ΕDUARDO CASTALDO: ΑΠΟ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡ ΣΤΟ ΙΣΡΑΗΛ, ΑΚΤΙΒΙΣΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ

Ο Eduardo Castaldo, Ιταλός καλλιτέχνης και ακτιβιστής, άφησε το φωτορεπορτάζ απογοητευμένος από την κάλυψη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης για τα όσα δεινά υφίσταται ο παλαιστινιακός λαός από το Ισραήλ. Από το 2016 μετατρέπει τις φωτογραφίες του από το Κατεχόμενο Παλαιστινιακό Έδαφος σε τέχνη, στέλνοντας το δικό του μήνυμα αλληλεγγύης.

Στην οδό San Domenico Maggiore, ένα στενό σοκάκι στο κέντρο της Νάπολη υπάρχει ένα μεγάλο stencil που απεικονίζει ανθρώπους να στέκονται σε ουρά περικυκλωμένοι από κάγκελα. Στην πραγματικότητα είναι μία στιγμή από την καθημερινότητα χιλιάδων Παλαιστινίων που αναγκάζονται να στέκονται για ώρες σε σημεία ελέγχου του ισραηλινού στρατού απλώς για να φτάσουν στις δουλειές τους. Ο Εduardo τράβηξε αυτή τη φωτογραφία όταν βρισκόταν στη Βηθλέεμ και αργότερα τη μετέτρεψε σε έργο τέχνης δρόμου.

Μετακόμισε στην Παλαιστίνη το 2007 ακολουθώντας τη μητέρα του νεογέννητου τότε παιδιού του. Τελειώνοντας τις σπουδές στις γλώσσες και τη λογοτεχνία ήθελε να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο. Για να καταφέρει να μείνει όμως στη Μέση Ανατολή έπρεπε να εργάζεται και γρήγορα άρχισε να πουλάει εικόνες του σε μεγάλα περιοδικά καλύπτοντας γεγονότα της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής. Στο τέλος του ίδιου έτους συνεργαζόταν με διεθνή Μέσα όπως η Le Monde, το Τime και το Spiegel.

«Ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη φωτογραφία γιατί είχα καλλιτεχνική διάθεση. Αλλά το φωτορεπορτάζ δε με έκανε να επικοινωνώ πραγματικά αυτό που ήθελα. Όταν τραβάς μια φωτογραφία, δεν επικοινωνείς απαραίτητα. Επικοινωνείς όταν χρησιμοποιείς τη φωτογραφία. Ο τρόπος που τη χρησιμοποιείς είναι το μήνυμα που θέλεις να δώσεις. Εγώ δεν τη χρησιμοποιούσα, πουλούσα τη φωτογραφία σε κάποιον άλλο. Έλεγα δηλαδή δώσε μου 200 δολάρια και πες ό,τι θέλεις με αυτή. Οπότε για μένα ήταν ένα ανολοκλήρωτο μήνυμα.

Από τη μία ήταν μία πολύ ωραία και ικανοποιητική δουλειά, από την άλλη είχα ήδη πολλές αμφιβολίες για τη δημοσιογραφία και τα κυρίαρχα ΜΜΕ. Δημοσίευα σε αυτά τα περιοδικά και φαινόταν ωραίο και σημαντικό, αλλά ένιωθα ότι πρόδιδα αυτό που ζούσα. Γιατί δεν συμφωνούσα με αυτά που έλεγαν αυτά τα περιοδικά. Ένιωθα ενοχές για αυτό που έκανα. Ο γιος μου όμως ζούσε εκεί οπότε συνέχιζα να δουλεύω, να τραβάω υλικό. Κάθε φορά που έβλεπα κάτι άδικο από την πλευρά της κατοχής, μέσα μου έλεγα οκέι, χαμογέλα τώρα, αλλά μια μέρα θα κάνεις κάτι».

ΔΕΚΑΤΕΣΣΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΟΜΟΝΗΣ

Το 2009 κλήθηκε να καλύψει μία γιορτή σε μία στρατιωτική βάση για την «Ισραηλινή Ημέρα Ανεξαρτησίας». «Έπαιζα τον καλό δημοσιογράφο, τον καλό ξανθό Ευρωπαίο δημοσιογράφο. Ναι, έπρεπε να το κάνω αυτό στο Ισραήλ. Τραβούσα εικόνες και χαμογελούσα στον κόσμο, επειδή φωτογράφιζα παιδιά. Το αφήγημα περιλάμβανε ειρήνη, αγάπη, στρατιώτες και όπλα. Φαινόταν ότι το απολάμβανα, αλλά μέσα μου έβραζα. Ήξερα βέβαια ότι αυτές οι φωτογραφίες ήταν σημαντικές, οπότε αποφάσισα να μην τις δώσω στα περιοδικά, γνωρίζοντας ότι κάποια μέρα θα τις χρησιμοποιήσω. Τις κράτησα για 14 χρόνια. Η υπομονή είναι πολύ σημαντική, το πιστεύω αυτό».

Το 2014 επέστρεψε στην Ευρώπη αποφασισμένος να εγκαταλείψει το φωτογραφικό του αρχείο από την Παλαιστίνη, νιώθοντας ότι δεν είχε κανένα δικαίωμα να κάνει εκθέσεις με αυτές τις εικόνες. Κανένα δικαίωμα να χρησιμοποιήσει τους ανθρώπους που απεικόνιζε, τους Παλαιστίνιους που υπέφεραν στη Γάζα.

Οι φωτογραφίες που τράβηξε σε εκείνη τη στρατιωτική βάση και έδειχναν στρατιώτες να μαθαίνουν σε μικρά παιδιά πώς να κρατούν όπλα και πώς να στοχεύουν βγήκαν από το «συρτάρι» το 2024. O Εduardo κάλυψε τα πρόσωπα και τα σώματα των παιδιών και έκθεσε τις φωτογραφίες τους σε μία γκαλερί της Νάπολη. Ονόμασε την έκθεση «Innocence».

«Αυτά τα παιδιά ήταν τότε μεταξύ 4 και 12 ετών. Τα ανέβαζαν πάνω σε βόμβες με σημαιάκια και τα φωτογράφιζαν. Όταν αποφάσισα να κάνω την έκθεση θα ήταν μεταξύ 18 και 26 ετών που σημαίνει ότι υπηρετούν ως στρατιώτες στον Ισραηλινό στρατό. Ένιωσα ότι ήταν αναγκαίο να γίνει αυτή η έκθεση».

“Χρειάζονται κι άλλοι καλλιτέχνες να στηρίξουν το Παλαιστινιακό ζήτημα”

Η ακτιβιστική του δράση είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Ήδη, από το 2016 αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το αρχείο του με τον τρόπο που ο ίδιος ήθελε. «Όταν πηγαίνεις στη Γάζα μετά τον πόλεμο, και βλέπεις μια γυναίκα που έχει χάσει την οικογένειά της, τα παιδιά της, το σπίτι της είναι κατεστραμμένο, κι αυτή σου επιτρέπει, επειδή είσαι δυτικός δημοσιογράφος, να τη φωτογραφίσεις στον πόνο της – το κάνει γιατί πιστεύει ότι μπορείς να δώσεις φωνή σε αυτόν τον πόνο, να φέρεις κάποια δικαιοσύνη. Και όταν τραβάς αυτές τις εικόνες, νιώθω ότι είναι σαν να δίνεις μια υπόσχεση σε αυτούς τους ανθρώπους – ότι θα κάνεις κάτι γι’ αυτούς, ότι θα πεις την αλήθεια. Οπότε άρχισα να καταλαβαίνω ότι μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτές τις φωτογραφίες κρατώντας την υπόσχεση. Και έτσι ξεκίνησα να κάνω street art. Τα πρώτα έργα δρόμου που έκανα ήταν όλα με τις φωτογραφίες μου – μεταμορφώνοντας τις εικόνες μου στον δρόμο. Μετά άρχισα να επεκτείνομαι, να κάνω πράγματα που δεν είχαν πλέον σχέση με το αρχείο μου».

