Σκωτσέζικο ντους, αλλά για ποιόν;

Δεν ξέρω τι στοιχεία μπορεί να έχουν συγκεντρώσει σχετικά οι επιστήμονες, αλλά προφανώς ένα ζευγάρι, που έχει συζητήσει εκ των προτέρων και αναλυτικά όλες τις τεχνικές λεπτομέρειες για το τι θα συνέβαινε αν αποφάσιζε να χωρίσει, προφανώς θα το αποφασίσει και πιο εύκολα κάποια στιγμή να χωρίσει πραγματικά. Κάπως έτσι προφανώς σκέφτονται και στις Βρυξέλλες για αυτό και αποφεύγουν να πάρουν θέση στο ερώτημα, που συχνά τους έχει τεθεί σχετικά με το μέλλον της Σκωτίας, αν αυτή αποφάσιζε να πάρει διαζύγιο από τη Μεγάλη Βρετανία.

Στις 18 Σεπτεμβρίου οι Σκωτσέζοι καλούνται να αποφασίσουν μέσω δημοψηφίσματος αν θέλουν την ανεξαρτησία τους. Αν αποφανθούν υπέρ του “ΝΑΙ”, αυτή θα ανακηρυχτεί και επίσημα το Μάρτιο του 2016, ύστερα δηλαδή από 18 μήνες. Χρόνος που στο Εδιμβούργο θεωρούν ότι θα τους φτάσει για να ρυθμίσουν όλες τις εκκρεμότητες που θα προκύψουν τόσο με το Λονδίνο όσο και διαθνώς. Αλλά ενώ το θέμα της σχέσης με την ΕΕ παρέμεινε κυρίαρχο κατά τη διάρκεια της μακράς αντιπαράθεσης των δύο στρατοπέδων, τα όργανα και οι εκπρόσωποι της Ενωσης αρνούνται σθεναρά να πάρουν την οποιανδήποτε θέση.

Το παράδοξο είναι ότι οι Σκωτσέζοι παραδοσιακά δηλώνουν πολύ περισσότερο φιλοευρωπαίοι από τους υπόλοιπους Βρετανούς. Και αυτό αποτελεί και ένα ισχυρό χαρτί στα χέρια του Λονδίνου, που άλλοτε έμμεσα και άλλοτε πολύ πιο άμεσα έχει στείλει το μήνυμα ότι η διαδικασία μετατροπής της Σκωτίας στο 29ο μέλος της ΕΕ δεν θα είναι καθόλου απλή και σίγουρα δεν θα τρέξει στον αυτόματο πιλότο. Από την άλλη οι Σκωτσέζοι πολίτες, που θέλουν και την αυτονόμηση από το Λονδίνο αλλά και την ιδιότητα του μέλους της ΕΕ φοβούνται ότι η βρετανική κυβέρνηση που θα έπρεπε θεωρητικά να εγκρίνει την ένταξη τους με βάση την αρχή της ομοφωνίας της Ένωσης, ίσως να αποφάσιζε να κινηθεί “εκδικητικά” και να τους τους άφηνε για απροσδιόριστο διάστημα στο θάλαμο της αναμονής.

Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα ερωτηματικά, που θα κρίνουν ίσως και την έκβαση του δημοψηφίσματος, μαζί με το ζήτημα του νομίσματος. Οι Σκωτσέζοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία νοιώθουν μια χαρά με τη λίρα και θα ήθελαν να την διατηρήσουν ακόμα και αν ανεξαρτητοποιηθούν. Κάτι που η Τράπεζα της Αγγλίας θεωρεί ότι “δεν παίζει” ως σενάριο.

Φυσικά η διστακτικότητα των Βρυξελλών αλλά και των περισσότερων κυβερνήσεων στην Ευρώπη να προσφέρουν ένα “χάρτη πορείας” στη σκωτσέζικη κοινή γνώμη δεν έχει να κάνει μόνο με το ότι δεν θέλουν να δυσαρεστήσουν το δύστροπο Λονδίνο, με το οποίο έχουν και άλλες ανοιχτές υποθέσεις. Ο Ντέιβιντ Κάμερον, αν παραμείνει πρωθυπουργός θα προχωρήσει σε “δικό του” δημοψήφισμα το 2017 για να επαναδιαπραγματευτεί τη σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ.

