4+1 ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ AYRTON SENNA

Η ζωή μας είναι, σε μεγάλο βαθμό, οι άνθρωποι που συναντάμε, που μας επηρεάζουν, που μεγαλώνουμε μαζί ή απέναντι. Στην σύντομη και ταχύτατη ζωή του Ayrton Senna οι άνθρωποι που τον “άγγιξαν” έστω και για ένα λεπτό είναι αμέτρητοι. Ο Βασίλης Τσακίρογλου, που μετά το δίτομο “A Deus”, με αφορμή τα 20 χρόνια από τον θάνατο του Ayrton Senna, επέστρεψε πέρυσι με το Senna – Το πνεύμα της Ταχύτητας το οποίο του χάρισε μία υποψηφιότητα στα Public Book Awards επιλέγει για λογαριασμό του WE 4+1 από αυτά τα πρόσωπα.

1 Michael Schumacher

Ο χαμός του Senna άφησε τον Schumacher ουσιαστικά χωρίς αντίπαλο, ο χρόνος άλλαξε το μεσημέρι της 1ης Μαΐου 1994 και ο Γερμανός ανέβηκε στο θρόνο της Φόρμουλα 1 εν μία νυκτί, από ένα πραξικόπημα της ειμαρμένης. Όσο βάσιμη και εάν είναι η εικασία ότι οι μονομαχίες ανάμεσα στον Ayrton και τον Schumacher θα αποτελούσαν το πιο ενδιαφέρον και αμφίρροπο ζήτημα της F1 -αρκεί να ζούσε ο Senna- τόσο αποτελεσματικά συγκαλύπτει το γεγονός ότι ο Schumacher είχε ήδη αποδείξει πως μπορούσε να χτυπηθεί στα ίσια με τον Ayrton. Ο Γερμανός δεν είχε κανένα σύμπλεγμα απέναντι στον Senna, όσο και εάν η προσωπικότητα του Ayrton είχε προσλάβει πλέον θρυλικές διαστάσεις. Όμως, ακριβώς επειδή η συζήτηση για το ποιος ήταν και θα ήταν καλύτερος από τους δύο πιλότους δεν οδηγεί σε κάποιο χρήσιμο συμπέρασμα, πέρα από το εάν ο Schumacher είχε αναδειχθεί στον πιο επίφοβο σφετεριστή του Νο. 1 που κατείχε ο Senna το 1994, αυτό που θα πρέπει να υπογραμμιστεί είναι ότι ο Γερμανός υπήρξε ένα από τα πιο σημαντικά πρόσωπα της ζωής του Senna, φυσικά στην τελευταία περίοδό της. Στους τρεις αγώνες του ’94, ο Schumacher ήταν αυτός που έσπρωχνε τον Ayrton να ξεπερνά τις εγγενείς μειονεξίες της Williams-Renault και να κλέβει τις πολ-ποζίσιον με υπερπροσπάθεια.

Τον Schumacher καταδίωκε ο Senna όταν έκανε τετ-α-κε και ντροπιάστηκε μέσα στο Interlagos, τον Schumacher προσπάθησε να κυνηγήσει όταν έκανε κακή εκκίνηση στην Άιντα και τον εμβόλισε ο Häkkinen. Ενόσω συνέβαιναν αυτά στον Senna στα δύο πρώτα Γκραν Πρι του 1994, ο Schumacher μάζευε τους θριάμβους που πετούσε στα σκουπίδια ο Ayrton. Η παρουσία του είχε γίνει εφιάλτης για τον Βραζιλιάνο και από την απειλητική σκιά του Schumacher προσπαθούσε να ξεφύγει όταν έπεσε στον τοίχο της Tamburello. Και, φυσικά, ήταν ο Schumacher αυτός που κέρδισε στον καταραμένο αγώνα της Ίμολα, όπως κέρδισε και στον επόμενο, στο Μονακό. Κι αν η παρουσία του Γερμανού στην τραγωδία του Ayrton είναι σημαντική, η απουσία του σε ορισμένες κρίσιμες στιγμές της εξέλιξής της είναι ακόμη πιο χαρακτηριστική: Ο Schumacher δεν πήγε στην κηδεία του Ayrton και δεν κλήθηκε ως μάρτυρας στη δίκη για τον ανεξήγητο θάνατό του. Όταν εξέφρασε την άποψή του γι’ αυτή τη διαδικασία, αρκέστηκε να πει ότι «είμαστε επαγγελματίες οδηγοί αγώνων, τρέχουμε με πρωτότυπες κατασκευές και κανείς δεν θέλει να κάνει κακό σε κανέναν ως εξ επί τούτου».

