Ισπανικές εκλογές: Οι μάχες και το μεγάλο φαβορί

Για τρίτη φορά τα τελευταία τέσσερα χρόνια οι Ισπανοί προσέρχονται στις κάλπες για να εκλέξουν κυβέρνηση σε μία εκλογική μάχη που έχει τη δική της ξεχωριστή συμμαχία αφού διεξάγεται ένα μήνα πριν από τις ευρωεκλογές. Το News 24/7 καταγράφει τα δεδομένα πριν το άνοιγμα της κάλπης και εξηγεί γιατί το καρπούζι και το μαχαίρι το κρατά στα χέρια του ο νυν Πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ.

Το μεγάλο φαβορί

Η πρώτη πρωθυπουργική θητεία του Πέδρο Σάντσεθ δεν κράτησε ούτε 11 μήνες. Ωστόσο, μέσα σ’ αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα ο Ισπανός σοσιαλιστής κατάφερε να αφήσει το απότυπωμά του με μία σειρά από κοινωνικά μέτρα που είχαν θετικό αντίκτυπο στην ισπανική κοινωνία. Οι πολιτικές για την απασχόληση μείωσαν την ιδιαίτερα αυξημένη στα χρόνια του Ραχόι ανεργία, η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 900 ευρώ ανακούφισε πολλούς φτωχούς Ισπανούς εργαζόμενους και η καθολική προσβασιμότητα στο δημόσιο σύστημα υγείας χάρισε περίθαλψη σε χιλιάδες μετανάστες χωρίς χαρτιά. Ομως πέρα από αυτά υπήρξαν και οι σχετικές με το φασιστικό παρελθόν της χώρας και το δικτάτορα Φράνκο ενέργειες που χρειάστηκαν μεγάλη τόλμη και πολιτική βούληση. Πάντα με τη συνεργασία των Ποδέμος, ο Σάντσεθ πέρασε από τη βουλή νόμο που προώθησε εκταφή της σορού του Φράνκο από την Κοιλάδα των Πεσόντων όπου είναι θαμμένα τα θύματα του εμφυλίου πολέμου. Η εν λόγω απόφαση προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις στο συντηρητικό ακροατήριο της Ισπανίας αλλά ο Σάντσεθ προχώρησε αταλάντευτα.

Εφόσον πάρει την πρώτη θέση χωρίς να εξασφαλίσει την αυτοδυναμία, ενδεχόμενο το οποίο είναι και το πιο πιθανό με βάση τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων, ο 47χρονος Σάντσεθ θα στραφεί και πάλι στο Ποδέμος για το σχηματισμό κυβέρνησης μόνο που η στήριξη του αριστερού σχηματισμού του Πάμπλο Ιγκλέσιας δεν θα είναι αρκετή για να προκύψει κυβέρνηση πλειοψηφίας. Για να παραμείνει ο Σάντσεθ στο κυβερνητικό μέγαρο της Μονκλόα, θα χρειαστεί η βοήθεια μερίδας καταλανικών κομμάτων που βλέπουν με σχετική συμπάθεια (ή ανοχή) τον Μαδριλένο πολιτικό παρά το γεγονός ότι ο τελευταίος έχει ταχθεί κατηγορηματικά κατά της ανεξαρτητοποίησης της Καταλονίας. Η πλειοψηφία των Καταλανών ακούν Λαϊκό Κόμμα και κόβουν λάσπη. Οπότε ο Σάντσεθ θα θα σπεύσει για να αποσπάσει τη σχετική υποστήριξη σχηματίζοντας κυβέρνηση που θα έχει μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα από την προηγούμενη.

Κουβαλώντας το άγος του Ραχόι

Ο πρώην Πρωθυπουργός και ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος (του παραδοσιακού δεξιού κόμματος της ισπανικής πολιτικής σκηνής) Μαριάνο Ραχόι παρέδωσε στο διάδοχό του στο πηδάλιο του κόμματος καμμένη γη. Ο μόλις 37 χρονών Πάμπλο Κασάδο είχε να ανέβει γολγοθά αφού η παράταξή του είχε μόλις χάσει την εξουσία υπό το βάρος των σκανδάλων του Ραχόι και η εκλογική απήχησή της είχε κατρακυλήσει σε ιστορικά χαμηλά. Στον σχεδόν έναν χρόνο που μεσολάβησε από τότε, οι επιδόσεις που κατέγραψε ήταν μάλλον πενιχρές. Η αντιπολίτευση που άσκησε περιορίστηκε σε θέματα επικοινωνίας (όπως, πχ, στον τρόπο που χρησιμοποιούσε ο Σάντσεθ το Πρωθυπουργικό αεροπλάνο) και άφησε ανέγγιχτα τα ζητήματα ουσίας όπως η εργασία, η ανάπτυξη κτλ. Στη διάταξη για την εκταφή του Φράνκο αντιτάχθηκε καθώς ο φρανκισμός έχει γερές ρίζες στο κόμμα του ενώ δεν δίστασε να προχωρήσει σε κοινή κινητοποίηση με τους Πολίτες αλλά και το ακροδεξιό Vox σε μία ισπανική εκδοχή των Ελλήνων “παραιτηθείτε”. Το πηλίκον όμως έγραψε σχεδόν μηδέν.

Σταθερά δεύτερος δημοσκοπήσεις, ο Κασάδο αναγκάστηκε να υποσχεθεί υπουργικούς θώκους στο Vox για να κρατήσει ζωντανό το όνειρο για την επάνοδο στην Μονκλόα, έστω και τη βοήθεια του ακροδεξιού σχηματισμού του οποίου οι απόψεις σοκάρουν τη μεγάλη πλειοψηφία του ισπανικού λαού. Ακόμα και αν χάσει όμως, θα έχει σίγουρα μία δεύτερη ευκαιρία στο μέλλον καθώς το νεαρό της ηλικίας και το πολύ σύντομο διάστημα που βρίσκεται στην ηγεσία του χαρίζουν μία σχετική ανοχή. Παρά το γεγονός όμως ότι είναι πολύ νέος και παρά τις σπουδές στο φημισμένο Χάρβαρντ, ο Κασάδο ασπάζεται πολύ συντηρηρικές απόψεις όπως την αντίθεση στις αμβλώσεις. Θεωρείται πολιτικό παιδί του πρώην Πρωθυπουργού Χοσέ Μαρία Αθνάρ ο οποίος επίσης βαρύνεται με συμμετοχή σε οικονομικά σκάνδαλα.

Ριβέρα, ο μπαλαντέρ

Ο πρόεδρος του κόμματος των Πολιτών Αλμπερτ Ριβέρα είναι Καταλανός, έχει γεννηθεί στη Βαρκελώνη αλλά δεν συμφωνεί με την ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας. Δηλώνει φιλελεύθερος και προοδευτικός αλλά οι εχθροί του τον κατηγορούν ότι κάτω από το φιλελεύθερο κοστούμι υπάρχει η σάρκα του συντηρητισμού που μυρίζει παλιά δεξιά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ριβέρα και το κόμμα του αντιτάχθηκαν, όπως και το Λαϊκό Κόμμα, στην εκταφή της σορού του Φράνκο από την “Κοιλάδα των Πεσόντων”. Παίζοντας όμως σε δύο ταμπλό -και παρά το γεγονός ότι συμμετείχε μαζί με την παραδοσιακή δεξιά και την ακροδεξιά-στο κίνημα που ζητούσε την παραίτηση Σάντσεθ, ο Ριβέρα έχει συγκρατήσει τις δυνάμεις του πολιτικού σχηματισμού του. Στις τελευταίες εκλογές είχε αποσπάσει το 13,2% των ψήφων (32 έδρες σε κοινοβούλιο 350 εδρών). Yπάρχουν, μάλιστα, δημοσκοπήσεις που τον δείχνουν και πιο ψηλά από εκείνο το ποσοστό.

Θέλει να πιστεύει ότι ακόμα και ο Σάντσεθ μπορεί να του κλείσει το μάτι για σχηματισμό κυβέρνησης σε περίπτωση που το ποσοστό των Ποδέμος είναι μικρότερο του αναμενομένου ή δεν υπάρξει συμφωνία με το κόμμα του Ιγκλέσιας. Ακόμα και ο ίδιος ο Σάντσεθ έχει αφήσει ένα μικρό παράθυρο στις κατά καιρούς δηλώσεις του, ίσως και γιατί ήθελε να προκαλέσει ρήγματα στον υπό σχηματισμό συνασπισμό των τριών δεξιών κομμάτων (έτσι ώστε να μην προκύψει κυβέρνηση των “τριών δεξιών”). Ο Ριβέρα πάντως έχει έρθει για μείνει. Αλλωστε μιλάμε για πολιτικό που ηγείται κόμματος από την ηλικία των… 27 ετών και βρίσκεται ήδη 13 χρόνια στο πολιτικό κουρμπέτι.

Αποδυναμωμένος αλλά με το ένα πόδι στην εξουσία ο Ιγκλέσιας

Στις προηγούμενες εκλογές οι Ποδέμος του Πάμπλο Ιγκλέσιας, ένα κόμμα που ουσιαστικά ξεπήδησε από τις πλατείες των Ισπανών αγανακτισμένων, είχε καταφέρει να αποσπάσει το 21,1%. Τέτοια μεγαλεία δεν μπορεί να τα προσεγγίσει εφέτος ο αριστερός αυτός σχηματισμός, η εκλογική του επίδοση αποκλείεται να έχει τον αριθμό δύο μπροστά. Οι έριδες τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, στις τάξεις των Ποδέμος προκάλεσαν διασπάσεις και οι διασπάσεις με τη σειρά τους έφεραν απογοήτευση και μείωση της εκλογικής επιρροής (τουλάχιστον σε επίπεδο δημοσκοπικό).

Ο Ιγκλέσιας όμως έχει να λέει ότι το κόμμα του έβαλε πλάτη για να περάσουν από τη βουλή μία σειρά από φιλολαϊκές μεταρρυθμίσεις όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού. Εχει επίσης να λέει ότι “ανάγκασε” τον Σάντσεθ να στρέψει το πηδάλιο του δικού του κόμματος στα αριστερά έτσι ώστε να χαραχθεί μία νέα πορεία από την Ισπανία αλλά και για να “σπάσει” η παράδοση που ήθελε τα τελευταία χρόνια τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης να φιλιούνται στο στόμα με το νεοφιλελευθερισμό. Ο Ιγκλέσιας έχει βάσιμους λόγους να πιστεύει ότι το τηλέφωνό του θα χτυπήσει μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων και ότι στην άλλη άκρη της γραμμής θα βρίσκεται ο Πέδρο Σάντσεθ για να του προτείνει σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας. Εστω και αν στο μεταξύ έχει χάσει ίσως και τους μισούς βουλευτές σε σχέση μ’ αυτούς που είχε μέχρι σήμερα. Στο κάτω-κάτω, όπως αναφέρουν τα ισπανικά ΜΜΕ, ήταν ο μεγάλος νικητής και των δύο τηλεοπτικών debate.

Αμπασκάλ, ο επικίνδυνος

To Vox δεν είναι τίποτα άλλο από τη σημερινή εκδοχή της ακροδεξιάς στην Ισπανία. Ο ηγέτης του, ο Σαντιάγο Αμπασκάλ, (γεννημένος στο Μπιλμπάο, πρώην μέλος του κοινοβουλίου στη χώρα των Βάσκων) επιβίωσε από τις πολλές πολιτικές καραμπόλες που προκάλεσε στο κόμμα η κακή επίδοση στις ευρωεκλογές του 2014 (δεν εξέλεξε ευρωβουλευτή) και υποβοηθούμενος από τη ραγδαία φθορά του Λαϊκού Κόμματος (του οποίου υπήρξε στέλεχος μέχρι το 2013), έκανε δυναμικό μπάσιμο στις τοπικές εκλογές της Ανδαλουσίας. Με διψήφιο ποσοστό το Vox απέδειξε ότι-δυστυχώς-έχει αναφορές στην ισπανική κοινωνία. Η ρητορική του Αμπασκάλ και του κόμματός του είναι ακραία, ουσιαστικά οραματίζεται μία φρανκική ισπανία χωρίς τον Φράνκο. Λέει τα χειρότερα για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, σφυροκοπά από δεξιά το λαϊκό κόμμα και παίζει με μεγάλη άνεση με τα συντηρητικά αντανακλαστικά μεγάλου μέρους του ισπανικού λαού. Ηδη ο Κασάδο του έχει ανοίξει την πόρτα για μία πιθανή συγκυβέρνηση, γεγονός αν μην τι άλλο ανησυχητικό. Δεν είναι να απορεί κανείς πάντως, αφού το Vox πλάστηκε από κομμάτι που ξεκόλλησε από το σώμα του Λαϊκού Κόμματος, πρόκειται, κοντολογίς, για την ίδια πολιτική σάρκα.

Δημοσκοπήσεις, αποχή και αναποφάσιστοι

Σε μία από τις τελευταίες δημοσκοπήσεις που δημοσιεύτηκε στην ισπανική εφημερίδα “El Pais”, το Σοσιαλιστικό κόμμα συγκέντρωσε το 30,2% και πιθανό αριθμό εδρών το πολύ 138. Οι Ποδέμος είχαν 12,9% και 41 μάξιμουμ, το Λαϊκό Κόμμα 17,2% και 76 μάξιμουμ, οι Πολίτες 13,6% και 51 μάξιμουμ, ενώ το Vox είχε 11,9%και 37 βουλευτές στο πιο αισιόδοξο σενάριο. Είναι πιθανό ότι στην πορεία των ημερών τόσο το Σοσιαλιστικό Κόμμα, όσο και το Λαϊκό να ενισχυθούν.

Οι αναποφάσιστοι υπολογίζονται περίπου στο 40% του εκλογικού σώματος, αριθμός τεράστιος. Οι έρευνες δείχνουν ότι στην πλειοψηφία τους πρόκειται για γυναίκες και γενικότερα για άτομα που θα αποφασίσουν για την ψήφο τους την τελευταία στιγμή.

Σε μεγάλο εχθρό εξελίσσεται η αποχή. Στις εκλογές του 2016 κατέγραψε ποσοστό ρεκόρ καθώς έφτασε σχεδόν το 34% και δεν αποκλείεται να φτάσει σε παρόμοια ύψη και την Κυριακή κάτι που φυσικά μπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες.