ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΝΝΩΝ: ΟΤΑΝ Ο ΓΟΥΕΣ ΑΝΤΕΡΣΟΝ ΒΑΣΙΣΕ ΤΟΝ ΝΕΟ ΤΟΥ ΗΡΩΑ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ

Οι νέες ταινίες του Γουές Άντερσον είναι πάντα μεγάλα events από μόνα του στις Κάννες – το φεστιβάλ λατρεύει τον αμερικάνο δημιουργό και βάζει ανελλιπώς τις τελευταίες ταινίες του στο Διαγωνιστικό. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι θα κερδίσει ποτέ τίποτα: Τα φιλμ που κάνει είναι για κάπως συγκεκριμένα γούστα και ταυτόχρονα θεωρείται αρκετά μεγάλο και mainstream ως όνομα. Ένας συνδυασμός που πάντα θα σημαίνει πως άλλοι σκηνοθέτες θα συγκεντρώνουν περισσότερο πάθος για βράβευση από ένα σύνολο επιτροπής.

Αυτό όμως δεν μειώνει την σημασία της παρουσίας του εδώ. Κάθε λίγα χρόνια, ο Γουές Άντερσον συγκεντρώνει τον θίασο αγαπημένων ηθοποιών του – οι περισσότεροι να επιστρέφουν για 2η ή 3η ή 4η φορά, και κάποιοι να μπαίνουν για πρώτη φορά σε αυτό τον κόσμο – , γυρίζει μαζί τους μια νέα απίθανη ιστορία γεμάτη ευρήματα, χρώμα και συναίσθημα, και μετά παρέα όλοι και όλες μαζί περπατάνε το κόκκινο χαλί των Καννών.

Τελευταία φορά ήταν με το Asteroid City που ήρθε εδώ. Μια ταινία που επιμένω πως έχει αδικηθεί πάρα πολύ, από πολύ κόσμο που απλά δεν έχει όρεξη στις Κάννες να δει έναν ακόμα Γουές Άντερσον – παρόλο που ο σημερινός Γουές δεν έχει την παραμικρή σχέση με τον προ 20ετίας Γουές. Το Asteroid City έκρυβε μάλιστα μέσα του πολλές ιδέες πάνω στην απώλεια, την απομόνωση, την ιδέα του να προχωράς μπροστά αποδεχόμενος τη ζωή σου, κάτι που μπορεί να είναι πραγματικά δύσκολο και σκληρό κάποιες φορές.

Αλλά δεν είμαστε σήμερα εδώ για να μιλήσουμε για το Asteroid City, είμαστε εδώ να μιλήσουμε για ό,τι το ακολούθησε. Μια ταινία που κατά κάποιο τρόπο σηματοδοτεί μια ακόμα εντονότερη κίνηση του Γουές Άντερσον προς ένα σινεμά στιλιζαρισμένο, με ηθοποιούς-φιγούρες να κινούνται σε περίτεχνα (κουκλο)θέατρα. Αλλά που ταυτόχρονα είναι η πιο γραμμική, σαφής και ανάλαφρη ταινία που έχει κάνει ο σκηνοθέτης από τα πρώτα χρόνια της καριέρας του.

ΓΟΥΕΣ ΑΝΤΕΡΣΟΝ: «ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΕΠΙΝΟΗΣΩ ΕΝΑΝ ΕΥΡΩΠΑΙΟ ΜΕΓΙΣΤΑΝΑ ΤΟΥ ‘50, ΣΑΝ ΤΟΝ ΩΝΑΣΗ Ή ΤΟΝ ΝΙΑΡΧΟ»

Το Φοινικικό Σχέδιο ξεφεύγει εξαρχής από τη λογική των πιο πρόσφατων ταινιών του Γουές Άντερσον, μια και αποτελεί πολύ λιγότερο ensemble κομμάτι και πολύ περισσότερο μια ιστορία τριών κεντρικών χαρακτήρων.

Ο Ζα-ζα Κόρντα του Μπενίσιο Ντελ Τόρο είναι ένας μεγιστάνας τη δεκαετία του ‘50, από εκείνους που πάντα κυνηγούν το κέρδος και την επόμενη καινοτομία, όποιο κι αν είναι το (ηθικό) κόστος. Στο ξεκίνημα της ταινίας επιβιώνει από μια ακόμα απόπειρα δολοφονίας, όταν το αεροπλάνο που επέβαινε καταρρίπτεται. Το παίρνει απόφαση πως πρέπει να αρχίσει να προετοιμάζεται σοβαρά για το ενδεχόμενο να αφήσει την αυτοκρατορία του σε καλά χέρια.