PKT4944-336955 AYRTON SENNA 1995 picture shwos race car drivers observe a minute of silence in memory of Ayrton Senna and Roland Ratzenberger, moments before the start of ht eF1 San Marino Grand Prix in Imola. From left are British Nigel Mansell, French Jean Alesi, German Herald Frentzen, GErman Michaerl Schumacher, British Damon Hill and Japanese Aguri Suzuki. Brazillian F-1 champion Ayrton Senna, 41 vicotries in 161 starts, a record 65 pole positions. At the start of May, when the Grand Prix circus moved to Imola in northern Italy, Senna started the race, as he so often did, from pole position. But the omens were bad. Two young drivers, one of them in his first race, crashed at the start line, injuring themselves and 10 spectators. Then on the seventh lap and still in the lead, Senna 's Williams approached the notorious Tamburello curve. At 180mph, Senna's car started to slide across the track. Catching the kerb at the edge, it was launched skywards into an unforgiving concrete wall and bounced back onto the track. A wheel came loose, flipped over the car and caught Senna's helmet. Paramedics were working on him within seconds. But five hours later, two months after his 34th birthday, Ayrton Senna da Silva was declared dead. PKT4944-336955 AYRTON SENNA 1995 picture shwos race car drivers observe a minute of silence in memory of Ayrton Senna and Roland Ratzenberger, moments before the start of ht eF1 San Marino Grand Prix in Imola. From left are British Nigel Mansell, French Jean Alesi, German Herald Frentzen, GErman Michaerl Schumacher, British Damon Hill and Japanese Aguri Suzuki. Brazillian F-1 champion Ayrton Senna, 41 vicotries in 161 starts, a record 65 pole positions. At the start of May, when the Grand Prix circus moved to Imola in northern Italy, Senna started the race, as he so often did, from pole position. But the omens were bad. Two young drivers, one of them in his first race, crashed at the start line, injuring themselves and 10 spectators. Then on the seventh lap and still in the lead, Senna 's Williams approached the notorious Tamburello curve. At 180mph, Senna's car started to slide across the track. Catching the kerb at the edge, it was launched skywards into an unforgiving concrete wall and bounced back onto the track. A wheel came loose, flipped over the car and caught Senna's helmet. Paramedics were working on him within seconds. But five hours later, two months after his 34th birthday, Ayrton Senna da Silva was declared dead.

