Αλλάζουμε ή απαξιωνόμαστε και πεθαίνουμε

Δεν θα είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς σε ποια χώρα της Ε.Ε. οι πολίτες εμπιστεύονται λιγότερο τα ΜΜΕ. Οι εκδότες αντιλαμβάνονται το πρόβλημα που εμείς οι δημοσιογράφοι θα έπρεπε να αναδεικνύουμε ως το σοβαρότερο για την επιβίωση των μέσων ενημέρωσης. Ο Κώδικας Δεοντολογίας που παρουσίασε χθες η Ένωση Εκδοτών Διαδικτύου, είναι βέβαιο ότι δεν θα συγκινήσει τους πάντες. Αποτελεί όμως ένα ορόσημο στην συνεχιζόμενη κατρακύλα της δημοσιογραφίας. Ένα ορόσημο που για κάποιους μπορεί να αποτελέσει το ερέθισμα για να συμμετάσχουν στην προσπάθεια ανάκτησης της αξιοπιστίας του Τύπου. 

Για του λόγου το αληθές, την ίδια ημέρα που οι εκδότες παρουσίαζαν τον κώδικα δεοντολογίας ψηφιακών μέσων, έγιναν γνωστά τα στοιχεία του το Ειδικού Ευρωβαρόμετρου με τίτλο «Πλουραλισμός και Δημοκρατία στα ΜΜΕ». Εκεί καταγράφεται μια εφιαλτική πραγματικότητα για το μέλλον των ΜΜΕ στην Ελλάδα. 87% των πολιτών πιστεύει ότι τα μέσα ενημέρωσης υπακούν σε πολιτικές ή εμπορικές πιέσεις. Σε ότι αφορά στα κρατικά ΜΜΕ μόλις ένας στους δέκα πιστεύει ότι δρουν ανεξάρτητα από πολιτικές επιρροές. Το ποσοστό είναι τόσο μεγάλο που καταδεικνύει ότι ακόμη και οι ψηφοφόροι του Κυβερνητικού συνασπισμού αντιλαμβάνονται ότι τα κρατικά ΜΜΕ δεν είναι τόσο ανεξάρτητα όσο θέλουν να διατυμπανίζουν όσοι τα πατρονάρουν.

Οι δημοσιογράφοι κατά κανόνα δεν θέλουν να δουν την αλήθεια ή δεν έχουν εναλλακτική δεδομένης της συγκυρίας. Ωστόσο άπαντες οφείλουν να κατανοήσουν ότι αν συνεχίσουμε να δημοσιογραφούμε με τον τρόπο που το κάνουμε τώρα, σύντομα η απαξίωση θα είναι τέτοια ώστε ουδείς θα “αγοράζει” το προϊόν μας. Τα μέσα θα κλείσουν υπό το βάρος των ζημιών που παράγουν. Εκτός από όσα μέσα χρηματοδοτούνται από επιχειρηματίες που δεν έχουν σκοπό να δραστηριοποιηθούν στον τομέα της ενημέρωσης αλλά χρησιμοποιούν τα μέσα για αλλότριους σκοπούς.

Η ισχύς όμως αυτών των μέσων και η “παρέμβαση” στην κοινωνία είναι ελάχιστη. Αυτοί οι επιχειρηματίες ευθύνονται επίσης σε έναν βαθμό για την απαξίωση της δημοσιογραφίας. Μαζί εννοείται με τους δημοσιογράφους που είναι “ελαστικοί”. Αυτό θα πρέπει να κατανοήσουν και όσοι “μοιράζουν” τη διαφήμιση. Το να διαφημίζουν τα προϊόντα τους σε απαξιωμένα μέσα, έχει πολύ μικρή αποτελεσματικότητα.