Έτσι, προσεγγίζει την αποξενωμένη 20χρονη κόρη του Λιζλ (Μία Θρίπλτον, η κόρη της Κέιτ Γουίνσλετ που πρωταγωνιστεί στην ταινία), η οποία είναι καλόγρια. Της εξηγεί όλα τα στάδια του σχεδίου που έχει σκαρφιστεί – το Φοινικικό Σχέδιο του τίτλου – βάσει του οποίου ο Κόρντα πρόκειται να προχωρήσει στην εκμετάλλευση (άλλοι το λένε αφαίμαξη) μιας πλούσιας περιοχής. Όμως οι πάντες τον πολεμάνε. Και τον θέλουν να νεκρό. Κατά βάση τον πολεμάνε όμως. Το σχέδιο πάει κατά διαόλου οικονομικά, κι έτσι τώρα ο Κόρντα και η Λίζλ θα πρέπει να ταξιδέψουν σε όλο τον πλανήτη προκειμένου να εξασφαλίσουν επιπλέον χρηματοδότηση από διάφορους συνεταίρους.

Αυτό είναι το σεναριακό όχημα, που δίνει στους συν-σεναριογράφους Γουές Άντερσον και Ρόμαν Κόπολα τη δυνατότητα να χτίσουν μια παγκόσμια περιπέτεια μέσα σε μια σειρά από ευφάνταστους κόσμους κατασκευασμένους σε κλειστά στούντιο, με κάθε επεισόδιο να διαθέτει το δικό του μικρό καστ β’ χαρακτήρων. Αν αποφάσιζες να παίξεις μια περιπέτεια Τζέιμς Μποντ σε σκηνικά ενός τεράστιου κουκλόσπιτου, αυτό θα ήταν το αποτέλεσμα.

Η ταινία χτίζεται έτσι πάνω στη διστακτική σχέση πατέρα και κόρης, που εκτός από μια διαρκή επανεξέταση του ανύπαρκτου ως τώρα δεσμού τους, αποτελεί και μια εν εξελίξει ηθική πρόκληση για τον Κόρντα. Ο οποίος για πρώτη φορά βλέπει τις συνέπειες των πράξεών του ως κάτι το οποίο έχει επίδραση σε άλλους ανθρώπους – θα μπορούσε κανείς να πει ότι, χάρη στην κόρη του, είναι η πρώτη φορά που αναλογίζεται τους γύρω τους ως άλλους ανθρώπους, γενικότερα.

Παράλληλα η Λιζλ εξερευνά το μυστήριο του θανάτου της μητέρας της, ενώ επιπλέον γρανάζι είναι ο τρίτος από τους κεντρικούς χαρακτήρες, ο Μπγιορν του Μάικλ Σέρα: Ένας Νορβηγός(!) tutor(!!) που κάπως κατά λάθος καταλήγει να ακολουθεί το δίδυμο σε αυτή την παγκόσμια περιπέτεια. Ο Σέρα παίζει για πρώτη φορά σε ταινία του Γουές Άντερσον και είναι ειλικρινά παράλογο που δεν έχει παίξει… σε όλες; Είναι απολαυστικός σε ένα ρόλο πιο πλούσιο από ό,τι αρχικά φαίνεται, φέρνοντας μια διαρκή αίσθηση κωμωδίας δίπλα στη δράση και το δράμα. Μοιάζει γεννημένος για ένα σύμπαν σαν αυτό.

Όμως φυσικά το κέντρο βάρους είναι ο Κόρντα κι η Λιζλ. Οι πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις της δράσης του Κόρντα είναι μια κάπως νέα πτυχή στους προβληματισμούς του Γουές Άντερσον. Έχει ακολουθήσει ξανά με ενδιαφέρον χαρακτήρες σαν αυτό, βλέπε ας πούμε τον Ρόγιαλ Τένενμπαουμ του Τζιν Χάκμαν, αλλά αυτό γινόταν πάντα σε πιο αυστηρά καθορισμένα συναισθηματικά και οικογενειακά πλαίσια. Η ιδέα ενός τέτοιου σκοτεινού ήρωα σε μια διαδρομή εξιλέωσης, όταν το σύμπαν της ταινίας είναι τόσο πολύχρωμο και ανάλαφρο, ίσως και να μην κάνει τον ιδανικότερο συνδυασμό – προσωπικά το βρήκα δύσκολο να ακολουθήσω αυτό τον χαρακτήρα στις παιχνιδιάρικες περιπέτειές του.