Ο Schumacher έγινε ο πιο επιτυχημένος οδηγός στην ιστορία της Φόρμουλα 1, το περίεργο όμως με τον Γερμανό υπέρ-πρωταθλητή, τον über-weltmeister, είναι ότι όλες του οι επιτυχίες θα συνοδεύονται πάντα από έντονη αμφισβήτηση, η οποία άλλοτε είχε να κάνει με το αυτοκίνητο που οδηγούσε και άλλοτε -πολύ πιο συχνά- με την ηθική του ποιότητα ως οδηγού και ως ανθρώπου. Για παράδειγμα, η διαβόητη «τιμονιά» στον Jacques Villeneuve το 1997 στη Χερέθ που είχε στόχο την εξολόθρευση του αντιπάλου του για τον τίτλο εκείνης της σεζόν στιγμάτισε για πάντα τον Schumacher. Το 2006 κατάφερε να ξεσηκώσει την οργή του κοινού και των δημοσιογράφων ακόμη και αφού είχε κατακτήσει πέντε πρωταθλήματα με τη Ferrari, στην τελευταία του χρονιά πριν αποσυρθεί για τρία χρόνια και επανέλθει το 2010, όταν πάρκαρε το μονοθέσιό του στη στροφή Rascasse του Μονακό προσπαθώντας να εμποδίσει τη συνέχιση των κατατακτήριων δοκιμών. Όμως, αυτό που τείνει να ξεχνά όποιος αγιοποιεί τον Senna και καταδικάζει τον αδίστακτο, άσπλαχνο κ.λπ. Γερμανό είναι ότι ο Ayrton δεν ήταν λιγότερο βρόμικος με τους αντιπάλους του. Κι έτσι, όποιος εξοστρακίζει τον Schumacher και εξιλεώνει τον Senna παρακάμπτει το γεγονός ότι ο Γερμανός, υπό το φως της καριέρας του από το ’94 και εξής, υπήρξε ο καλύτερος μαθητής του Ayrton, ο ικανότερος των διαδόχων του. Είναι πολύ χαρακτηριστική η δήλωση του Schumacher ύστερα από την αποτρόπαια κίνησή του στη Χερέθ το 1997: «Δεν νιώθω ενοχή. Μεγάλωσα με τον Senna και θυμάμαι τα επεισόδια ανάμεσα σε αυτόν και τον Prost. Γι’ αυτό και δεν έχω το αίσθημα ότι είμαι ένοχος για κάτι, διότι είναι και αυτό μέρος του παιχνιδιού. Ήξερα πως δεν είναι σωστό, αλλά αυτή είναι μια σημαντική στιγμή, όλα ή τίποτα – και ορμάς».

Ayrton Senna Da Silva con Alain Prost 1989 MC.Laren foto Danilo Recalcati / Ag.Aldo Liverani aldo liverani

2 Alain Prost

Εάν επιμένει κανείς να συγκρίνει τους δύο κορυφαίους πιλότους της δεκαετίας του ’90, δύο περίπλοκες προσωπικότητες που σημάδεψαν μια ολόκληρη εποχή στη Φόρμουλα 1, οι ειδικοί τείνουν να συμφωνήσουν με τον αφορισμό «ο Prost ήταν ο καλύτερος πιλότος της γενιάς του – αλλά ο Senna ήταν πιο γρήγορος». Οι δυο τους ήταν τόσο καλοί και τόσο συμπληρωματικά όμοιοι σε αυτό που επέλεξαν να κάνουν ώστε οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι ο κόσμος των Γκραν Πρι ήταν πολύ μικρός για να τους χωρέσει και τους δύο. Ύστερα από δέκα χρόνια συνύπαρξης και τουλάχιστον πέντε άγριου ανταγωνισμού, συνειδητοποίησαν ότι οι δυο τους ήταν δεμένοι σαν σιαμαίοι, ότι ο ένας δεν θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς τον άλλον. «Τώρα θυμάμαι εκείνα τα χρόνια και σκέφτομαι: “Θεέ μου, πώς τα κάναμε όλα αυτά; Γιατί υποβάλαμε τους εαυτούς μας σε τέτοιες δοκιμασίες;” Σε κάποιες στιγμές έμοιαζε σαν ένα κακό όνειρο. Ίσως γιατί ήμασταν συνέχεια τόσο μπροστά από τους υπόλοιπους ώστε ήταν αναπόφευκτο να έχουμε προβλήματα μεταξύ μας, γιατί όμως θα έπρεπε να γίνει τόσο αδυσώπητο το όλο πράγμα; Παλιότερα έλεγα στον κόσμο: “Eίσαι οπαδός του Ayrton Senna; Μπράβο, πολύ ωραία – αλλά, σε παρακαλώ, μη με μισείς!” Το ίδιο ίσχυε και για τους δημοσιογράφους», λέει ο Prost. «Η πίεση που υφιστάμεθα τότε ήταν τόσο μεγάλη, τόσο απίστευτα μεγάλη… Εάν θα έπρεπε να τα ξαναπεράσουμε όλα αυτά από την αρχή, νομίζω ότι θα έλεγα στον Ayrton: “Άκου, είμαστε οι καλύτεροι, μπορούμε να ισοπεδώσουμε όλους τους υπόλοιπους!” Με πολλή εξυπνάδα θα μπορούσαμε να ζούμε ένα υπέροχο όνειρο. Ακόμη κι έτσι, όμως, έστω κι αν είχε ένα τραγικό τέλος, δεν είναι μια απίθανη ιστορία;» Αυτά έλεγε ο Prost στον Βρετανό δημοσιογράφο Nigel Roebuck, αναλαμβάνοντας το βάρος που μεταφέρει η στερνή γνώση στους επιζώντες. «Ανέκαθεν ο στόχος του Ayrton στη Φόρμουλα 1 ήταν να κερδίσει εμένα, να καταρρίψει τα δικά μου ρεκόρ».

