Στην ίδια σελίδα για την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου

Με χαρά διαβάζω την ανοιχτή επιστολή των συμπολιτών μου που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με το την πορεία υλοποίησης του έργου της αποκλειστικής παράδοσης της κυκλοφορίας της οδού Πανεπιστημίου για χρήση από τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τον πεζό και το ποδηλάτη. Χαίρομαι γιατί σημαίνει ότι οι πολίτες είναι ενεργοί, συμμετέχουν στην διαμόρφωση της πόλης και δεν παρασύρονται από τον τεχνητό ενθουσιασμό που δημιουργούν οι διαφημιστικές καμπάνιες με την παραπληροφόρηση τους.

Πάντα με την δική μου ερμηνεία της επιστολής, καταλαβαίνω ότι υπάρχει η αίσθηση της έλλειψης επικοινωνίας της εξέλιξης των αποφάσεων. Υπάρχει η αίσθηση ότι η απόφαση για την πεζοδρόμηση λήφθηκε βιαστικά και χωρίς να μελετηθεί διεξοδικά, και πάντως χωρίς επί της ουσίας και έγκαιρη δημόσια διαβούλευση.

Αυτή η τοποθέτηση όμως με αφήνει με αρκετές απορίες. Από ότι διαβάζω η πρόθεση για την πεζοδρόμηση τς Πανεπιστήμιου υπάρχει από το 1985 οπότε και θεσμοθετηθηκε στα πλαίσια του τότε Ρυθμιστικού σχεδίου ενώ ανανεώθηκε σαν πρόθεση έργου με το νέο και ισχύον Ρυθμιστικό σχέδιο.

Από το 2010 το ΥΠΕΚΑ αναθέτει μελέτες που αφορούν την διερεύνησή της δυνατότητας πραγματοποίησης του έργου εκ των οποίων και δυο ερευνητικά προγράμματα ύψους 486.000 ευρώ που ανατέθηκαν στο ΕΜΠ -ένα με χαρακτήρα περισσότερο κυκλοφοριακό και ένα με χαρακτήρα ευρύτερα πολεοδομικό- που ολοκληρώθηκαν και αποτέλεσαν την βάση για πιο ειδικές μελέτες και για τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό.

Αυτές τις μελέτες λοιπόν που τις καταχωρούμε; Ως μη γενόμενες; Ως ανεπαρκείς; Παρωχημένες; Άκυρες για οποιοδήποτε λόγο; ότι υπηρετούν σκοπιμότητες; Ή μήπως δεν έχουν καν επικοινωνηθεί στο ευρύ κοινό και μάλιστα πριν από την ανακοίνωση του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού; Ή μήπως τελικά υπήρχε η αίσθηση ότι πρόκειται για μελέτες που αφορούν ένα έργο που δεν πρόκειται να υλοποιηθεί και επομένως ανάξιο ενασχόλησης;

Το ΥΠΕΚΑ συντονίστηκε με διάφορους αρμόδιους φορείς κατά την εξέλιξη της προεργασίας για την πρόταση, ενώ σε συνεργασία με την ΕΑΧΑ είχε διενεργήσει δυο φορές το κλείσιμο της οδού Πανεπιστημίου σαν “δοκιμαστικό” που προσέβλεπε και στην συνειδητοποίηση του ενδεχόμενου πεζοδρόμησης από τους πολίτες.

Μήπως δεν αρκούν οι δυο (η και οι δέκα) φορές; Σίγουρα από μόνη της σαν κίνηση δεν αποτελεί καν έναυσμα για δημόσια διαβούλευση σε μια κοινωνία που έχει συνηθίσει τα έργα να συζητιούνται επ’άπειρον -και δη προεκλογικά- και τελικά να υλοποιούνται σπανίως.

Οπότε ξαφνικά ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός μας φέρνει προ τετελεσμένου γεγονότος. Πρέπει να γυρίσουμε πίσω, να ξανακοιτάξουμε τις όποιες μελέτες έχουν ήδη διενεργηθεί, να τις ξεκοκκαλίσουμε, να δούμε αν ισχύουν τα δεδομένα τους με τις παρούσες οικονομικές συνθήκες, και τελικά να πάμε ένα βήμα πίσω. Και αυτό η καθυστέρηση – αυτή η στάση – έχει πολύ μεγάλη αξία, διότι το συγκεκριμένο έργο είναι πράγματι ένα μεγάλο βήμα για την πόλη και θα πετύχει μόνο εφόσον σύσσωμη το πιστέψει και το υποστηρίξει η κοινωνία – και για αυτό δεν αρκεί η προβολή και η διαφήμιση όσο οργανωμένη και να είναι.

Πράγματι τα δεδομένα της πόλης έχουν διαφοροποιηθεί ακόμα και από το πρόσφατο 2010 οπότε και μελετήθηκε η πρόταση. Έχω ακούσει πολλές φορές να προβάλλεται το επιχείρημα της (αν)ασφάλειας του δρόμου και της νυχτερινής ερήμωσης του.

Αυτό είναι ένα ερώτημα που πρέπει σίγουρα να απαντηθεί κατά την απαραίτητη – ακόμα και εκ των υστέρων – δημόσια διαβούλευση και φυσικά και από τις επιμέρους μελέτες. Παράλληλα πρέπει όμως και να απεξαρτηθούμε σαν κοινωνία από την παρωχημένη ψυχολογία που εξισώνει την ασφάλεια στους δρόμους με την παρουσία του αυτοκινήτου.

Όσον αφορά την χρηματοδότηση του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού από ιδιωτικό φορέα, εγώ προσωπικά – εφόσον φυσικά θεσμοθετήθηκε από το δημόσιο ο τρόπος διεξαγωγής του- δεν έχω κάποιο πρόβλημα. Πολλά από τα δημόσια αγαθά που απολαμβάνουμε σήμερα έχουν προέλθει από ιδιωτικά ιδρύματα και παλιότερα από εθνικούς ευεργέτες. Σε τέτοιες περιπτώσεις αυξάνεται βέβαια η ευθύνη του κράτους να διασφαλίσει ότι οι όποιες ενέργειες γίνονται με γνώμονα το καλό της κοινωνίας και να τις ελέγχουν.

Εν ολίγοις, ενώ χαίρομαι ιδιαίτερα με την πρωτοβουλία των συμπολιτών μου που ελπίζω να δώσει μια ευκαιρία να εμπλακούν όλοι οι πολίτες βαθύτερα με το συγκεκριμένο αλλά και με όποια άλλα έργα προγραμματίζονται, δεν συμμερίζομαι σε καμία περίπτωση την (σχεδόν) βεβαιότητα με την οποία κλείνει η επιστολή, ότι δηλαδή “η υλοποίηση του έργου θα σημάνει την οριστική καταστροφή της Αθήνας”, η οποία βεβαιότητα έρχεται και σε αντίθεση με το υπόλοιπο ύφος της επιστολής που αποζητάει μια ανοιχτή διερεύνηση.

* Η Αλεξάνδρα Στράτου είναι αρχιτέκτονας και industrial designer. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα ως ιδρυτικό μέλος του γραφείου askarchitects.