Η ΕΠΕΛΑΣΗ ΤΩΝ ΑΡΑΒΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΙΘΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Οι άγριες σκηνές που εκτυλίχθηκαν έξω από τα γραφεία της κορυφαίας γαλλικής αεροπορικής εταιρείας Air France στις αρχές της εβδομάδας, με δύο ανώτατα διοικητικά στελέχη να φεύγουν άρον-άρον προκειμένου να αποφύγουν το ολοκληρωτικό λιντσάρισμα, σόκαρε πολλούς. Κυρίως εκείνους που δεν έχουν αντιληφθεί ακόμα την σκληρή πάλη της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης να αποφύγει την παρακμή της κρίσης που την μαρκάρει στενά. Το δράμα της Air France είναι μεγάλο και δεν είναι μόνον οι παλιές αμαρτίες που την έχουν φέρει σε τόσο δυσχερή θέση. Οι Άραβες παίκτες έχουν αναβαθμιστεί σημαντικά και κάνουν πια, όπως φαίνεται, την ζωή πιο δύσκολη για τους άλλοτε ισχυρούς εθνικούς αερομεταφορείς της Ευρώπης. Όσοι τουλάχιστον έχουν ακόμα μερίδιά τους που ανήκουν στις κυβερνήσεις.

Από την δεκαετία του 1930 τα κράτη του Περσικού Κόλπου βρίσκονταν σταθερά στο ραντάρ των κορυφαίων αερομεταφορέων του κόσμου. Βασικά, αποτελούσαν σημαντικό σταθμό των μακρινών δρομολογίων τους. Ο πρόδρομος της σημερινής British Airways, η Imperial Airways, συνέδεε σταθερά το Λονδίνο με το Ντουμπάι για τις πτήσεις της προς Ασία. Σήμερα, η British Airways ακόμα συνδέεται με το Ντουμπάι, μόνον που οι θέσεις της στο αεροδρόμιό του που φέτος ξεπέρασε το Χίθροου ως ο μεγαλύτερος ταξιδιωτικός κόμβος διεθνώς, είναι τραγικά λιγότερες. Το σήμα της Emirates είναι παντού, καταδεικνύοντας τις νέες ισορροπίες δυνάμεων που ισχύουν πλέον στο πεδίο των αερομεταφορών. Οι «μεγάλοι τρεις» αερομεταφορείς της Μέσης Ανατολής, Emirates, Etihad και Qatar, έχουν φθάσει να κυριαρχούν στις μακρινές διαδρομές μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Μαζί τους, ακολουθεί και η τουρκική Turkish Airlines.

Το περασμένο έτος, οι παραπάνω τέσσερις εταιρίες μετέφεραν συνολικά περίπου 115 εκατομμύρια επιβάτες από και προς τα αεροδρόμιά τους στον Περσικό Κόλπο και την Κωνσταντινούπολη. Εάν σπεύσει να δει κανείς τα μεγέθη πριν από επτά χρόνια, μένει έκπληκτος καθώς το 2008 είχαν μεταφέρει συνολικά 50 εκατομμύρια άτομα. Ο ενοποιημένος στόλος των Emirates, Etihad και Qatar μαζί με της Turkish Airlines, ξεπερνά τα 700 σκάφη, ενώ έχουν ήδη παραγγελθεί τουλάχιστον άλλα 900 αεροσκάφη. Αν μη τι άλλο, ο ανταγωνισμός έχει γίνει πολύ σκληρός για εταιρίες, όπως η Air France – KLM, η Lufthansa, η British Airways ή ακόμα και για τις αμερικανικές American, Delta και United. Η Emirates είναι πια η μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία στον κόσμο και έχει καταλάβει σαφώς τα μερίδια που είχαν άλλοτε οι αεροπορικές εταιρίες της Δύσης. Και σίγουρα η νέα της διαφήμιση με την ελληνικής καταγωγής διάσημη ηθοποιό Τζένιφερ Άνιστον να ονειρεύεται ότι πετάει με μια «συμβατική» αμερικανική αεροπορική εταιρεία που δεν έχει ντους και την χλιδή της πρώτης θέσης της Emirates, θεωρείται στις ΗΠΑ χτύπημα κάτω από μέση.