«Η αρχική ιδέα ήταν να επινοήσω έναν από αυτούς τους Ευρωπαίους μεγιστάνες του ’50, σαν τον Ωνάση ή τον Νιάρχο», εξηγεί ο Γουες Άντερσον, που αναφέρει ακόμα τον Αρπάντ Πλεσκ (Ούγγρος τραπεζίτης και δικηγόρος) και τον ιταλό βιομήχανο Τζιάνι Ανιέλι μεταξύ άλλων, αλλά και fictional χαρακτήρες όπως τον Τσαρλς Φόστερ Κέιν του Όρσον Γουέλς. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ιδέα, και ο Μπενίσιο Ντελ Τόρο (τον οποίο ο Άντερσον είχε εξαρχής και αποκλειστικά αυτόν στο μυαλό του για τον ρόλο) φέρνει με ευκολία μια βαρύτητα ακόμα και σε ένα σύμπαν τόσο ανάλαφρο και κατασκευασμένο, και μαζί μια μελαγχολία που πάντα μοιάζει να κουβαλά μαζί του.

Παράλληλα, η δράση δεν φρενάρει ποτέ. Σε κάθε στάση της, η ομάδα του Κόρντα συναντά ένα νέο σετ διασκεδαστικών περιφερειακών χαρακτήρων. Έναν πρίγκιπα πετρελαίου που παίζει ο Ριζ Άχμεντ με καρδιά και ανθρώπινο βλέμμα. Ένα σπαρταριστό δίδυμο επιχειρηματιών σιδηροδρόμων που παίζουν ο Τομ Χανκς κι ο Μπράιαν Κράνστον. Έναν νεοϋορκέζο με ναυτιλιακή επιχείρηση που παίζει ο Τζέφρι Ράιτ στην πιο αστεία ίσως από όλες αυτές τις εμφανίσεις των επιμέρους περιπετειών.

Εμφανίζονται ακόμα η Σκάρλετ Γιόχανσον, ο Ματιέ Αμαλρίκ, ο Ρίτσαρντ Αγιοάντε, ο Ρούπερτ Φρεντ και, σε έναν ρόλο-κλειδί, ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς.

Νιώθεις πως κάθε ένας από τους ηθοποιούς μπόρεσε να κάνει κάτι κεφάτο και δικό του μέσα στο σκηνικό του κάθε επιμέρους επεισοδίου, δίνοντας έτσι διαφορετική γεύση στην κάθε στάση του Κόρντα. Αυτή η καθαρή γραμμική δομή, που ακολουθεί 3 κεντρικούς χαρακτήρες σε μια σειρά περιπετειών ενώ εξερευνώνται οι μεταξύ τους δεσμοί, κάνει την ταινία κάτι το πραγματικά ιδιόμορφο.

Καθώς ο Άντερσον, με ένα πάντα εντυπωσιακό τεχνικό τιμ καλλιτεχνικής διεύθυνσης, σκηνικών και κουστουμιών, τοποθετεί κάθε στάδιο της δράσης μέσα σε μικρά θεατρικά σκηνικά, είναι σαν η ταινία την ίδια στιγμή να κινείται με φόρα αλλά και να μην πηγαίνει πουθενά. Έχει πλάκα το τελικό effect, και ως κάποιος που ποτέ δεν είχα πρόβλημα με την θεωρούμενη «ακινησία» προηγούμενων ταινιών του Άντερσον, αυτό μου φάνηκε συγκριτικά σαν κεφάλαιο του Mission: Impossible.

Όμως αυτή η φόρα, αυτή η κίνηση, είναι που ίσως να μην αφήνει το φιλμ να αναπτύξει το ειδικό βάρος, αυτή τη μελαγχολία της ακινησίας, που έδινε στα προηγούμενα (και ιδίως στο Asteroid City) την ψυχή τους. Το ηθικό και συναισθηματικό ταξίδι του Κόρντα αφήνει κάποιους ανοιχτούς λογαριασμούς, παρόλο που το φινάλε είναι κατά τα άλλα θαυμάσιο.

Τελικά όμως, το ενδιαφέρον είναι πως, μέσα πάντα σε αυτό το αισθητικό σύμπαν που ο Γουές Άντερσον πλέον εξερευνά, το Φοινικικό Σχέδιο μοιάζει με διαφορετική ταχύτητα. Ίσως οι θεατές που ένιωσαν πολύ μαγκωμένοι από ένα φιλμ σαν την Γαλλική Αποστολή, θα βρουν αυτή τη μετάβαση απολύτως καλοδεχούμενη. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια ευρηματική, ευφάνταστη, διασκεδαστική περιπέτεια, από το μυαλό ενός σκηνοθέτη που δε θα μπορούσε ποτέ να είναι αδιάφορος.

