Η εξαφάνιση της “θάλασσας των νησιών”

Στη λίμνη Αράλη βρέθηκε ο Γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Μπάν-Κι-Μουν όπου διαπίστωσε την τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή.

Η λίμνη  ήταν κάποτε η  τέταρτη μεγαλύτερη λίμνη στον κόσμο στα σύνορα Καζακστάν-Ουζμπεκιστάν. 

Αποκαλούνταν μάλιστα και “θάλασσα των νησιών” καθώς όταν η στάθμη της ήταν στα φυσιολογικά επίπεδα είχε περισσότερα από 1.500 νησιά.

Σήμερα έχει σταδιακά μετατραπεί στην έρημο Άραλ Καρακούμ, της οποίας το έδαφος αποτελείται από αλάτι, χημικές ουσίες και άλλα απόβλητα.

Η Αράλη  έχει συρρικνωθεί κατά 90 τοις εκατό τα τελευταία 50 χρόνια, ενώ  έχει περιγραφεί ως μια από τις  “πιο συγκλονιστικές περιβαλλοντικές καταστροφές του πλανήτη.”

Η λίμνη αποτελούσε μέχρι τη δεκαετία του 1960, μια παρθένα, καθαρή λίμνη με τεράστια οικολογική σημασία, αφού η πανίδα και η χλωρίδα τόσο στη ίδια τη λίμνη όσο και στην ευρύτερη περιοχή ήταν μοναδική.

Η επιθυμία των Σοβιετικής Ένωσης να αναπτύξει τεράστιες φυτείες βαμβακιού είναι υπεύθυνη για το θάνατο της λίμνης.

Μετά την δεκαετία του 1960, η Σοβιετική κυβέρνηση, εκτιμώντας ότι η καλλιέργεια του βαμβακιού ήταν πιο σημαντική από την αλιεία, χρησιμοποίησε για την άρδευση των χωραφιών τα νερά των δύο βασικότερων ποταμών που τροφοδοτούσαν τη λίμνη. Αποτέλεσμα ήταν περίπου μέσα σε 50 χρόνια η Αράλη να χάσει το 90% του όγκου της, ενώ το 75% της επιφάνειάς της εξατμίστηκε.

Το νερό της έγινε πολύ αλμυρό ακόμα και για τα ψάρια της θάλασσας. Με αυτές τις παρεμβάσεις επήλθε ο τεμαχισμός της λίμνης σε τρία κομμάτια. Στα βόρεια διαμορφώθηκε η Μικρή Αράλη, που διατήρησε κάπως λιγότερη αλμυρότητα, εξαιτίας της εισροής μικρών ποσοτήτων νερού από τον ποταμό Σιρ Ντάρια, ενός εκ των δύο κύριων ποταμών που τροφοδοτούσαν την αρχική λίμνη.

Στα νότια η Μεγάλη Αράλη, που το μεγαλύτερο τμήμα της βρίσκεται στο Ουζμπεκιστάν, έχει τέτοια αλμυρότητα που κανένα ψάρι δεν μπορεί να ζήσει σ΄ αυτή. Το τρίτο κομμάτι έχει γίνει πλέον χέρσα γη, αφού η διαρκής άντληση υδάτων ξεπέρασε τα όρια αντοχής της λίμνης.

Η Αράλη είναι επίσης σοβαρότατα μολυσμένη, κυρίως λόγω της βιομηχανίας βιολογικών όπλων που λειτουργούσε σε ένα από τα νησιά της, των βιομηχανιών και της απορροής λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.

Το αλάτι που παρασέρνει ο άνεμος από τον πυθμένα της αποξηραμένης λίμνης καταστρέφει τις σοδειές, και ο μολυσμένος αέρας και νερό προκαλούν σοβαρά προβλήματα στη δημόσια υγεία στην περιοχή. Το βαμβάκι παραμένει η κύρια πηγή εισοδήματος για πολλές νέες ανεξάρτητες δημοκρατίες.

Ο Μπαν Κι Μουν στην Αράλη

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπάν Κι-Μούν βρέθηκε στην περιοχή και  προέτρεψε τους ηγέτες της Κεντρικής Ασίας  να εντείνουν  τις προσπάθειες για την επίλυση του προβλήματος. Ταξίδεψε με ελικόπτερα στην λίμνη και επισκέφτηκε  πέντε χώρες της πρώην Σοβιετικής Κεντρικής Ασίας.

“Από την προβλήτα, δεν είχα δει τίποτα,  μπορούσα να δω μόνο ένα νεκροταφείο πλοίων,” είπε ο Μπαν μετά την άφιξή του στο Nούκους, τη πλησιέστερη  πόλη και πρωτεύουσα της αυτόνομης περιοχής Καρακαλπάκ.

“Είναι σαφώς μία από τις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές, στον κόσμο. Είμαι   συγκλονισμένος “, είπε.

Κατά τη διάρκεια των   έξι ημερών ταξίδι του μέσα από την περιοχή, ο Μπαν κάλεσε τους ηγέτες να θέσουν κατά μέρος τις αντιπαλότητες τους και  να συνεργαστούν για την “επισκευή” μέρος της ζημιάς.

“Καλώ όλους τους ηγέτες … να καθίσουν μαζί και να προσπαθήσουμε να βρούμε λύσεις”, είπε.

 Οι  φωτογραφίες του δορυφόρου Envisat , δείχνουν ότι η ανυπολόγιστη και χωρίς κανένα μέτρο ανθρώπινη παρέμβαση συνεχίζει το καταστροφικό της έργο, καθώς από το 2006 έως το 2009 η ανατολική Μεγάλη Αράλη έχει απολέσει το 80% του υδάτινου όγκου της.

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι έως το 2020 οι δύο λίμνες που αποτελούν τη Μεγάλη Αράλη, θα έχουν εξαφανιστεί τελείως, ενώ εκτιμάται ότι θα είναι πολύ δύσκολη η προσπάθεια που γίνεται για τη διάσωση της Βόρειας Λίμνης από την κυβέρνηση του Καζακστάν με τη δημιουργία φραγμάτων.