ΙΑΚΩΒΟΣ – ΜΑΡΤΙΝ ΛΟΥΘΕΡ ΚΙΝΓΚ: 50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ

Από την Μαργαρίτα Πουρνάρα

Ο Τζορτζ Πελεκάνος ο διάσημος Ελληνοαμερικανός συγγραφέας, μιλά συχνά για την ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στους Αφροαμερικάνους και τους Έλληνες μετανάστες στις ΗΠΑ. Οχι μόνον δεν υπήρχε αντιπαλότητα ή ρατσισμός αλλά πολύ συχνά, οι συμπατριώτες μας είχαν πέσει θύματα ρατσισμού από την Κου Κλουξ Κλαν σε πολιτείες του Νότου και αντιλαμβάνονταν στο πετσί τους τι θα πει να σε μισούν λόγω εθνικότητας ή χρώματος. Με έναν τρόπο που δεν μπορούμε να φανταστούμε ίσως σήμερα, καθώς έχουν αλλάξει τα πράγματα, οι δύο εθνοτικές ομάδες συμπορεύτηκαν και αλληλουποστηρίχθηκαν καθώς είχαν να αντιμετωπίσουν κοινούς εχθρούς.

Αναμφισβήτητα, η πιο χρυσή σελίδα των Ελλήνων στο θέμα της υπεράσπισης των πολιτικών δικαιωμάτων της αφροαμερικανικής κοινότητας, ήταν η τολμηρή απόφαση του Αρχιεπισκόπου Ιάκωβου να βαδίσει στο πλευρό του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στις 15 Μαρτίου του 1965 στην πόλη Σέλμα της Αλαμπάμα. Η πορεία έμεινε στην ιστορία, έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό Life και τον τοποθέτησε στην εμπροσθοφυλακή ενός αγώνα, που όχι μόνον δικαιώθηκε αλλά απετέλεσε τον θεμέλιο λίθο για την συνολική κοινωνική και πολιτική αναβάθμιση των Ελληνοαμερικανών. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στην ίδια πορεία που έκανε πριν από λίγες ημέρες ο πρόεδρος Ομπάμα είχε δίπλα του τον Αρχιεπίσκοπο Δημήτριο και του απηύθηνε ιδιαίτερες ευχαριστίες. Αν κάτι άλλαξε την εικόνα μας στις ΗΠΑ προς το καλύτερο ήταν ο παθιασμένος αγώνας της αντίστασης κατά των Ναζί το 1940 – 41, η εμφάνιση του Ιάκωβου στην Αλαμπάμα και η επιτυχημένη προσπάθεια συστράτευσης εναντίον της Τουρκίας μετά τα γεγονότα στην Κύπρο. Μαζί με την τεράστια πρόοδο, την άνοδο του μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου, μετέτρεψαν τους Ελληνοαμερικάνους, σε μια από τις πλέον σεβαστές κοινότητες στην συγχρονη Αμερική

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, εξετάζοντας όχι μόνον την συγκυρία που έκανε την πρωτοβουλία του ιεράρχη να δείχνει σήμερα μια από τις ευφυέστερες πολιτικές κινήσεις αλλά και τους δύο πρωταγωνιστές. Η δεκαετία του ’60 ήταν μια από τις πλέον έντονες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας των ΗΠΑ, με γεγονότα όπως η δολοφονία του Κένεντι αλλά τον πόλεμο στον Βιετνάμ καθώς και η δολοφονία του ίδιου του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Οι φυλετικές εντάσεις και η διεκδίκηση της ισότητας από τους έγχρωμους είχαν πάρει τεράστιες διαστάσεις με τον Κινγκ να διοργανώνει μεγάλο αριθμό ειρηνικών διαδηλώσεων στον Αμερικανικό Νότο αλλά και την μεγαλειώδη πορεία στην Ουάσινγκτον, στην οποία εκφώνησε τον γνωστό λόγο «I have a dream». Oσο η κοινότητα των μαύρων διεκδικούσε την ισοπολιτεία, τόσο μια σειρά δυνάμεων αντιστεκόταν με λεκτική και σωματική βία. Μια από τις εστίες των επεισοδίων ήταν η Αλαμπάμα, με τεράστιο ποσοστό έγχρωμου πληθυσμού. Στις 7 Μαρτίου του 1965 αστυνομικοί είχαν ξυλοκοπήσει διαδηλωτές στην Σέλμα σε μια πορεία που έμεινε γνωστή ως Ματωμένη Κυριακή, σε μια απόπειρα του ηγέτη των μαύρων να προωθήσει το θέμα της ψήφου των Αφρομερικανών.

