Γιατί η άσκηση δεν είναι αρκετή όταν κάθεσαι όλη μέρα

Έρευνα, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα από το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ, επιβεβαίωσε όλα όσα ακούμε για χρόνια τώρα: ο καθιστικός τρόπος ζωής μπορεί να αποβεί μοιραίος, καθώς συνδέεται με νόσους του καρδιαγγειακού, καρκίνο και διαβήτη.

Σ’ αυτήν την τελευταία μετά-ανάλυση, η Daniela Schmid και ο Michael F. Leitzmann από το University of Regensburg της Γερμανίας ανέλυσαν 43 μελέτες παρατήρησης και παραπάνω από 4 εκατομμύρια απαντήσεις ανθρώπων σε ερωτήσεις που συνέδεαν τον καθιστικό τρόπο ζωής με τον καρκίνο. Οι ερευνητές εξέτασαν κοντά στις 70 χιλιάδες υποθέσεις καρκίνου και βρήκαν ότι η καθιστική ζωή αυξάνει κατά 24% τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, κατά 32%  τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου και 21% τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα.

Και το χειρότερο είναι ότι δεν μπορείτε με την άσκηση να διώξετε τις επιβλαβείς επιπτώσεις της κακού τρόπου ζωής. “Η προσαρμογή της καθημερινότητας ώστε να περιλαμβάνει σωματική δραστηριότητα δεν επηρεάζει τη θετική συσχέτιση μεταξύ της καθιστικής συμπεριφοράς και του καρκίνου,” γράφουν οι συντάκτες . Ακόμα και οι συμμετέχοντες που πέτυχαν τα καθημερινά συνιστώμενα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας βρίσκονταν στον ίδιο κίνδυνο με εκείνους που πέρασαν την ημέρα τους σε μια καρέκλα. “[Τα αποτελέσματα] δείχνουν ότι ο αυξημένος κίνδυνος καρκίνου που παρατηρήθηκε σε άτομα με παρατεταμένο χρόνο καθιστική ζωής δεν εξηγείται από την απλή απουσία της φυσικής δραστηριότητας των εν λόγω προσώπων,” λένε οι ερευνητές.

 Αυτό συμβαίνει για δύο κυρίως λόγους:

– Όταν η ζωή σας είναι καθιστική, καίτε μόνο για μια θερμίδα ανά λεπτό. Τα παραπανίσια κιλά ή η παχυσαρκία αποτελούν γνωστό παράγοντα κινδύνου για πολλές συχνές χρόνιες παθήσεις. Ο κίνδυνος του καρκίνου, σημειώνουν οι συγγραφείς, εμφανίζεται επειδή η παχυσαρκία συνηγορεί σε ανθεκτικότητα του οργανισμού στην ινσουλίνη και τη φλεγμονή του σώματος, δύο από τα πολλά πράγματα που είναι γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου για αυτούς που βρίσκονται πάνω από το μέσο όρο του σωματικού βάρους. Είναι ενδιαφέρον, επίσης, το γεγονός ότι οι συγγραφείς αναφέρονται στη σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και έλλειψης βιταμίνης D, η οποία έχει συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

– Με το πολύωρο κάθισμα οι μεγάλοι μύες ορθοστατικής στήριξης, όπως οι τετρακέφαλοι και οι γλουτοί, παραμένουν αδρανείς. Όταν είναι ενεργοί οι συγκεκριμένοι μύες παράγουν μία σειρά από ευεργετικά για τον οργανισμό μόρια. Όταν αυτό δε συμβαίνει, αδρανεί η λιποπρωτεϊνική λιπάση, ένα ένζυμο που λειτουργεί σαν “ηλεκτρική σκούπα για τα λίπη στο αίμα”, σύμφωνα με το Marc Hamilton, διευθυντή του Προγράμματος Αδράνειας της Φυσιολογίας στο Pennington Biomedical Research Center της Louisiana. Όταν ο Hamilton ανάγκασε αρουραίους να παραμείνουν αδρανείς για 24 ώρες, η δραστηριότητά της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης σχεδόν εξαφανίστηκε (περίπου 90%-95% μείωση). Αυτό οδήγησε σε πτώση άνω του 75% της ικανότητας των μυών τους για απομάκρυνση επιβλαβών λιπών από την κυκλοφορία του αίματος, καθώς και μια σημαντική μείωση σε “καλή” χοληστερόλη (HDL χοληστερόλη). Ο Hamilton διαπίστωσε, επίσης, ότι μόλις λίγες ώρες καθίσματος καταστέλλουν ένα γονίδιο που βοηθά στην υγεία του καρδιαγγειακού συστήματός μας, ελέγχοντας τη φλεγμονή και την πήξης του αίματος. Το ανησυχητικό, είπε ο Hamilton στο Runner’s World, είναι το γεγονός ότι μετά από μια ημέρα καθίσματος, η άσκηση δεν φαίνεται να μπορεί να επαναφέρει το γονίδιο. Ή όπως το άρθρο το έθεσε περιεκτικά: “Το κάθισμα είναι το νέο κάπνισμα, ακόμη και για τους δρομείς.”

Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν και κάποια καλά νέα. Μελέτες έχουν δείξει ότι απλά διακόπτοντας το χρόνο που κάθεστε με σύντομα διαλείμματα κίνησης – απλά με το να στέκεστε ή να περπατάτε αργά – έχει ευεργετικά αποτελέσματα. Σε μια μελέτη του 2008 που δημοσιεύθηκε στο Diabetes Care, οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Queensland στην Αυστραλία εξόπλισαν 168 ενήλικες με ένα επιταχυνσιόμετρο, μετρώντας κάθε κίνησή τους για επτά συνεχόμενες ημέρες. Εκείνοι που έκαναν περισσότερα διαλείμματα είχαν στενότερη μέση και χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος, τριγλυκερίδια και ανοχή στη γλυκόζη – όλα τα σημαντικά μέτρα για την παχυσαρκία και την υγεία του μεταβολισμού. Η μέση διάρκεια των διαλειμμάτων τους ήταν μόλις 4 λεπτά και 30 δευτερόλεπτα. Ο ακριβής εντοπισμός για τη διάρκεια ή τη συχνότητα αυτών των διαλειμμάτων βρίσκεται ακόμα υπό έρευνα. Οι πιο πρόσφατες έρευνες, πάντως, δείχνουν σημάδια βελτίωσης του μεταβολισμού της γλυκόζης περπατώντας 1 λεπτό και 40 δευτερόλεπτα κάθε 30 λεπτά, όταν κάθεστε 9 ώρες, καθώς και με δίλεπτη, χαμηλής έντασης περπάτημα στο διάδρομο κάθε 20 λεπτά, όταν κάθεστε 5 ώρες. Με λίγα λόγια, το να σηκώνεστε και να περπατάτε γύρω γύρω τουλάχιστον δύο φορές ανά ώρα μπορεί να κρατήσει τους σκελετικούς μύες σας σε λειτουργία και να μειώσει τον κίνδυνο ασθένειας.