Τα Ελληνικά Όσκαρ

Ενόψει της 80ης απονομής των βραβείων της Ακαδημίας Κινηματογράφου, το ΜΕΝ 24 καταγράφει τις ελληνικές επιτυχίες στο θεσμό! Μέχρι την επόμενη…Στις 24 Φεβρουαρίου, στο Kodak Theatre του Λος Άντζελες θα πραγματοποιηθεί η 80η τελετή της απονομής των Όσκαρ, των βραβείων που εμφανίστηκαν όταν οι ταινίες απέκτησαν ήχο και που αποτελούν τη μεγαλύτερη καταξίωση στη σύγχρονη εκκωφαντική εποχή του θεάματος. Δεν θα ήταν δυνατό βέβαια, ένας τέτοιος θεσμός να μην έχει και γεύση από Ελλάδα. Έτσι, τo ