ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΒΕΛΑ. ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΟΥ Μ. ΜΑΤΣΑ

της Μαργαρίτας Πουρνάρα

«Λοιπόν, θα σας διηγηθώ πως ήταν η πρώτη μου επαγγελματική συνάντηση με τον Μάκη Μάτσα …» λέει με την χαρακτηριστική του φωνή, ο Γιάννης Πάριος, μπροστά στο κοινό που κρέμεται κυριολεκτικά από το στόμα του, στην κατάμεστη αίθουσα του Megaron Plus. Ηταν την περασμένη Πέμπτη, στην εκδήλωση της παρουσίασης του βιβλίου « Πίσω από την Μαρκίζα», στο οποίο ο Μάτσας που «εβγαλε»στην δισκογραφία μια «χρυσή» (και πλατινένια!) γενιά, μιλά για την σαραντάχρονη καριέρα του στον χώρο.

«Περίμενα έξω από το γραφείο του, από τις 11 το πρωί μέχρι και τις 3 το μεσημέρι όταν τελικά με δέχθηκε. Ετσι γινόταν τότε και καλά έκανε που με άφησε να περιμένω. Οταν επιτέλους μπήκα μέσα και αρχίσαμε να κουβεντιάζουμε, ο Μάκης άναψε τσιγάρο. Σε λίγο χτύπησε η πόρτα και εμφανίστηκε ο πατέρας του ο Μίνως. Τον βλέπω με μια ξαφνική κίνηση να σβήνει το τσιγάρο στην παλάμη του. Οχι από φόβο για τον γονιό του. Αλλά από σεβασμό. Ηταν άλλες οι εποχές τότε».

Με την διήγηση ενός και μόνο περιστατικού ο Γιάννης Βαρθακούρης (Πάριο τον βάφτισε ο Μάτσας, από τον τόπο καταγωγής του) τα συμπύκνωσε όλα: πως μια οικογένεια (που έχει φτάσει σήμερα στην τρίτη γενιά με την Μαργαρίτα Μάτσα στα ηνία) συνέδεσε το όνομά της με το ελληνικό τραγούδι στην διαχρονία του, ποιος ανακάλυπτε τα νέα ταλέντα, πως ξεκινούσε η καριέρα τους, πως μετρούσε ο λόγος ή ο σεβασμός. Αλλωστε αν διαβάσει κανείς την έκδοση των 400 και πλέον σελίδων, αντιλαμβάνεται και κάτι ακόμα. Η μεγαλύτερη «μαγκιά» του Μάκη Μάτσα δεν ήταν μόνο να διακρίνει χαρισματικούς τραγουδιστές, συνθέτες και στιχουργούς. Κυρίως ήταν να ξέρει πως θα τονίσει τις δεξιότητές τους και θα καλύψει τα αδύνατα σημεία τους, με τις κατάλληλες συνεργασίες, τις ενορχηστρώσεις, τις διαφορετικές εκτελέσεις κοκ. Κοινώς να παίζει τον ρόλο του «μαέστρου» όχι μόνο στις ανθρώπινες σχέσεις αλλά στην υλοποίηση της παραγωγής, από το πρώτο στάδιο μέχρι το τελευταίο.

Στο βιβλίο του Μάτσα, “ Πίσω απ’ τη Μαρκίζα. 40 χρόνια ελληνικής μουσικής όπως την έζησα”, εκτός από τα περιπετειώδη παιδικά του χρόνια – καθώς η εβραϊκής καταγωγής οικογένειά του κατέφυγε στο βουνό για να γλιτώσει από τους Γερμανούς – βλέπουμε να περνάει σαν νερό ολόκληρη η επαγγελματική του ζωή. Μια χώρα να βγαίνει από την φτώχια και το λαϊκό τραγούδι να ζυμώνεται με τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις. Ταυτόχρονα οι διάσημοι του τραγουδιού, σκιαγραφούνται με ιστορίες, ειπωμένες από την δική του σκοπιά μεν, με ειλικρίνεια αλλά και με γλυκύτητα, χωρίς πικρίες. Σαν να βλέπεις την «φόδρα» τους, τις πιο μύχιες πλευρές, την προσωπικότητα τους μακριά από τα φώτα της σκηνής, μέσα από τον τρόπο που συμπεριφέρονταν σε συμφωνίες, συμβόλαια, κόντρες, την άνοδο και την κάμψη στην καριέρα τους.

