Γερμανία: Γιατί ο Μερτς είναι τόσο αντιδημοφιλής

Μετά από την ιστορική “ανταρσία” διάρκειας 6 ωρών στη Bundestag, ο Φρίντριχ Μερτς εξελέγη νέος καγκελάριος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, μία ημέρα μετά την υπογραφή της προγραμματικής συμφωνίας μεταξύ του κόμματος του, της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), του βαυαρικού αδελφού κόμματος Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης (CSU) και του κεντροαριστερού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD).

Ωστόσο, παρά την εκλογική του νίκη του, η δημοτικότητα του 69χρονου πολιτικού συνεχώς μειώνεται. Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Forsa για το περιοδικό Stern τον Απρίλιο, μόνο το 21% των ερωτηθέντων θεωρούν τον Μερτς αξιόπιστο — εννέα ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από τον Αύγουστο και τρεις μονάδες κάτω από τον Ιανουάριο.

Η ίδια δημοσκόπηση έδειξε ότι μόνο το 40% των ερωτηθέντων θεωρούν τον νέο καγκελάριο ισχυρό ηγέτη, ενώ το 27% πιστεύουν ότι ο Μερτς «ξέρει τι κινητοποιεί τους ανθρώπους», αριθμοί που καταγράφουν πτώση εννέα μονάδων από τον Ιανουάριο. Από την άλλη πλευρά, περίπου το 60% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι ο Μερτς «μιλά κατανοητά».

Μια όχι και τόσο «μεγάλη» συμμαχία

Όπως αναφέρει δημοσίευμα της DW, δεν προκαλεί καμία έκπληξη το γεγονός ότι ο Μερτς δεν είναι ο πιο δημοφιλής καγκελάριος που έχει δει ποτέ η Γερμανία.

Η Ούρσουλα Μύνχ, διευθύντρια της Ακαδημίας Πολιτικής Παιδείας του Τούτζινγκ στην Βαυαρία, είπε στο DW ότι δεν φταίει αποκλειστικά ο Μερτς. «Οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές από ό,τι ήταν στο παρελθόν», ανέφερε η Μύνχ. «Έχουμε μια κυβέρνηση που έχει σχετικά μικρό ποσοστό υποστήριξης στους ψηφοφόρους.»

Στην παραδοσιακή πολιτική ορολογία, μια συμμαχία των CDU/CSU και SPD ονομάζεται «μεγάλη συμμαχία», καθώς για πολλές δεκαετίες αυτά τα δύο κόμματα εκπροσωπούσαν την συντριπτική πλειοψηφία των Γερμανών ψηφοφόρων (μερικές φορές άνω του 80%).

Όμως, στο κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο του σήμερα, στο οποίο τα κόμματα έχουν διασπαστεί και ξαναδιασπαστεί τα τελευταία 20 χρόνια, τα δύο μεγάλα κεντρώα κόμματα μπορούν να ισχυριστούν ότι εκπροσωπούν το 45% των ψηφοφόρων, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των εκλογών του Φεβρουαρίου.

Τα προβλήματα εμπιστοσύνης του Μερτς

Σύμφωνα με τη DW υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους τα επίπεδα αξιοπιστίας του Μερτς έχουν μειωθεί τους τελευταίους μήνες.

Τον Ιανουάριο, ο νεοεκλεγείς καγκελάριος αθέτησε τον λόγο του, όταν έγινε ο πρώτος ηγέτης της CDU που πέρασε πρόταση στην Bundestag με την υποστήριξη της ακροδεξιάς AfD, ενός κόμματος των οποίων οι φράξιες θεωρούνται πλέον από τις υπηρεσίες πληροφοριών ως απειλή για την δημοκρατική τάξη της Γερμανίας.

Για τους υποστηρικτές της CDU, βέβαια, αυτό φάνηκε να είναι μια λιγότερο καταδικαστέα κίνηση από εκείνη που έκανε ο αρχηγός τους λίγες εβδομάδες αργότερα: Τον Μάρτιο συμφώνησε με το SPD και τους Πράσινους σε μια μεταρρύθμιση του «όριου του χρέους», η οποία άνοιξε τον δρόμο για νέα δάνεια ύψους 1 τρισ. ευρώ ($1,14 τρισ.), κάτι που είχε αποκλείσει ρητά καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του.

Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί από τους ψηφοφόρους του ένιωσαν προδομένοι. Σε δημοσκόπηση του «Politbarometer» που διενήργησε η δημόσια τηλεόραση ZDF εκείνη την περίοδο, το 73% των Γερμανών συμφώνησαν ότι τους είχε εξαπατήσει — περιλαμβανομένου του 44% των υποστηρικτών της CDU/CSU.