Ο Λούθερ Κινγκ που ήταν πάστορας κάλεσε τους εκπροσώπους άλλων θρησκευτικών δογμάτων να του συμπαρασταθούν και να βαδίσουν μαζί. Ο Ιάκωβος ανταποκρίθηκε αμέσως και έσπευσε να βρεθεί στην πρώτη γραμμή παρά τον τεράστιο κίνδυνο να πέσει θύμα επίθεσης είτε αστυνομικών είτε ρατσιστών. Μετά την συμμετοχή του δέχθηκε απειλές αλλά δεν κάμφθηκε: «Κάθε χριστιανός πρέπει να καταφερθεί με αγανάκτηση κατά όλων των ειδών των διώξεων. Αυτό είναι που με έκανε να πάω με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στην Σέλμα. Όλοι φέρουμε ευθύνη, και πρέπει να συνεχίσουμε να εκφράζουμε την αντίθεσή μας» είχε δηλώσει . Μάλιστα δύο ημέρες μετά την εμφάνισή του ένας λευκός ιερέας ο Τζέιμος Ριμπ, έχασε την ζωή του στην Σέλμα, επειδή ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από λευκούς άνδρες.

Ο Michael Shikany, ο οποίος υποδύθηκε τον Ιάκωβο στην ταινία «Selma», το 2014, είπε ότι «με τα επιβλητικά του ράσα που φορούσε, το παρουσιαστικό του και τον υψηλό βαθμό στην ιεραρχία της Εκκλησίας, θα ήταν αδύνατο να του επιτεθούν οι αστυνομικοί στον ίδιον ή τους διαμαρτυρόμενους εκείνη την ημέρα. Ομως ο Ιάκωβος όμως δεν το γνώριζε αυτό, έδειξε ακατάβλητο θάρρος που ήταν εκεί».

Η αλήθεια είναι ότι ο αρχιεπίσκοπος που έγινε αντιπαθής στην Ελλάδα καθώς κατηγορήθηκε για την ανοχή του στην Χούντα, διέθετε οξύνοια. Η παρουσία του στην Αλαμπάμα διαμόρφωσε τους συσχετισμούς εκείνη την ημέρα. Ο απόηχος της απόφασης αυτής ενίσχυσε την θέση των Ελληνοαμερικανών, κάνοντάς τους υπερήφανους για τον ηγέτη τους. Σίγουρα, δεν ήταν ένας τυχαίος άνθρωπος. Τις δεκαετίες που έμεινε σε αυτήν την θέση, η πόρτα του λευκού Οίκου ήταν πάντοτε ανοιχτή και όλοι οι πρόεδροι αναφερόνταν με σεβασμό στο όνομά του. Εργάστηκε για την μόρφωση και την κοινωνική άνοδο αλλά κυρίως την συσπείρωση των οικονομικά ισχυρών Ελληνοαμερικανών με την οργάνωση Leadership 100.

Για πολλούς Ελληνες, ο Ιάκωβος παραμένει μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Για τους Ελληνοαμερικανούς αλλά και για τους Αφροαμερικανούς παραμένει μια εμβληματική φυσιογνωμία που είχε το θάρρος του πρωτοπόρου και γνώριζε καλά την τέχνη της διπλωματίας. Το μεγαλύτερό του επίτευγμα ήταν ότι κατάφερε να διαχωρίσει την θέση της ορθοδοξίας από τις υπόλοιπες εκκλησίες, που έβλεπαν τους έγχρωμους ως κατώτερους.

To μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Δημήτριου με αφορμή την 50η επέτειο