Η Μελίνα, τα Μάρμαρα και το political correct πριν γίνει ανούσιο και ξενέρωτο

Μπορείς να πεις πολλά πράγματα για την Μελίνα Μερκούρη ως Υπουργό Πολιτισμού -για όσα έκανε και όσα δεν έκανε. Ένα από τα κακά που έκανε είναι ότι εξέθρεψε, στους θεσμούς που προϊστατο και αυτούς που δημιούργησε, τον απόλυτο και κακώς εννοούμενο “εκδημοκρατισμό” – είμαστε όλοι ίδιοι και έχουμε όλοι τα ίδια δικαιώματα στην τέχνη και τα χρήματα ή τις παροχές που προορίζονται γι’ αυτήν.

Ο συνδικαλισμός στην τέχνη ήταν καλό πράγμα, στα 80s, και το συμπαθές (στα 80s, πάντα), ΚΚΕ Εσωτερικού μπόρεσε να αναρριχηθεί σε όλους τους τομείς που είχαν τότε σημασία στον ευρέως εννοούμενο καλλιτεχνικό χώρο –από την ΕΡΤ μέχρι τα ΔΗΠΕΘΕ. Βεβαίως, μια τέτοια αντίληψη ήταν σημάδι των καιρών, της “Αλλαγής”, της “Ελλάδας που ανήκει στους Έλληνες”, και όλα αυτά που φάνταζαν μεγαλειώδη στην δεκαετία του ‘80, σε μια Ελλάδα με τραύματα από τον εμφύλιο και τη Μακρόνησο μέχρι τους Συνταγματάρχες και το Πολυτεχνείο. Έπρεπε, ίσως, να ενηλικιωθούμε σαν κράτος, να μπορέσουν όλοι να συμμετέχουν στο πλιάτσικο και να μην είναι το προνόμιο λίγων, κάτι που πληρώνουμε βέβαια πολύ ακριβά σήμερα.

Καλλιτεχνικά φοβάμαι ότι δεν υπάρχει καμιά σοβαρή παρακαταθήκη από τότε. Ο Χατζιδάκις τραβούσε τον μοναχικό του δρόμο διωγμένος από την Ραδιοτηλεόραση, ανεπιθύμητος στο Ηρώδειο και, κυρίως, “δεξιός”, στους κύκλους της αριστεράς και της προόδου, ο Κάρολος Κουν το ίδιο μοναχικός εκεί στο Υπόγειο ενώ στα ΔΗΠΕΘΕ έρρεε το χρήμα, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης ούτε να το συζητάμε και στο σινεμά, μερικά “αστικά” αριστουργήματα (Τορνές, Πανουσόπουλος, Παναγιωτόπουλος), καταφρονεμένα από τον στρατευμένο, και με την εξαίρεση του Αγγελόπουλου, παντελώς αδιάφορο για Έλληνες και ξένους, “πολιτικό” κινηματογράφο που ξέρει καλύτερα από εσένα, για εσένα.

Όμως δεν μπορείς να κατηγορήσεις τη Μελίνα ότι δεν είχε ένα όραμα το οποίο κ επέβαλλε; ότι παραμένει η μοναδική Υπουργός Πολιτισμού της μεταπολιτευτικής Ελλάδας που αντιλήφθηκε τις τεράστιες δυνατότητες του Υπουργείου της, αντί να το θεωρεί μια δυσμενή μετάθεση σε ένα φτωχό Υπουργείο που ασχολείται με αρχαιολόγους και κάτι άλλους πτωχούς γραφικούς τύπους που, στο φινάλε, δεν ήταν και ψηφοφόροι της (έχουν κ αυτό το κακό οι καλλιτέχνες, δεν πολυ-νοιάζονται για τις εκλογές και την πολιτική, οι σοβαροί τουλάχιστον). Η Μελίνα είχε ένα όραμα, την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα, τα οποία και απαίτησε να μην αποκαλούνται πια Ελγίνεια σε μια πρώτη δόση political correctness πριν αυτό γίνει ανούσιο και ξενέρωτο. Και αυτό της το όνειρο, το προσωπικό της πάθος, το κυνήγησε με όλο το βάρος της τεράστιας προσωπικής της γοητείας και της μαγκιάς ενός ανθρώπου που ήταν σταρ και αστή από τα γενοφάσκια της, εφάμιλλη ή και μεγαλύτερη του πιο χαρισματικού Πρωθυπουργού που γνωρίσαμε εμείς τα παιδιά της χούντας – με την καλή και την κακή έννοια.

Πόσο θλιβερό λοιπόν είναι 30 χρόνια μετά να μην έχει βρεθεί ένας Υπουργός Πολιτισμού να θέσει το δικό του όραμα στο τραπέζι και να απαιτήσει να γίνει έμβλημα της θητείας του και το κεντρικό σημείο της πολιτικής του, αλλά να μασάει, κι αυτός και οι προκάτοχοί του, την καραμέλα της Μελίνας; Πόσο γραφικό είναι να ζούμε στον πυρετό της επίσκεψης μιας, απ ότι λέγεται σοβαρής, κατά τα άλλα γυναίκας, επειδή παντρεύτηκε έναν movie star και αποτελεί, πλέον, το απόλυτο power couple του πλανήτη, μια και ο σύζυγός της  θα γίνει Πρόεδρος των ΗΠΑ μέσα στην επόμενη δεκαετία; Πως ακριβώς προάγεται το πολιτιστικό γίγνεσθαι μιας χώρας μέσα στην απόλυτη ταραχή μιας κρίσης φτώχειας που ξεριζώνει ο,τι ξέραμε και δεν ξέραμε από την ζωή μας; Και σε τι ακριβώς χρησιμεύει ένα Υπουργείο Πολιτισμού, που δεν μπορεί να βάλει μια τάξη, όποια τάξη, αυτήν που επιθυμεί τέλος πάντων, στους Οργανισμούς στους οποίους προϊσταται, και τους αφήνει να σέρνονται για να μην δυσαρεστηθεί κανείς; Δεν θα αρκούσε ένα Υπουργείο Διεθνών και Δημοσίων Σχέσεων να διαχειριστεί αυτό το ομολογουμένως κοσμογονικό γεγονός της επίσκεψης, όπως και του σήριαλ της Αμφίπολης, και διάφορα τέτοια τρελά που ακούμε κάθε μέρα;

Ο Πολιτισμός απαιτεί φαντασία, πάθος και θάρρος, πράγματα που η Μελίνα είχε σε αφθονία. Πρέπει λοιπόν να εφεύρετε ένα καινούριο όνειρο, αγαπητοί Υπουργοί Πολιτισμού, και αυτό να επιβάλλετε, στην δημόσια συζήτηση και στη διεθνή σκηνή. Τα μάρμαρα πάλιωσαν ως ιδέα, είναι ζήτημα χρόνου να γυρίσουν, έχουμε πια το ωραιότερο Μουσείο του κόσμου και δεν είναι ανάγκη να φερόμαστε σαν φτωχοί συγγενείς συνέχεια. Είναι πιθανόν το όνειρο να έρθει πάλι από τις γυναίκες, που αρθρώνουν και πέντε κουβέντες για ένα χρόνιο αίτημα των κινηματογραφιστών, την οργανωμένη, επιτέλους, προσπάθεια προσέλκυσης ξένων παραγωγών στο καλύτερο φυσικό πλατό του κόσμου. Είναι μια ιδέα. Και μια παρακαταθήκη. Η ιστορία είναι αμείλικτη και ξεχνά μόνον όσους δεν επενδύουν στο μέλλον παρά μόνον στο προσωπικό τους παρόν. Θα κρίνει λοιπόν και εδώ, όπως και παντού αλλού.

*Η Αμάντα Λιβανού, σπούδασε Ιστορία και Πολιτικές Επιστήμες αλλά δεν τις εξάσκησε ποτέ. Από το 1997 εργάζεται σε διάφορες θέσεις στην παραγωγή αρχικά διαφήμισης, και εν συνεχεία κινηματογράφου, τα τελευταία χρόνια σαν ανεξάρτητη παραγωγός. Από τον Απρίλιο του 2012 συνεργάζεται με την εταιρία διανομής Feelgood Entertainment στην επικοινωνία και την παραγωγή.