Ο Γάλλος είχε καταλάβει πολύ καλά ότι, τελικά, ο θάνατος του Ayrton μόνο τυπικά τους είχε χωρίσει. «Η καριέρα μου ήταν ταυτόχρονα και δική του καριέρα. Ήμασταν μαζί οι δυo μας και δεν μπορούσε κανείς να μας χωρίσει. Χωρίς τον άλλον κανείς από τους δυo μας δεν θα ήταν αυτό που ήταν και είναι. Την ημέρα του ατυχήματός του, ήταν σαν ένα κομμάτι δικό μου να έφυγε μαζί του». Και, μία δεκαετία πλέον μετά από το θάνατό του, ο Prost δεν θα είχε απολύτως κανέναν ενδοιασμό να δηλώσει: «Ο Ayrton μου λείπει». […]

Ο Alain Prost πιθανότατα ήξερε πολύ καλά τι έλεγε όταν δήλωνε ότι «ο Senna δεν θέλει απλώς να με νικήσει. Θέλει να με αφανίσει». […] Βεβαίως, ο Prost επ’ ουδενί δεν διετέλεσε μόνο «το θύμα» και ο Ayrton δεν υπήρξε μόνο «ο κακός» της ιστορίας, δεν εκπλήρωσαν καν τους ρόλους τους ως «λογική» από τη μία και «συναίσθημα» από την άλλη. Αν και Νοτιοαμερικανός, ο Senna ήταν εξίσου ψυχρός με τον Prost, ενώ ο Γάλλος καθόλου σπάνια εμφανιζόταν τόσο αγχωμένος ώστε έτρωγε ψυχαναγκαστικά τα νύχια του έως πολύ βαθιά μέσα στη σάρκα των δακτύλων του. Σε ένα συμβολικό επίπεδο, οι δύο πρωταθλητές άλλαξαν επανειλημμένως αμοιβαία ρόλους, διατηρώντας μια ισορροπία «τρόμου».