Την Alitalia δεν την αναφέρουμε αφού ο για πολλά χρόνια προβληματικός ιταλικός αερομεταφορέας ανήκει σήμερα κατά το 49% στην Etihad του Άμπου Ντάμπι. Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Etihad, Τζέιμς Χόγκαν, ήδη έχει προειδοποιήσει τους Ιταλούς να βελτιώσουν τις αποδόσεις και την λειτουργία τους. «Η Alitalia είναι μια σπουδαία φίρμα με καλό προσωπικό και έχει δυνατότητες για λαμπρό μέλλον. Ωστόσο, το προσωπικό της θα πρέπει να μάθει να κάνει τα πράγματα διαφορετικά εάν επιθυμεί η εταιρεία να ευημερήσει» δήλωνε πριν λίγους μήνες. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που η Etihad επένδυσε στην Alitalia, καθώς την είδε ως ευκαιρία να ενισχύσει τις διατλαντικές υπηρεσίες της. Ένας τομέας σχετικά μη ανεπτυγμένος για τον αερομεταφορέα του Άμπου Ντάμπι. Επίσης, οι έμπειροι Ιταλοί πιλότοι μεταφέρονται στον στόλο της Etihad, καλύπτοντας έτσι η εταιρεία τις αυξανόμενες απαιτήσεις για νέες πιλότους.

Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι η Etihad μπήκε ως επενδυτής-σωτήρας και στην Air Serbia. Το σκεπτικό είναι ίδιο με την Alitalia. Οι Άραβες πήραν το βάρος του χρέους από το ενεργητικό της Air Serbia και η κυβέρνηση ανέλαβε το κόστος λειτουργίας. Βεβαίως, η νέα διοίκηση έκοψε δραστικά τα κόστη, προβαίνοντας, μεταξύ άλλων, σε περικοπές θέσεων εργασίας και αυξάνοντας παράλληλα τις ώρες χρήσης των αεροσκαφών από τις πέντε στις έξι ημερησίως.

Θεατές μιας συντριβής…

Υπό το παραπάνω πλαίσιο, όπως διαμορφώνεται με την είσοδο των αραβικών εταιριών στην ευρωπαϊκή αγορά αερομεταφορών, μετά τις συνεχείς προειδοποιήσεις αναλυτών για περαιτέρω δραστικά μέτρα και την γκρίνια των Ολλανδών (βλέπε KLM) για γρήγορα και κυρίως θετικά αποτελέσματα, η Air France έφθασε στα επεισόδια της περασμένης Κυριακής. Η διοίκησή της προσπάθησε να πείσει τους πιλότους που κερδίζουν περίπου 250.000 ευρώ ετησίως, να πετάνε 100 ώρες επιπλέον τον χρόνο με τις ίδιες αποδοχές. Οι πιλότοι το ερμήνευσαν ως έμμεση μείωση αποδοχών και οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν. Βεβαίως, η κορυφαία αεροπορική εταιρεία της Ευρώπης υπό όρους κίνησης, η οποία απασχολεί συνολικά 52.000 άτομα, έχει οδηγήσει στην έξοδο μεταξύ του 2012 και του 2014 γύρω στους 5.500 εργαζομένους. Επρόκειτο κυρίως για εθελούσιες εξόδους.

Αυτή την φορά, όμως, ο διευθύνων σύμβουλος της Air France προειδοποίησε ότι ίσως υποχρεωθεί να προβεί και σε απολύσεις, με το πλάνο να περιλαμβάνει την έξοδο 300 πιλότων, 900 αεροσυνοδών και 1.700 εργαζομένων εδάφους, αφού σχεδιάζεται ο τερματισμός πέντε μακρινών δρομολογίων, η μείωση της συχνότητας άλλων πτήσεων και η πώληση 14 αεροπλάνων εντός της επόμενης διετίας.  «Εάν η Air France δεν εξελιχθεί τότε θα βρεθεί σε μεγάλο κίνδυνο» υπογράμμισε ο Γάλλος πρωθυπουργός Μανουέλ Βάλ, μετά τα επεισόδια.