Υπάρχει κυρίως ο φόβος ότι σε μια Ευρώπη που δείχνει τα τελευταία χρόνια συνεχή σημάδια αποσύνθεσης, μπορεί να άνοιγε η όρεξη και άλλων περιφερειών για την ανεξαρτητοποίησή τους από το σημερινό εθνικό τους κράτος. Κορυφαίο παράδειγμα που αναφέρεται σχετικά είναι εκείνο της Καταλωνίας. Για αυτό και η ισπανική κυβέρνηση δείχνει την μεγαλύτερη ¨αλληλεγγύη” με το Λονδίνο και ο Ισπανός υπουργός εξωτερικών έχει προειδοποιήσει και αυτός ότι η ένταξη της Σκωτίας ως ισότιμου μέλους στην μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια δεν είναι κάτι το αυτονόητο και άμεσα υλοποιήσιμο.

Βεβαίως οι “ευρωαξιωματούχοι” ελπίζουν ότι τελικά θα αποφύγουν το κρίσιμο ερώτημα, αφού σε όλες σχεδόν τις δημοσκοπήσεις των τελευταίων μηνών το ΟΧΙ (στην ανεξαρτησία) βρίσκεται καθαρά μπροστά. Κάποιες νίκες στα σημεία του Αλεξ Σόλμοντ, ηγέτη της εκστρατείας του ΝΑΙ, στα τελευταία ντιμπέιτ έχουν ανεβάσει πάντως τα ποσοστά που φέρεται να κερδίζει το στρατόπεδο του. Και αυτό έχει καταγραφεί με τη σχετική ανησυχία ακόμα στις φαινομενικά βρισκόμενες σε “κατάσταση νάρκης” Βρυξέλλες, όπου η βασική ενασχόληση αφορούσε τις υπόγειες διαβουλεύσεις για το μοίρασμα των ανώτατων κοινοτικών αξιωμάτων. Ίσως βέβαια αυτή η χρονική συγκυρία με το μεταβατικό χαρακτήρα, αμέσως μετά τις ευρωεκλογές να ενίσχυσε και παραλυτικά φαινόμενα. Όμως αναμφισβήτητα η πάγια λογική Μέρκελ “δεν ασχολούμαστε με ένα πρόβλημα, μέχρις ότου ορθωθεί μπροστά μας αξεπέραστο” δεν έχει βρει την έκφρασή του μόνο σε ζητήματα οικονομικής πολιτικής, αλλά διαπερνά συνολικά την κοσμοθεωρία της ευρωπαϊκής πολιτικής γραφειοκρατίας. Κάποιοι υποστηρίζουν όμως ότι αυτό δεν είναι και τόσο ειλικρινές απέναντι στους Σκωτσέζους, που καλούνται να πάρουν μια απόφαση που θα κρίνει το μέλλον τους για τις επόμενες δεκαετίες, χωρίς να γνωρίζουν τις πιθανές συνέπειες της ετυμηγορίας τους.

Άλλοι πάλι λένε ότι τουλάχιστον γλύτωσαν από τα διλήμματα, που είδαν κάποιοι άλλοι λαοί του Νότου να τους επιβάλλονται από τους ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης που τους καλούσαν κάθε φορά να ψηφίσουν “σωστά” για να μην οδηγηθούν στο χάος και την καταστροφή.

Ίσως τελικά το σκωτσέζικο ντους να μην είναι τόσο παγωμένο. Ισως οι Σκωτσέζοι να φοβηθούν το άγνωστο και να απορρίψουν το ΝΑΙ. Αλλά η στάση της ΕΕ, για μια ακόμα φορά, δείχνει μια Ενωση που φτιάχτηκε με το σκεπτικό ότι θα επικρατεί πάντα ηλιοφάνεια στην ήπειρο μας και όποτε ξεσπάσουν καταιγίδες κάποιοι τρέχουν απεγνωσμένα να αναζητήσουν ομπρέλες. Εκτός από τους ελάχιστους προνοητικούς, που είχαν φροντίσει έγκαιρα να κάνουν τα κουμάντα τους. “Σιδεροκέφαλος” κύριε Τουσκ!  

*Ο Κώστας Αργυρός είναι δημοσιογράφος. Στις ευρωεκλογές του Μαΐου ήταν υποψήφιος ευρωβουλευτής με το “Ποτάμι”.