3 Martin Donnely

Στις 13:52 της Παρασκευής 28 Σεπτεμβρίου στην πίστα της Χερέθ, στην Ισπανία, ο πιλότος της Lotus-Lamborghini Martin Donnelly, φτάνοντας με 5η σχέση, τέρμα γκάζι και περίπου 250 χμ./ώρα στην ανοιχτή δεξιά καμπή «Ferrari», δεν έστριψε ποτέ. Το μόνοθέσιό του έσκασε -κυριολεκτικά- στα προστατευτικά κιγκλιδώματα στην έξοδο της στροφής. Το σημείο του ατυχήματος έμοιαζε με βομβαρδισμένη ζώνη, η Lotus είχε γίνει κομμάτια, σαν να είχε πατήσει νάρκη. […] «Παρέλυσα» θυμάται ο Felix Muelas, ένας από τους αγωνιστικούς εφόρους σε εκείνο το GP. «Ένα ανθρώπινο κορμί ήταν πεσμένο στην πίστα, ακίνητο -ήμουν σίγουρος ότι ήταν νεκρός- με τις ζώνες ασφαλείας ακόμη δεμένες σε ένα κομμάτι από το αυτοκίνητο. Το ένα του πόδι ήταν προτεταμένο υπό γωνία, έχοντας συστραφεί. Από το μονοθέσιο υπήρχαν θραύσματα και κομμάτια παντού τριγύρω, που μας τραβούσαν την προσοχή καθώς, για μερικά δευτερόλεπτα, προσπαθήσαμε να αναπαραστήσουμε στο μυαλό μας το ατύχημα. Αμέσως όμως γυρίσαμε στον Martin Donnelly. “Τι στο διάολο έγινε εδώ;”»

Ο καθηγητής Sid Watkins, ο γιατρός της Φόρμουλα 1, είχε καταλάβει αμέσως ότι ο Donnelly χανόταν. Όταν ο Watkins σήκωσε τη ζελατίνα του κράνους, το πρόσωπο του πιλότου ήταν μελανό εξαιτίας της έλλειψης οξυγόνου και, φυσικά, ήταν αναίσθητος. Θα περνούσαν 20 ολόκληρα λεπτά της ώρας πριν ο Donnelly αρχίσει να ξαναβρίσκει επαφή με το περιβάλλον – έστω και προσωρινά, προτού βυθιστεί ξανά στην αναισθησία. Από όσο μπορούσε να διαγνώσει ο Watkins, o Donnelly είχε σοβαρά κατάγματα στα πόδια, ιδιαίτερα το δεξί, και μεγάλη αιμορραγία. Όπως θα διαπίστωναν αργότερα οι γιατροί στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο «Virgen del Rocío» της Σεβίλης, 70 χμ. βόρεια της πίστας, επιπλέον υπήρχαν κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, καθώς το χτύπημα κατά τη σύγκρουση ήταν τόσο δυνατό ώστε το κράνος του Donnelly είχε ραγίσει στη μέση. Είχε επίσης κατάγματα στο πάνω μέρος του σώματός του, ενώ οι ζώνες ασφαλείας είχαν τραυματίσει τον ένα του πνεύμονα. Οι γιατροί αποφάσισαν ότι θα ήταν καλύτερα να κρατήσουν τον Donnelly σε καταστολή για τις επόμενες ημέρες.

Ο Senna, στο μεταξύ, βίωνε με το δικό του τρόπο αυτή την παρ’ ολίγον τραγωδία και υπάρχουν δύο, εξίσου σημαντικά, κεφάλαια στις ενέργειές του: Ό,τι έπραξε σε σχέση με το ατύχημα και όσα προσπάθησε να εξαγάγει από αυτό για μελλοντική χρήση.

«Ήταν μια πολύ θλιβερή στιγμή για όλους μας», θα έλεγε ο Ayrton μετά το τέλος εκείνης της περιόδου δοκιμών. «Πήγα στο σημείο όπου ο Donnelly ήταν ξαπλωμένος στο έδαφος. Όταν είδα τις συνέπειες ενός τέτοιου ατυχήματος, τραβήχτηκα μακριά για κάποιες ιδιωτικές στιγμές, μόνος μου. Ήταν πολύ, πολύ δύσκολο να αντεπεξέλθω και να διατηρήσω μια κάποια ισορροπία. Σκέφτηκα να μην τρέξω άλλο εκείνη την ημέρα, αλλά έπρεπε να το κατανοήσω, να το αφομοιώσω και να προχωρήσω πέρα από αυτό. Πέρασα κάποιες ήσυχες στιγμές στο motorhome, πολύ ιδιαίτερες στιγμές, και μπόρεσα να κοιτάξω μέσα μου. Συμμάζεψα τις σκέψεις μου και βγήκα πάλι έξω. Πέτυχα έναν απίστευτα καλό χρόνο. Αυτός ήταν ο δικός μου φόρος τιμής στον Donnelly. Αλλά κανείς δεν το κατάλαβε».