Άρχισε ο καβγάς

Η άνοδος των «μεγάλων τριών» αερομεταφορέων της Μέσης Ανατολής δεν καλοβλέπεται από Ευρώπη και ΗΠΑ για πολλούς λόγους. Όχι μόνον λόγω του σκληρού ανταγωνισμού που έχει οδηγήσει στην απώλεια μεγάλου κομματιού της πίτας για τις εταιρείες τους και σε επώδυνες αναδιαρθρώσεις εν μέσω λιτότητας, αλλά και επειδή αυτό μεταφράζεται σε σημαντική απώλεια μελλοντικών κερδών. Η αμερικανική Boeing προβλέπει στην τελευταία μελέτη της ότι τα επόμενα 20 χρόνια οι αερομεταφορές θα έχουν ετήσιο ρυθμό αύξησης 5% παγκοσμίως. Επομένως, όποιος έχει τοποθετηθεί γερά στην παγκόσμια αγορά, θα έχει και το μεγαλύτερο όφελος.

Δεν ήταν καθόλου τυχαία, λοιπόν, η έκθεση που παρήγγειλαν οι αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες American, Delta και United και κατέθεσαν στην αμερικανική κυβέρνηση τον περασμένο Μάρτιο, κατηγορώντας τις Emirates, Etihad και Qatar για αθέμιτο ανταγωνισμό καθώς λαμβάνουν κρατική επιδότηση που την περασμένη δεκαετία ανήλθε συνολικά στα 42 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι αραβικές αεροπορικές εταιρίες απαντούν ότι δεν έχουν ειδική μεταχείριση και ότι οι αμερικανικές εταιρίες θέλουν να κάμψουν τον ανταγωνισμό. Μάλιστα, η Etihad δημοσίευσε δική της μελέτη, βάσει της οποίας οι αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες έλαβαν από το 2000 γύρω στα 70 δισεκατομμύρια δολάρια ως επιδόματα προβλεπόμενα από το πτωχευτικό δίκαιο και που αφορούσαν διαγραφές χρεών και μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές.

Και ενώ ο καβγάς αγριεύει, μπαίνει σε αυτόν και η ΕΕ. Τον περασμένο Μάιο η Επίτροπος Μεταφορών, Βιολέτα Μπαλς, ανακοίνωσε ότι θα επιδιώξει νέα εντολή από τις χώρες της ΕΕ για να ανοίξουν ξανά οι συνομιλίες με τα κράτη του Περσικού Κόλπου σχετικά με τις «άδικες» επιδοτήσεις προς τις αεροπορικές εταιρείες τους. Το αίτημα έγινε από την Γαλλία και την Γερμανία, αλλά και με την υποστήριξη της Ολλανδίας, του Βελγίου, της Σουηδίας και της Αυστρίας.

Αναλυτές, πάντως, τονίζουν ότι οι ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες δεν θα αποφύγουν μια νέα φάση συγκέντρωσης στο εγγύς μέλλον. Διότι ο ανταγωνισμός δεν είναι σκληρός μόνον από τους Άραβες. Εντείνεται και από τις εταιρείες χαμηλού κόστους, όπως  η Ryanair ή η Easyjet κ.ά.  Με άλλα λόγια, τα δύσκολα δεν τελείωσαν για την Air France, ούτε για την KLM, την Lufthansa ή την British Airways και τους άλλους εναπομείναντες εθνικούς αερομεταφορείς της Ευρώπης. Και όπως συμβαίνει συνήθως, κάθε κύμα συγκέντρωσης φέρνει και κύμα απολύσεων. Άραγε, θα ακολουθήσουν και άλλες  σκηνές με σκισμένα πουκάμισα;