ΧΡΥΣΟΣ ΦΟΙΝΙΚΑΣ-ΕΚΠΛΗΞΗ ΣΤΟΝ ΝΤΕΝΖΕΛ ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ

Στην πρεμιέρα της νέας ταινίας του Σπάικ Λι, Highest 2 Lowest (ένα μοντέρνο ριμέικ του έξοχου Δολοφόνου του Τόκιο του Ακίρα Κουροσάβα), ο πρωταγωνιστής Ντενζέλ Ουάσινγκτον παρέλαβε έναν Χρυσό Φοίνικα-έκπληξη από τον Τιερί Φρεμό, καλλιτεχνικό διευθυντή του φεστιβάλ.

Στο preview της φετινής διοργάνωσης επικρίναμε την εμμονή του Φρεμό με τα ονόματα χολιγουντιανών σταρ στους οποίους μοιράζει ανοιχτότερα Χρυσούς Φοίνικες την τελευταία 4ετία. Τα τελευταία 4 χρόνια οι Κάννες έχουν δώσει 9 τιμητικούς Χρυσούς Φοίνικες για το σύνολο προσφοράς, εκ των οποίων οι 8 έχουν πάει σε αμερικάνους ηθοποιούς και σκηνοθέτες (Τομ Κρουζ, Φόρεστ Γουίτακερ, Χάρισον Φορντ, Μάικλ Ντάγκλας, Μέριλ Στριπ, Τζορτζ Λούκας, Ρόμπερτ Ντε Νίρο και τώρα Ντενζέλ Ουάσιγκντον, με τα Studio Ghibli την μόνη εξαίρεση).

Τίποτα ενάντια σε κανένα από τα παραπάνω μεμονωμένα ονόματα, αλλά η εμμονή του Φρεμό με το Χόλιγουντ καταντά σχεδόν παιδική. Παρόλαυτά, ο Ντενζέλ είναι ένας ζωντανός θρύλος και πολύ καλώς του δόθηκε το βραβείο – στην διασκεδαστικότατη ταινία του Σπάικ Λι είναι όπως αναμενόταν, φανταστικός.

Παίζει έναν μεγιστάνα της μουσικής βιομηχανίας που σε μια κρίσιμη οικονομική καμπή για τον ίδιο και την εταιρεία του, θα πρέπει να αντιμετωπίσει ένα τεράστιο ηθικό δίλημμα όταν ο γιος ενός συνεργάτη του, πέφτει θύμα απαγωγής – ενώ στόχος ήταν ο γιος του ίδιου. Γεμάτο μουσική, γεμάτο Νέα Υόρκη, με ένα καστ που περιλαμβάνει από την Ice Spice μέχρι τον A$AP Rocky, το φιλμ σέβεται απόλυτα το ορίτζιναλ καθώς εμπνέεται χαλαρά από αυτό, κάνοντας κάτι εν τέλειο πολύ πιο χαλαρό και αμερικάνικο.

Είναι μάλλον τελικά ελαφρώς πιο λάιτ από ό,τι θα περιμένε κανείς δεδομένου του ηθικού και υπαρξιακού βάρους του αριστουργηματικού ορίτζιναλ, και κάνει μια μεγάλη κοιλιά λίγο μετά τη μέση, αλλά ο Σπάικ Λι σκηνοθετεί πολύ κεφάτα, ο Ουάσινγκτον δίνει τρελή βαρύτητα ακόμα και στην πιο περιττή σκηνή, και διάφορες απρόσμενες πινελιές κρατούν διαρκώς το ενδιαφέρον – κι ας μην είναι κάτι μνημειώδες το φιλμ.

Στους τίτλους τέλους, η περνά μια αφίσα του ορίτζιναλ φιλμ, με το κείμενο να αναφέρει: «Εμπνευσμένο από τον master filmmaker Ακίρα Κουροσάβα». Έχουν πλάκα αυτές οι προσωπικές πινελιές του Σπάικ Λι (όπως είναι κι ένα «Boston sucks!!!» ακούγεται κάποια στιγμή από έναν χαρακτήρα που μιλάει απευθείας στο κοινό), που δίνουν την αίσθηση πως ο μεγάλος σκηνοθέτης δεν παίρνει διαρκώς τον εαυτό του σοβαρά, καταφέρνοντας να παίζει σε διάφορες δημιουργικές κλίμακες. Δεν παύει ποτέ να είναι αγνά απολαυστικός.