ΗΡΘΕ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΗΜΑΙΑ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ;

Οι νοσταλγοί της δεκαετίας του ’70 και των πρώτων τηλεοπτικών σήριαλ που έκαναν θραύση στην Ελλάδα σίγουρα θα θυμούνται τους Dukes of Hazzard. Οι δύο πρωταγωνιστές  έμπαιναν στο αυτοκίνητό τους που ονομαζόταν General Lee, από τα παράθυρα και είχαν βάψει το καπό όπως τη σημαία του αμερικανικού νότου. Η σημαία υπήρξε ένα πραγματικό σύμβολο στον Εμφύλιο, αντιπροσωπεύοντας μια ολόκληρη γεωγραφική ζώνη αλλά και ένα τμήμα της αμερικανικής ιστορίας που συνδέθηκε με τις τεράστιες φυτείες, τους χιλιάδες σκλάβους, την υπεροχή των λευκών έναντι των εγχρώμων, τον συντηρητισμό στις αξίες. Εναν ολόκληρο τρόπο ζωής που σε κάποια θραύσματά του, επιβιώνει ακόμα.

Παρότι η εικόνα της σημαίας παρέπεμπε σε όλους αυτούς τους συνειρμούς για μια περίοδο όπου η αμερικανική κοινωνία υπήρξε σαφέστατα διχασμένη και πολύ πιο πρωτόγονη από σήμερα, δεν είχε ποτέ ταυτιστεί με τον ρατσισμό. Αντιθέτως σε πολλές από τις αμερικανικές πολιτείες του Νότου, κυμάτιζε υπερήφανα δίπλα στην Αστερόεσσα. Κανένας δεν είχε τολμήσει ποτέ να την αμφισβητήσει. Αντιθέτως, οι χιαστί μπλε λωρίδες στο κόκκινο φόντο ήταν ένα σημείο αναφοράς στον καλώς εννοούμενο τοπικισμό. Δεν ήταν μόνον οι Dukes of Hazzard που την δόξασαν αλλά  και το συγκρότημα Primal Scream σε εξώφυλλο ενός από τα άλμπουμ τους. Πολλοί γνωστοί φωτογράφοι είχαν διάσημες λήψεις με την σημαία, σαν ένα αντικείμενο που είχε ξεπλυθεί από την ιστορική χροιά και είχε μόνο αισθητική διάσταση.

© The Last Rhodesian

Ολα αυτά άλλα αλλαξαν μέσα σε μια νύχτα με τα συμβάντα στο Τσάρλεστον της Βόρειας Καρολίνας, όπου ενας νεαρός 21 ετών μπήκε μέσα σε μια εκκλησία με αφροαμερικανικό ποίμνιο και
άνοιξε πυρ κατά των πιστών, με αποτέλεσμα να σκοτώσει εννέα εξ αυτών. Η αιματηρή επίθεση άνοιξε ακόμα μια πληγή και προσετέθη στην μακρά σειρά των αναταράξεων που έχουν προκληθεί από την βίαιη συμπεριφορά λευκών αστυνομικών εναντίον εγχρώμων που είναι είτε ύποπτοι είτε υπό κράτηση. Η εκκλησία του δόγματος των Αφρικανών Μεθοδιστών ήταν ένα μέρος που είχε φορτιστεί από τον αγώνα που έκαναν οι έγχρωμοι για να αποκτησουν ισότητα στα δικαιώματα ενώ εκεί είχε βγάλει λόγο και ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ.

Ο Ντίλαν Ρουφ που διέπραξε το μακελειό, μπορεί να μην ήταν βαθύς γνώστης της ιστορίας αλλά στο λογαριασμό του στο Facebook είχε ανεβάσει φωτογραφίες με διάφορες σημαίες που είχαν ταυτιστεί με ρατσιστικά καθεστώτα όπως το Απάρντχαϊντ στην Νότιο Αφρική αλλά και την Ροδεσία. Ανάμεσα στις φωτογραφίες ήταν και η Confederate Flag του Αμερικανικού Νότου.

