Ισραηλινοί αξιωματούχοι “καίνε” την κυβέρνηση Νετανιάχου για τον λιμό στη Γάζα

Η σημερινή ρίψη 25 τόνων ανθρωπιστικής βοήθειας από αέρος, από αεροσκάφη της Ιορδανίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, προσέφερε μία προσωρινή ανακούφιση σε μερικούς από τους κατοίκους της Γάζας που παλεύουν να επιβιώσουν μέσα στα ερείπια, την πείνα και τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς.

Ωστόσο, οι ανάγκες σίτισης του παλαιστινιακού πληθυσμού -που υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 2 εκατ.- παραμένουν τεράστιες, καθώς η πρόσβαση σε τρόφιμα, νερό και φάρμακα εξακολουθεί να είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Μέσα σε αυτό το σκηνικό ανθρωπιστικής κατάρρευσης, ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ των New York Times φέρνει στο φως κρίσιμες πληροφορίες που διαψεύδουν έναν από τους βασικούς ισχυρισμούς του Ισραήλ για τους περιορισμούς στην ανθρωπιστική βοήθεια: τη δήθεν συστηματική υπεξαίρεση της βοήθειας του ΟΗΕ από τη Χαμάς.

Σύμφωνα με ανώτατους Ισραηλινούς στρατιωτικούς αξιωματούχους, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η Χαμάς έκλεβε συστηματικά την ανθρωπιστική βοήθεια που παρέχεται από τον ΟΗΕ — γεγονός που εκθέτει τον ισραηλινό στρατό αλλά και την κυβέρνηση Νετανιάχου, οι οποίοι εδώ και μήνες προβάλλουν το συγκεκριμένο αφήγημα για να δικαιολογήσουν την ουσιαστική πολιορκία του θύλακα.

Πρόκειται για μια παραδοχή με τεράστιες πολιτικές και ηθικές διαστάσεις, καθώς αποδομεί πλήρως το βασικό επιχείρημα βάσει του οποίου το Ισραήλ εφάρμοσε —και εξακολουθεί να εφαρμόζει— σαρωτικούς περιορισμούς στην είσοδο τροφίμων και φαρμάκων στη Γάζα, οδηγώντας σε μαζική πείνα, θανάτους και μια ανθρωπιστική κρίση χωρίς προηγούμενο.

Όπως αποκαλύπτει ρεπορτάζ των NΥΤ, δύο ανώτατοι Ισραηλινοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι και δύο ακόμη με γνώση της κατάστασης δήλωσαν ότι το σύστημα διανομής του ΟΗΕ —το οποίο το Ισραήλ έχει κατηγορήσει επανειλημμένα— ήταν σε γενικές γραμμές αποτελεσματικό στην παροχή τροφίμων στον πληθυσμό της Γάζας, ακόμη και εν μέσω πολέμου.

Η πείνα, όπως σημειώνεται στο ίδιο ρεπορτάζ, δεν αποδίδεται σε αδυναμία του ίδιου του ΟΗΕ, αλλά στον περιορισμό ή την υποκατάστασή του από ένα νέο ιδιωτικό σύστημα διανομής, το Gaza Humanitarian Foundation (G.H.F.), που εισήγαγε το Ισραήλ σε συνεργασία με τις ΗΠΑ τον Μάιο.

Δεν τεκμαίρεται η κλοπή βοήθειας από τη Χαμάς

Η ισραηλινή κυβέρνηση είχε επανειλημμένα δηλώσει ότι η Χαμάς υπεξαιρεί την ανθρωπιστική βοήθεια, για να τη χρησιμοποιήσει ως «όπλο ελέγχου του πληθυσμού». Αυτό ήταν το κυρίαρχο αφήγημα των ισραηλινών αξιωματούχων και αποτέλεσε τη βάση για τον αυστηρό περιορισμό της βοήθειας —κυρίως τροφίμων— προς τη Λωρίδα της Γάζας.