Μαθαίνουμε πως ήταν από κοντά ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Στέλιος Καζαντζίδης, ο Μίκης Θεοδωράκης, το Μάνος Χατζηδάκις, ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο Γρηγορης Μπηθικώτσης, ο Στέλιος Διονυσίου αλλά και σταρ όπως Γιώργος Νταλάρας, η Μαρινέλλα, ο Τόλης Βοσκόπουλος, ο Γιάννης Πάριος, η Χαρούλα Αλεξίου, η Δήμητρα Γαλάνη, η Αννα Βίσση, όλα τα αστέρια της Minos. Σταχυολογούμε μερικά περιστατικά που φωτίζουν αυτές τις πτυχές:

Για τον Βαμβακάρη, που έκανε τις πρώτες του ηχογραφήσεις όταν τον εμπιστεύτηκε ο Μίνως Μάτσας: «Αφεντικό έχω κάτι τραγουδάκια να σου παίξω» του είχε πει και έβγαλε από την τσέπη του παλτού του ένα μπαγλαμαδάκι. Μαζί κουβαλούσε και ένα μπουζούκι, ένα σχεδόν άγνωστο όργανο στην τότε δισκογραφία. Βλέπουμε στα πρώτα του βήματα τον Τσιτσάνη που ως νεαρός φοιτητής που ήρθε στην Αθήνα να σπουδάσει νομικά από τα Τρίκαλα και έπαιζε μπουζούκι για να βγάλει τα προς το ζην. Ο Μίνωας Μάτσας ενώ τον ανακάλυψε και έκανε συμφωνία μαζί του, προτίμησε να χάσει το τεράστιο αυτό ταλέντο, για να μην σπάσει το λόγο που είχε δώσει στον συνθέτη Μπάμπη Μπακάλη για τον τίτλο ενός τραγουδιού. Ο Τσιτσάνης αποχώρησε εκνευρισμένος που δεν πέρασε το δικό του και η δισκογραφική έχασε το μεγαλύτερο όνομα της εποχής.

Διαβάζουμε για την έναρξη της συνεργασίας με τον Καζαντζίδη και την Μαρινέλλα το 1963: Λίγο πριν πέσουν οι υπογραφές στο συμβόλαιο, ο Στέλιος βγαίνει από δωμάτιο για ένα τηλεφώνημα και όλοι τον περιμένουν να εμφανιστεί αλλά αργεί. Σε λίγο βγαίνει και η τραγουδίστρια. Στο διάδρομο ακούγεται η φωνή της «Ακου να δεις Στέλιο. Αν εσύ δεν φοράς παντελόνια, φοράω εγώ. Πάμε μέσα!». Και τον έπεισε να επιστρέψει. Ομως η η επαγγελματική τους σχέση με τον Μάτσα πέρασε από τα 40 κύματα, με τον Καζαντζίδη να υπογράφει αργότερα σε άλλη εταιρεία και το θέμα του συμβολαίου του να εξελίσσεται σε θρίλερ, με τεράστιες επιτυχίες αλλά και κόντρες που έφτασαν στα άκρα

Ο Μάτσας θυμάται τα πρώτα βήματα του Νταλάρα. Οταν τον πρωτοάκουσε έναιωσε μια ανατριχίλα από το μοναδικό μέταλλο της φωνής του. Προσπάθησε να τον πείσει να συναντηθούν στο γραφείο με τον Γιώργο Νταράλα (το κανονικό του ονομα) ο οποίος αρνήθηκε διότι θα ξαναέπιανε δουλειά σε ένα συνεργείο αυτοκινήτων απογοητευμένος από τις πολλαπλές απόπειρες να πείσει σε ακροάσεις για το ταλέντο του. Η πίεση του Μάτσα απέδωσε και ο νεαρός μπήκε στο στούντιο.