Ο χρόνος του Senna σε αυτές τις πρώτες κατατακτήριες δοκιμές του ισπανικού GP ήταν 1’18’900 και ήταν κατά 7,5 δέκατα του δευτερολέπτου ταχύτερος από τον αμέσως επόμενο, τον Gerhard Berger. Η διαφορά αυτή ήταν ασύλληπτη, δεδομένης της αναστάτωσης που είχε προκαλέσει σε όλους τους πιλότους το ατύχημα του Donnelly, όχι όμως για τον Ayrton. Καθ’ οδόν προς την επίτευξη αυτής της επίδοσης, ο Senna χρειάστηκε να ακροβατήσει στο όριο, ελέγχοντας το μονοθέσιό του καθώς γλιστρούσε από το υπερβολικό γκάζι, με σχεδόν 300 χιλιόμετρα την ώρα, ακριβώς στη στροφή όπου είχε διαλυθεί η Lotus του Donnelly.

4 Nuno Cobra

Ο Νuno Cobra, o προσωπικός προπονητής και εκπαιδευτής του Senna, τον καθοδήγησε στον έλεγχο του νου, εφαρμόζοντας κάποιες πρωτοποριακές -τόσο για τη Βραζιλία όσο και για την εποχή- μεθόδους νευρογλωσσικού προγραμματισμού. Μια χαρακτηριστική τέτοια πρακτική ήταν η νοερή αναπαράσταση του εκάστοτε στόχου. Ο Ayrton έμαθε να προβάλλει στην οθόνη του μυαλού του οτιδήποτε ετοιμαζόταν να πετύχει. Εάν, για παράδειγμα, ο άμεσος στόχος του ήταν η κατάκτηση της πολ-ποζίσιον, ο Senna αυτοσυγκεντρωνόταν πριν καν μπει στο μονοθέσιο και οδηγούσε νοερά, ελέγχοντας τον εαυτό του, το αυτοκίνητο και την κίνησή του σε σχέση με την πίστα και τις συνθήκες ως την τελευταία λεπτομέρεια – ακριβώς σαν να οδηγούσε πραγματικά.

Η βασική ιδέα πίσω από αυτή την τεχνική είναι απλή: Οι ταχύτητες ενός αγώνα Φόρμουλα 1 είναι αφύσικα υψηλές, ο ανθρώπινος εγκέφαλος αδυνατεί να επεξεργαστεί σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα τις πληροφορίες που δέχεται και, κατά συνέπεια, δεν είναι σε θέση να κρίνει και να αντιδράσει σωστά. Η επιτυχία ενός πιλότου έγκειται στην προετοιμασία, στο πόσο καλά θα έχει εισαγάγει στον εγκέφαλό του τα απαραίτητα στοιχεία εκ των προτέρων. Κατ’ αυτό τον τρόπο, το πνεύμα αλλά και το σώμα «γνωρίζουν» ήδη τι πρόκειται να αντιμετωπίσουν και δεν αιφνιδιάζονται.

Ο Nuno Cobra επέμενε ιδιαίτερα στον ορθολογικό έλεγχο του νου, κατακρίνοντας τη φυσική τάση των Βραζιλιάνων να επαφίενται, σχεδόν ολοκληρωτικά, στο ένστικτό τους. Σχετικά με το ζήτημα αυτό και μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, όταν ο Lewis Hamilton έκανε εξαιρετικές εμφανίσεις στους πρώτους αγώνες της καριέρας του στη Φόρμουλα 1 το 2007, κάποιοι άρχισαν να αναζητούν εξηγήσεις σε κάποιες πολύ ιδιαίτερες, εξελιγμένες τεχνικές προγραμματισμού της παρεγκεφαλίδας, εκεί όπου βρίσκεται το κέντρο ελέγχου όλων των ενστικτωδών ενεργειών του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ευτυχώς όμως ο Hamilton πολύ σύντομα άρχισε να υποπίπτει σε κάθε είδους σφάλματα, εντός και εκτός πίστας, κάτι που διέλυσε τη φημολογία ότι επρόκειτο για ένα, τρόπον τινά, ανθρωποειδές ανώτερης τεχνολογίας.

Massimo

Ο Massimo ήταν ένας νέος από την Ίμολα ο οποίος το 1990, στα 16 του χρόνια, είχε ένα πολύ σοβαρό ατύχημα με μοτοσυκλέτα. Παρέμεινε σε κώμα για μεγάλο διάστημα έως ότου άρχισε να ακούει την κασέτα με το ηχογραφημένο μήνυμα του Senna. Ο θρύλος του Massimo λέει ότι η μητέρα του, μέσα στη μαύρη απελπισία για την κατάσταση του γιου της, σκέφτηκε να αποταθεί στο μεγάλο είδωλό του, τον Ayrton Senna. Τι θα μπορούσε να κάνει εκείνος; Τίποτε, πιθανότατα – αλλά τι θα πείραζε μια δοκιμή; Ο Θεός δεν είχε ανταποκριθεί στις παρακλήσεις της δύστυχης γυναίκας, ούτως ή άλλως. Έτσι, μέσω ενός από τους πιο γνωστούς ρεπόρτερ Φόρμουλα 1 στην Ιταλία, του Ezio Zermiani, ο Senna πληροφορήθηκε τι είχε συμβεί στον Massimo και ηχογράφησε μερικές φράσεις, όντας προφανώς και ο ίδιος σε αμηχανία ως προς τι θα μπορούσε πραγματικά να κάνει για να βοηθήσει σε μια τραγική υπόθεση που, δυστυχώς, έμοιαζε τετελεσμένη.

Η κασέτα έφτασε στη μητέρα του Massimo και το κασετόφωνο δίπλα στο κρεβάτι του δεν σταμάτησε να αναπαράγει τη φωνή του Ayrton με τα ενθαρρυντικά πλην μάταια λόγια προς το παιδί. Ώσπου, κάποια ημέρα, ο Massimo άνοιξε τα μάτια του και έδειξε να συνέρχεται. Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι έγινε στη συνέχεια, εάν κατάφερε να αναρρώσει ή ξανακύλησε στην αναισθησία, εάν ο Massimo επέζησε ή εάν χάθηκε. Ο Senna, πάντως, έχοντας μάθει το θαύμα που είχε προκαλέσει η φωνή του, κάθε φορά που βρισκόταν στην Ίμολα φρόντιζε να αφιερώνει λίγη ώρα στον Massimo. Πάντα υπό άκρα μυστικότητα, ο Senna επισκεπτόταν τον κατάκοιτο νεαρό οπαδό του στο νοσοκομείο, συνήθως πριν από το Γκραν Πρι του Σαν Μαρίνο. Η Γερμανίδα δημοσιογράφος και προσωπική φίλη του Ayrton, Karin Sturm, στο βιβλίο της Goodbye Champion, Farewell Friend πιστοποιεί ότι, τουλάχιστον μία φορά, ο Senna εκμεταλλεύτηκε ένα τρίωρο κενό που υπήρξε στις δοκιμές εξέλιξης της McLaren στην Ίμολα, για να εξαφανιστεί από την πίστα και να βρεθεί για λίγο κοντά στον Massimo, το παιδί που ο ίδιος είχε σώσει, ή -εάν προτιμά κανείς μια λιγότερο μεταφυσική διατύπωση- που το είχε βοηθήσει να σωθεί. Η μόνη φορά που ο Senna δεν κατάφερε να τηρήσει τη συνήθειά του ήταν το 1994.

– Το βιβλίο Senna – Το πνεύμα της Ταχύτητας του Βασίλη Τσακίρογλου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Key Books