Η αδιάλλακτη στάση του καγκελάριου

Όμως οι εν λόγω αναδιπλώσεις του δεν είναι οι μόνες που έχουν πλήξει το προφίλ του ως αξιόπιστο ηγέτη. Οι δημοσκοπήσεις έχουν δείξει ότι είναι ιδιαίτερα αντιπαθής στις γυναίκες. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι μια δημοσκόπηση της Forsa από τον Μάρτιο του 2024 έδειξε ότι μόνο το 9% των γυναικών ηλικίας 18-29 προτιμούν τον Μερτς για καγκελάριο.

Ο ίδιος έχει δεχτεί κατηγορίες για μισογυνισμό. Το 1997 αναφέρεται πως ήταν ένας από τους βουλευτές που ψήφισαν κατά της αναγνώρισης του βιασμού εντός γάμου ως έγκλημα. Επίσης, τον Οκτώβριο της περασμένης χρονιάς, επικρίθηκε για την απόρριψη της ιδέας να υπάρχει ισομερής κατανομή των υπουργικών θέσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών πολιτικών, ενώ αυτή η φήμη ενισχύθηκε από μια φωτογραφία που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο, η οποία έδειχνε ότι οι βασικοί διαπραγματευτές του μπλοκ CDU/CSU ήταν όλοι άνδρες μέσης ηλικίας.

Ο Μερτς είναι επίσης αντιπαθής στην ανατολική Γερμανία, όπου κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, συνήθως βρισκόταν πίσω τόσο από την Αλίτσε Βάιντελ της AfD όσο και από τον Όλαφ Σολτς του SPD — εν μέρει, όπως φαίνεται, λόγω της επιθετικής του στάσης προς τη Ρωσία.

Το πρόβλημα του Μερτς με την AfD

Ο Φρίντριχ Μερτς φαίνεται να πιστεύει πως η άνοδος του δεξιού λαϊκισμού παγκοσμίως δημιουργεί την ανάγκη για μια ηγεσία που να είναι άμεση και να μιλά χωρίς περιστροφές. Ωστόσο, παρά την υιοθέτηση αυτής της «ευθύτητας» και του λαϊκιστικού λόγου, αυτό δεν φαίνεται να τον καθιστά πιο δημοφιλή, καθώς δεν αυξάνεται η δημοτικότητά του.

Τον Νοέμβριο του 2018, όταν ανακοίνωσε για πρώτη φορά την υποψηφιότητά του για να επανακαταλάβει την ηγεσία της CDU, ο Μερτς ανέβασε ένα tweet, στο οποίο ανέφερε πως «Μπορούμε να ξαναφτάσουμε το 40% και να μειώσουμε την AfD στο μισό. Αυτό είναι εφικτό!» έγραψε. «Αλλά πρέπει να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για αυτό. Αυτό είναι το καθήκον μας.»

Επτά χρόνια μετά, έχει συμβεί σχεδόν το αντίθετο. Από τότε που ο Μερτς τελικά ανέλαβε την ηγεσία της CDU τον Ιανουάριο του 2022 (στην τρίτη του απόπειρα), η δημοσκοπική θέση του κόμματος παρέμεινε στο 24%, ενώ η AfD διπλασιάστηκε: Από το 11% στο 24%. Τα ακροδεξιά και κεντροδεξιά κόμματα της Γερμανίας είναι πλέον στην ίδια ακριβώς θέση.

«Ο καλύτερος τρόπος να κρατήσουμε μικρή την AfD δεν είναι να κάνουμε κάποια τυχαία ανακοίνωση για μεγάλες αλλαγές στην πολιτική προσφύγων που δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε», είπε η Μύνχ. «Οι άνθρωποι πρέπει να ξαναβρουν την εμπιστοσύνη τους, και αυτό θα είναι δυνατό μόνο όταν οι οικονομικές προβλέψεις γίνουν πιο θετικές και οι αριθμοί των προσφύγων μειωθούν.»

Ο Μερτς αρχικά θεωρούνταν ισχυρός υποψήφιος ακριβώς λόγω του επιχειρηματικού του υποβάθρου (ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου στην επενδυτική εταιρεία BlackRock για αρκετά χρόνια), κάτι που υποτίθεται ότι ήταν συνυφασμένο με την οικονομική του διορατικότητα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια οι λαϊκιστικές του δηλώσεις αφορούν ολοένα και περισσότερο τη μετανάστευση, κάτι που δεν τον έχει βοηθήσει να αποστασιοποιηθεί από την AfD. Κάτι που, όπως φαίνεται, φέρει και το ανάλογο πολιτικό κόστος.