Μάλιστα, ακόμα και πρόσφατα όταν περισσότερες από 100 οργανώσεις ζητούσαν το άμεσο άνοιγμα ασφαλών διόδων για την είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας στον πολιορκημένο θύλακα, η ισραηλινή πλευρά επέμενε πως η ευθύνη για τον υποσιτισμό βαραίνει την Χαμάς και τον ΟΗΕ για τον “κακό συντονισμό”. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου, Ντέιβιντ Μένσερ, σύμφωνα με την οποία “δεν υπάρχει λιμός που προκλήθηκε από το Ισραήλ”.

Ακόμα και ο Νετανιάχου, μετά την κατάρρευση της κατάπαυσης του πυρός τον Μάρτιο του 2025 είχε δηλώσει ότι “η Χαμάς ελέγχει αυτή τη στιγμή όλα τα εφόδια και τα αγαθά που εισέρχονται στη Γάζα”, προσθέτοντας ότι το Ισραήλ θα εμποδίσει οποιαδήποτε είσοδο προμηθειών στο έδαφος της περιοχής – κάτι που διήρκεσε έως τον Μάιο.

Ωστόσο, ισραηλινές στρατιωτικές πηγές ανέφεραν ότι δεν εντοπίστηκε ποτέ συστηματική κατάχρηση της βοήθειας που διαχειρίζεται ο ΟΗΕ. Αντίθετα, τόνισαν ότι ο ΟΗΕ είχε ένα καλά οργανωμένο και σχετικά ασφαλές σύστημα, που λειτουργούσε σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητα από τη Χαμάς.

Παράλληλα, κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο ισραηλινός στρατός έδωσε στη δημοσιότητα βίντεο και έγγραφα που —όπως ισχυρίστηκε— έδειχναν ότι η Χαμάς εκμεταλλευόταν την ανθρωπιστική βοήθεια.

Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται έγγραφα που ο στρατός περιγράφει ως “εσωτερικά” της Χαμάς, τα οποία βρέθηκαν σε αρχηγείο στη Γάζα και αναφέρονται σε ποσοστά βοήθειας που παραλάμβαναν διάφορες πτέρυγες της οργάνωσης, με ημερομηνίες στις αρχές του 2024.

Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι New York Times, κανένα από τα συγκεκριμένα έγγραφα δεν αναφέρεται ρητά σε κλοπή βοήθειας του ΟΗΕ.

Από τον Μάιο, το Ισραήλ αντικατέστησε εν μέρει το σύστημα του ΟΗΕ με το Gaza Humanitarian Foundation (G.H.F.), έναν ιδιωτικό οργανισμό υπό αμερικανική διαχείριση και επικεφαλής έναν πρώην πράκτορα της CIA. Η νέα δομή, ωστόσο, έχει λιγότερα σημεία διανομής και έχει συνδεθεί με δεκάδες θανάτους Παλαιστινίων που προσπαθούσαν να προσεγγίσουν τη βοήθεια.

Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας, περισσότεροι από 1.100 άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά την αναζήτηση τροφίμων – οι περισσότεροι από πυρά Ισραηλινών στρατιωτών.

Όπως αναφέρουν οι ΝΥΤ, παρά την εχθρική στάση της ισραηλινής κυβέρνησης απέναντι στον ΟΗΕ -τον οποίο κατηγορεί για «μεροληψία» και «σύνδεση με τη Χαμάς»- οι ίδιοι οι στρατιωτικοί αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι το σύστημα του ΟΗΕ ήταν πιο αξιόπιστο και λιγότερο ευάλωτο σε παρεμβάσεις.

Η Χαμάς, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, έχει κατά καιρούς υποκλέψει βοήθεια από μικρότερες ΜΚΟ, κυρίως λόγω έλλειψης τοπικής παρουσίας. Όμως δεν υπάρχουν στοιχεία για συστηματική υπεξαίρεση από τη βοήθεια του ΟΗΕ.

Αντίστοιχη είναι και η αξιολόγηση εσωτερικής έκθεσης της αμερικανικής κυβέρνησης, την οποία επικαλείται το Reuters, σύμφωνα με την οποία δεν τεκμηριώνεται συστηματική κλοπή ανθρωπιστικής βοήθειας χρηματοδοτούμενης από τις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ των NY Times, τον Μάρτιο Ισραηλινοί στρατιωτικοί συναντήθηκαν με τον σύμβουλο ασφαλείας του Νετανιάχου, παρουσιάζοντας πρόταση για ενίσχυση του ρόλου του ΟΗΕ στις περιοχές όπου η GHF. δεν έχει παρουσία.

Η πρόταση απορρίφθηκε αρχικά, αλλά υιοθετήθηκε εν μέρει τον Μάιο, όταν τα επίπεδα υποσιτισμού έφτασαν σε οριακά επίπεδα.

Από τις 19 Μαΐου, σύμφωνα με το Ισραηλινό Υπουργείο Άμυνας, το 50% της βοήθειας που εισέρχεται στη Γάζα προέρχεται από τον ΟΗΕ και διεθνείς οργανισμούς, και το υπόλοιπο από την GHF.

Παρά την αναγνώριση της αποτελεσματικότητας του ΟΗΕ από στρατιωτικούς κύκλους, η κυβέρνηση εξακολουθεί να επιλέγει την αντιπαράθεση με διεθνείς οργανισμούς, ακόμα και αρνούμενη να ανανεώσει τη βίζα του ανώτατου αξιωματούχου του ΟΗΕ για τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, Τζόναθαν Γουίταλ.

Ο Γεώργιος Πετρόπουλος, πρώην συντονιστής ανθρωπιστικής βοήθειας του ΟΗΕ στη Γάζα, σχολίασε δηκτικά:

«Αν ο ΟΗΕ είχε ακουστεί εξαρχής, δεν θα είχαμε χάσει τόσο χρόνο — και οι Παλαιστίνιοι δεν θα λιμοκτονούσαν ούτε θα δέχονταν πυρά αναζητώντας τροφή.»

Το 1/3 του πληθυσμού της Γάζας δεν έχει φάει τίποτα για ημέρες

Μετά τις διεθνείς πιέσεις, το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι θα ανοίξει χερσαίους διαδρόμους ασφαλείας για τις ανθρωπιστικές αυτοκινητοπομπές που εισέρχονται στη Γάζα, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συμφωνίας για «ανθρωπιστικές παύσεις» των στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Ο ΟΗΕ χαιρέτισε την ανακοίνωση, δηλώνοντας πως βρίσκεται «σε επαφή με τις ομάδες επί του πεδίου» και ότι θα προσπαθήσει να φτάσει σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Ο επικεφαλής των ανθρωπιστικών επιχειρήσεων Τομ Φλέτσερ έκανε λόγο για «παράθυρο ευκαιρίας».

Από την πλευρά του, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου επεδίωξε να μεταθέσει την ευθύνη στον ΟΗΕ, δηλώνοντας: «Υπήρχαν ασφαλείς διάδρομοι. Ανέκαθεν υπήρχαν, αλλά σήμερα είναι επίσημο. Δεν θα υπάρχουν πια δικαιολογίες.»

Ωστόσο, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (PAM), η κατάσταση παραμένει οριακή:

• Το ένα τρίτο του πληθυσμού της Γάζας δεν έχει φάει τίποτα για ημέρες
• Περίπου 470.000 άνθρωποι βρίσκονται σε συνθήκες παρόμοιες με εκείνες του λιμού
• Χρειάζονται 62.000 τόνοι τροφίμων κάθε μήνα για την κάλυψη των αναγκών

Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Φόλκερ Τουρκ, επέκρινε με σφοδρότητα τόσο το Ισραήλ όσο και τη GHF.

«Η Γάζα είναι ένα δυστοπικό τοπίο, σημαδεμένο από φονικές επιθέσεις και πλήρη καταστροφή», είπω ενώ για τη GHF, ανέφερε πως οι «χαοτικοί, στρατιωτικοποιημένοι χώροι διανομής απέτυχαν παντελώς» να καλύψουν τις ανάγκες.