Στην ερώτηση αν το κύμα υποστήριξης των Παλαιστινίων εν μέσω γενοκτονίας είναι αρκετό για να ασκήσει πίεση στις κυβερνήσεις που συνεχίζουν να συνεργάζονται με το Ισραήλ, η απάντηση είναι μονολεκτική και άμεση, «καθόλου». «Η τέχνη είναι πολύ σημαντικό μέρος του πολιτισμού και σημαντική για να πεις πράγματα. Είναι πολύ σημαντικό να την τοποθετήσεις στην πλευρά της αλήθειας, καταλαβαίνεις; Και δεν υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες που υποστηρίζουν την Παλαιστινιακή υπόθεση. Σίγουρα, όχι αρκετοί γιατί όπως μπορείς να δεις η σφαγή συνεχίζεται. Δεν λέω ότι η δική μου τέχνη είναι αληθινή αλλά όταν κυρίως νέοι άνθρωποι περνούν στον δρόμο ή βλέπουν αυτό που κάνω στα social media ακόμα και αν δεν ξέρουν τίποτα για την Παλαιστίνη και το Ισραήλ θα πάρουν κάτι».

 

Στο μακρινό 2004, με αφορμή τη δέκατη επέτειο από την έναρξη της γενοκτονίας στη Ρουάντα, το τμήμα Δημοσιογραφίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου της Οτάβα, στον Καναδά διοργάνωνε συμπόσιο με θέμα «Τα ΜΜΕ και η γενοκτονία στη Ρουάντα» εξετάζοντας τον ρόλο των Μίντια, τοπικών και διεθνών, στα φρικτά γεγονότα που έλαβαν χώρα στη Δυτική Αφρική.

Σε εκείνο το συμπόσιο, ο Κόφι Ανάν, ως γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών με μήνυμά του έλεγε: «Είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε ότι και τα μέσα ενημέρωσης προχωρούν σε μια διαδικασία αυτοκριτικής, καθώς συλλογικά θυμόμαστε αυτή την τραγωδία. Στη Ρουάντα, τα μέσα χρησιμοποιήθηκαν ως εργαλεία διάδοσης μίσους, αποανθρωποποίησης ανθρώπων και ακόμη και καθοδήγησης των δραστών προς τα θύματά τους. Τρεις δημοσιογράφοι έχουν καταδικαστεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τη Ρουάντα για γενοκτονία, υποκίνηση σε γενοκτονία, συνωμοσία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Οφείλουμε να βρούμε τρόπους να αντιμετωπίζουμε τέτοιες καταχρήσεις εξουσίας, χωρίς όμως να θυσιάζουμε τις θεμελιώδεις αρχές της ελευθερίας, που αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της Δημοκρατίας».

Σήμερα, με τρομακτική καθυστέρηση, για την ακρίβεια μόλις τους δύο τελευταίους μήνες και αφότου εικόνες αποστεωμένων παιδιών από τη Γάζα άρχισαν να κάνουν τον γύρο του κόσμου, πολλά ΜΜΕ διεθνώς άφησαν στην άκρη το βασικό επιχείρημα του Ισραήλ για «το δικαίωμα στην αυτοάμυνα» μιλώντας για τις καταπατήσεις διεθνούς δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Για τον Eduardo η ευθύνη των Μίντια είναι μεγαλύτερη από εκείνη των πολιτικών. «Αν τα mainstream μέσα ενημέρωσης έδειχναν όλον αυτόν τον καιρό τι πραγματικά συμβαίνει στη Γάζα, όλη αυτή η φρίκη θα κρατούσε μια βδομάδα.

Ο κόσμος θα εξοργιζόταν αν έβλεπε και άκουγε τι πραγματικά συμβαίνει: ότι οι Ισραηλινοί εκτελούν μητέρες και παιδιά, σκοτώνουν ανθρώπους στα νοσοκομεία, θάβουν ζωντανούς ανθρώπους, βασανίζουν ανθρώπους στις φυλακές, βασανίζουν παιδιά, απαγάγουν παιδιά και οικογένειες κατά χιλιάδες».