Η δεοντολογία φυσικά δεν είναι κάτι που επιβάλλεται. Αφορά ένα ολόκληρο αξιακό σύστημα του καθενός. Η συνολική συμφωνία όμως γύρω από βασικούς κανόνες και η δημόσια τοποθέτηση των ίδιων των δημοσιογράφων για όσα συμβαίνουν στον ελληνικό Τύπο, είναι ανάγκη και όχι πολυτέλεια. Δυστυχώς τα συνδικαλιστικά μας όργανα, ασχολούνται περισσότερο με κομματικά παίγνια και αναχρονιστικές ιδεοληψίες, παρά με την εξέλιξη του κλάδου και τα όσα δεινά επέφεραν την μαζική απαξίωση της δουλειάς μας. Σκεφθείτε ότι ενώ το διαδίκτυο αποτελεί αναμφίβολα πλέον την βασική πηγή ενημέρωσης των πολιτών, οι δημοσιογράφοι που εργάζονται στα on-line  media δεν θεωρούνται δημοσιογράφοι από το συνδικαλιστικό τους όργανο.

Οι εκδότες, αντιλαμβάνονται ότι όσο τα προϊόντα τους απαξιώνονται, τόσο θα πρέπει να χρηματοδοτούν με ίδιους πόρους τη λειτουργία τους ή να βάλουν λουκέτο. Η πτώση της κυκλοφορίας των εφημερίδων αποδίδεται με ευκολία στην επέλαση των on-line media. Όμως σε χώρες με πιο ανεπτυγμένη διαδικτυακή αγορά, υπάρχουν σοβαρές εφημερίδες που συνεχίζουν να απολαμβάνουν υψηλές κυκλοφορίες και σοβαρά διαφημιστικά έσοδα. είναι αξιόπιστες και έχουν να προσφέρουν κάτι περισσότερο από κιτρινισμό, λάσπη και τσόντα.

Η ανάγκη για δημοσιογραφική δεοντολογία είναι πιο μεγάλη από ποτέ. Δεν θα γίνει με μαγικό τρόπο, ούτε θα επιβληθεί. Ακόμη και οι ίδιοι οι εκδότες δεν είναι βέβαιο ότι θα τηρήσουν όσα αναφέρει ένα βιβλίο. Ένα βιβλίο που αποτελεί προϊόν έρευνας και χωρίς να κατέχει την απόλυτη αλήθεια, περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η δημοσιογραφία σέβεται δικαιώματα και κανόνες με στόχο να εξυπηρετήσει την ενημέρωση και τη διάδοση ιδεών.

Όσοι θέλουν να βοηθήσουν στην ανάκτηση της αξιοπιστίας του κλάδου οφείλουν να τηρούν τους βασικούς κανόνες της δεοντολογίας. Περιγράφονται στον κώδικα της ΕΝΕΔ, αλλά είναι αυτονόητο ότι κάθε άποψη είναι ευπρόσδεκτη και πρέπει να κατατίθεται στο τραπέζι του διαλόγου. Ενός διαλόγου που δεν αφορά μια ελίτ εκδοτών που θέλουν δι’ αυτού να ελέγξουν τον τρόπο με τον οποίο παράγεται το δημοσιογραφικό προϊόν στην Ελλάδα. Αφορά στους πάντες. Στους δημοσιογράφους που αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανεργίας αλλά και στους πολίτες που δεν πρέπει να λησμονούν τη φράση του Μάγερ. ”Η δημοσίευσις είναι η ψυχή της δικαιοσύνης”.

Μπορείτε να βρείτε και να διαβάσετε τον κώδικα δεοντολογίας της ΕΝΕΔ και αν θεωρείτε ότι έχετε κάτι να προσθέσετε στον συνεχιζόμενο διάλογο, κάθε άποψη είναι ευπρόσδεκτη στο email [email protected] και στο Twitter @szacharos.

*Ο Σταμάτης Ζαχαρός είναι Αρθρογράφος του NEWS 247 και Σύμβουλος Έκδοσης της 24 MEDIA ( @SZacharos).