Despite a plea from Mississippi football coach Tommy Tuberville not to do so, students still brought Confederate flags into Vaught-Hemingway Stadium on Saturday, Sept. 27, 1997, for the Mississippi-Vanderbilt football game. (AP Photo/Oxford Eagle, Bruce Newman) ORG XMIT: OXF103 Associated Press

Το σοκ ήταν μεγάλο. Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που κάποιος παρανοϊκός εμφορούμενος από ρατσιστικό μένος διαπράττει έγκλημα. Τα περιστατικά βίας είναι ένα μέρος της καθημερινής ειδησεογραφίας στην Αμερική. Ομως η μανία του δολοφόνου να αναδείξει μια εικονογραφία του μίσους – μέρος της οποίας ήταν και μια σημαία που θεωρείται ιερή σε όλες τις πολιτείες του Νότου – προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις. 

Πολλά από τα τοπικά καπιτώλια αποφάσισαν να την κατεβάσουν. Καταστήματα όπως τα Walmart αλλαξαν την πολιτική τους και απέσυραν προϊόντα που σχετίζονταν με την σημαία. Ακολούθησε η Amazon και τα Ebay με το επιχείρημα ότι έχει συνδεθεί με τον ρατσισμό. Υπήρξαν ηχηρότατες αντιδράσεις υπέρ αυτής της πλευράς και έτσι πολλές εμπορικές φίρμες αναγκάστηκαν να συμμορφωθούν με το κοινό αίσθημα που είχε δαιμονοποιήσει ένα κομμάτι πανί. Οσο και αν φώναζαν κάποιοι ότι η σημαία απλώς θυμίζει την ηρωϊσμό των στρατιωτών του Νότου κατά τον Εμφύλιο, η τοποθέτησή τους δεν εισακούστηκε. Ακόμα και ο πρόεδρος Ομπάμα έκανε μια δήλωση λέγοντας ότι πρέπει πλέον να μπει στο μουσείο και να μην κυματίζει σε κυβερνητικά κτίρια.

Ο πόλεμος εναντίον της Confederate Flag συνεχίζεται αμείωτος και το θέμα δεν είναι μονάχα ιδεολογικό αλλά και εμπορικό. Μόλις η κυβερνήτης του Τσαρλεστον την κατέβασε από το Καπιτώλιο, ξεκίνησε ένας λυσσαλέος αγώνας εκκαθάρισης της ακόμα και από πινακίδες αυτοκινήτων. Δεν υπήρξε κανένα μεγάλο κατάστημα όπου να μπορεί κανείς να αγοράσει την σημαία. Το αποτέλεσμα είναι βεβαίως ότι οι πωλήσεις εκτινάχθηκαν και το απαγορευμένο είδος είναι ένα από τα πλέον περιζήτητα στο διαδίκτυο.

Προτού ξεσπάσει ο θόρυβος, η εμπορική αξία του αντικειμένου ήταν μικρή. Κατασκευαστές του προϊόντος υπογραμμίζουν ότι σε αποτελούσε ένα 10% της συνολικής παραγωγής σημαιών και συμβόλων που πωλούνται στα καταστήματα και στο διαδίκτυο. Σήμερα η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική και όσο συνεχίζεται η απαγόρευση στις πωλήσεις, τόσο θα αποκτά όλο και μεγαλύτερη συμβολική και οικονομική βαρύτητα. 

Οι ιστορικοί με την σειρά τους λένε ότι όλα αυτά τα χρόνια, είχε σχεδόν παραγραφεί το παρελθόν του συμβόλου αυτού, δηλαδή η πρόθεση των Νοτίων να φτιάξουν ένα κράτος που θα στηριζόταν στην υπεροχή των λευκών έναντι των μαύρων. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι τα ταραγμένα χρόνια του εμφυλίου, οι Νότιοι είχαν και άλλες παντιέρες αλλά τελικά αυτή που ταυτίστηκε με τον αγώνα τους ήταν οι χιαστί μπλέ γραμμές με τον κόκκινο φόντο.

Υπάρχουν ειδικοί που πηγαίνουν ακόμα πιο μακριά: υποστηρίζουν ότι εδώ και δεκαετίες έχει γίνει μια συστηματική προσπάθεια να αποσιωπηθεί το ένοχο παρελθόν του Νότου, καθώς δεν προβάλλεται λ.χ. η Κου Κλουξ Κλαν αλλά μια ρομαντική εικόνα καλλωνών που έμεναν σε επαύλεις και αριστοκρατών που είχαν μεγάλες φυτείες. Η αλήθεια βέβαια ήταν πολύ διαφορετική….