Και η συνεργασία με τον Τόλη Βοσκόπουλο, ήταν από τις πιο σημαντικές. Ο τραγουδιστής δούλευε στα τέλη της δεκαετίας του ’60 με την Δούκισσα: «Είχε μια ανεπιτήδευτη μεγαλοπρέπεια, έναν αέρα πριγκιπικό σαν να είχε ανατραφεί από γονείς αρχοντικής οικογένειας» γράφει, παρότι ο πατέρας του Τόλη, ασχολείτο με το χονδρεμπόριο φρούτων. Αλλο ένα περιστατικό είναι στο απόγειο της καριέρας του τραγουδιστή όταν όλοι οι ανταγωνιστές του έταζαν γη και ύδωρ αλλά εκείνος τίμησε την συμφωνία του, αφήνοντας κενό το ποσό της αμοιβής για να το συμπληρώσει από μόνος του ο Μάτσας.

Από το γραφείο του πέρασε στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και ο Νίκος Καρβέλας. “Ο Νίκος γράφει πολύ ωραία τραγούδια” μου λέει ο Πάρης (Σαρφατής) και ο Καρβέλας σπεύδει αμέσως να γίνει πιο συγκεκριμένος, για να μην έχω την παραμικρή απορία για το πως θα μπορούσα να τα αξιοποιήσω:

“Τα έχω γράψει για τους Beatles”, μου διευκρινίζει.

Είχα ήδη αρκετά χρόνια στη δισκογραφία και επομένως ήμουν συνηθισμένος να ακούω πολλά απρόβλεπτα και παράδοξα […]Χαμογέλασα και του είπα ότι θα ήταν μάλλον δύσκολο ο Πολ Μακ Κάρτνεϊ και ο Τζον Λένον να πάρουν τα τραγούδια του, γιατί οι Beatles είχαν την … κακή συνήθεια να ερμηνεύουν σχεδόν αποκλειστικά δικές τους συνθέσεις. Πάντως προθυμοποιήθηκα να τα ακούσω και προς μεγάλη μου έκπληξη τα βρήκα πολύ ενδιαφέροντα! Καθώς όλοι είχαν ξενόγλωσσους στίχους, ρώτησα αμέσως τον Νίκο αν γράφει και τραγούδια στα ελληνικά. Ηταν απόλυτος, όπως έμελλε να είναι και στην συνέχεια της ζωής του: “Όχι, δεν γράφω ελληνικά τραγούδια. Ούτε μου αρέσουν, αλλά ούτε και με ενδιαφέρουν”.

Οταν ο Γιάννης Πάριος υπέγραψε το πρώτο του συμβόλαιο, ήταν ακόμα φαντάρος. Ομως ο νεαρός τραγουδιστής αρνείτο με πείσμα να συμπεριλάβει ένα τραγούδι στην ηχογράφηση με το σκεπτικό ότι δεν πήγαινε καθόλου στην φωνή του να το τραγουδήσει. Ο Μάτσας επέμεινε, πάτησε πόδι. Τελικά ο Πάριος συμφώνησε. Και το «Ποτέ δεν σε ξεχνώ» έγινε η σούπερ επιτυχία. Το 1971, ο Μάτσης ανακάλυψε μια ακόμα φωνή, της Χαρίκλειας Ρουπάκα, που πήγε στην πρώτη συνάντηση μαζί με την μητέρας της. Ηταν το ξεκίνημα της Αλεξίου.

Κυματώδης ήταν και η σχέση με τον Θεοδωράκη. Μετά την τεράστια επιτυχία που γνώρισαν τα «18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας», έρχεται η απόλυτη δισκογραφική κυριαρχία του συνθέτη. Μετά όμως από μερικά χρόνια, σημειώνεται μια κάμψη που θα ενοχλήσει τον Θεοδωράκη, ο οποίος γράφει ολόκληρο βιβλίο με τίτλο «Star System», κατηγορώντας τον Μάτσα ότι εκείνος σκαρφίστηκε ένα σύστημα στο οποίο παραγκωνίζονται οι συνθέτες και βγαίνουν στον αφρό οι τραγουδιστές. Με τα χρόνια, η ένταση άρχισε να εξαφανίζεται μέχρι που οι δύο άνδρες τα βρήκαν. Πανδαμάτωρ χρόνος….

– Το λεύκωμα του Μάκη Μάτσα Πίσω από την Μαρκίζα το όποιο περιέχει και συλλεκτικό DVD με σπάνιο αδημοσίευτο υλικό κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα