Η καλλιτεχνική ζωή του Κοσμά Ξενάκη μέσα από το έργο του, στο Μουσείο Μπενάκη

Έναν από τους σπουδαιότερους και πιο καινοτόμους καλλιτέχνες της μεταπολεμικής Ελλάδας παρουσιάζει με αναδρομική του έκθεση στο κτήριο Πειραιώς, το Μουσείο Μπενάκη. Ο Κοσμάς Ξενάκης υπήρξε πραγματικά πολύτεχνος και κατά τη διάρκεια της ζωής του ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, τη γλυπτική, την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία. Αποτέλεσε από τους πρωτοπόρους στα “Πολύτεχνα”, όπως ονόμαζε ο ίδιος happenings που συνδύαζαν τη ζωγραφική, τη μουσική και το χορό.

Το έργο του σημαδεύτηκε από πέντε βασικά θέματα, ξεκινώντας με πίνακες που πραγματεύονταν χασάπηδες, μοσχοφόρους και κριαροφόρους. Στη συνέχεια τα μοτίβα των έργων του μονοπώλησαν πίνακες με κορίτσια, ενώ ακολούθησε η περίοδος όπου και σημαδεύτηκε από θεματολογία που περιελάμβανε Άντρες και γυναίκες. Στη συνέχεια οι πίνακές του αναπαριστούσαν σκοτεινά δωμάτια, γυμνές γυναίκες και χαρακτηριστικό γνώρισμα ένα γυναικείο σώμα πάντα ξαπλωμένο μπροστά. Το τελευταίο μέρος της καλλιτεχνικής του δημιουργίας αφορούσε αφηρημένα μοτίβα.

Κοσμάς Ξενάκης, Χασάπης, 1954, Κόλλα και βερνίκι σε χαρτί

Κοσμάς Ξενάκης, Μοσχοφόρος, 1956, Λάδι σε χαρτί

Ο πρόωρος θάνατος του το 1984, σε ηλικία μόλις 59 ετών, δυστυχώς οδήγησε στη λήθη της καλλιτεχνικής του αξίας, με τον πολύπλευρο εικαστικό του κόσμο να αγνοεί τον πολύπλευρο εικαστικό κόσμο του. Αυτό ακριβώς το κενό έρχεται να καλύψει η αναδρομική έκθεση, στην οποία συνέβαλαν σημαντικά ο επιμελητής της, ζωγράφος Γιώργος Χατζημιχάλης, με τη βοήθεια του γιου του Κοσμά Ξενάκη, Δημήτρη. Το έργο αυτό που φέρνει στο φως ακόμη και έργα που δεν έχουν δει ποτέ μέχρι σήμερα το φως της δημοσιότητας, “αφού βρίσκονταν ακόμη και σε συρτάρια” όπως αναφέρει ο γιος του εικαστικού. Η καταλογογράφηση έγινε από τον ιστορικό τέχνης Σπύρο Μοσχονά.

Κοσμάς Ξενάκης, 1960-62, Λάδι σε καμβά

Μια έκθεση που ονειρευόμουν εδώ και πολλά χρόνια

Μιλώντας στους δημοσιογράφους ο Άγγελος Δεληβοριάς, διευθυντής του Μουσείου ανέφερε πως σκόπευε εδώ και χρόνια να οργανώσει μια έκθεση για τον Κοσμά Ξενάκη. “Πρόκειται για συνδυασμό διανόησης, μαθηματικά ορθολογισμένης και μιας αισθαντικότητας που αναβλύζει από όλα του τα έργα” σημείωσε με θαυμασμό για το έργο του Έλληνα καλλιτέχνη.

Κοσμάς Ξενάκης, περ. 1945, κόλλα σε χαρτί επικολλημένο σε κόντρα πλακέ

Ο κ. Δεληβοριάς δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει την 24 Media που σε δύσκολες οικονομικές συνθήκες για το μουσείο συμβάλλει στην πραγματοποίηση μεγάλων και σημαντικών εκθέσεων ως χορηγός.

Μια κοινωνία που δεν θυμάται

Ξεκινώντας τις δηλώσεις του για την έκθεση ο ζωγράφος και επιμελητής της, Γιώργος Χατζημιχάλης τόνισε πως η Ελλάδα είναι μια “κοινωνία που δεν θυμάται. Και γι’ αυτό δεν αντιλαμβανόμαστε το σήμερα” και συμπλήρωσε: “Η μνήμη, η καταγραφή είναι ένα σημαντικό πρόβλημα της χώρας”. Σημείωσε πως πρέπει επιτέλους στην Ελλάδα να σταματήσουν οι ιστορικοί της τέχνης να ασχολούνται με τον Ματίς και τον Πικάσο και να αρχίσουν να αναφέρονται στους Έλληνες καλλιτέχνες. “Είναι κρίμα στην Ελλάδα να υποτιμούμε τα δικά μας έργα αι να τα συγκρίνουμε με κάτι ξένο, το οποίο και θεωρούμε a priori καλύτερο” σημείωσε.

Κοσμάς Ξενάκης, περ. 1970-75, ακρυλικό σε χαρτόνι

Σε ό, τι αφορά στον Κοσμά Ξενάκη, αναφέρθηκε στην πολυσχιδή προσωπικότητά του, ενώ σημείωσε πως ποτέ η τέχνη δεν είναι άκαιρη. Όπως είπε “η περίοδος που έζησε ήταν τρομακτικά δύσκολη, περιλαμβάνοντας έναν εμφύλιο, κατοχή, ο ίδιος ήταν στην ΕΠΟΝ, ύστερα ήρθε η δικτατορία”, συνθήκες που σαφώς δεν περιέγραφαν ένα πιο ευνοϊκό κλίμα από το σημερινό.

Όψη ανάγλυφου τοίχου, μήκος 40μ., με πίδακες και μικρές λίμνες στη βάση του, στην είσοδο του εργοστασίου της φαρμακοβιομηχανίας ABBOT, στη Μαδρίτη, 1968

Σκοπός να διαδοθεί η γνώση

Από την πλευρά του ο Δημήτρης Ξενάκης, γιος του καλλιτέχνη και βοηθός επιμελητή, ανέφερε απλώς πως ο σκοπός της έκθεσης είναι να γίνει ευρύτερα γνωστό το πλούσιο και πολύπλευρο έργο του Ξενάκη. Το θέμα είναι “πως η γνώση θα διαδοθεί! Τα υπόλοιπα θα μας τα πει η έκθεση” ανέφερε. Μιλώντας με τον κ. Ξενάκη, καθώς περπατούσαμε ανάμεσα στα αμέτρητα έργα του πατέρα του τον ρωτήσαμε πως ακριβώς θυμάται αυτή τη σχέση του Κοσμά Ξενάκη με την τέχνη. Όπως μας αποκάλυψε, ο πατέρας του ασχολούνταν καθημερινά με τα έργα του: “Δούλευε το πρωί, επέστρεφε το μεσημέρι για φαγητό και το απόγευμα έφευγε πάλι για δουλειά. Και από την ώρα που τελείωνε τη δουλειά ασχολούνταν μέχρι αργά το βράδυ με τα έργα του. Κάθε μέρα” μας ανέφερε. Ο ίδιος θυμάται στιγμές όταν ήταν μικρός με τον πατέρα του να δημιουργεί μέσα στο σαλόνι του σπιτιού τους, σε περιόδους που το μικρό σπίτι δεν επέτρεπε στον εικαστικό να έχει ξεχωριστό ατελιέ.

Η Έκθεση θα διαρκέσει από τις 20 Μαρτίου έως τις 10 Απριλίου, Εγκαίνια 19 Μαρτίου!