη ιστοσελίδα της στο www.eydap.gr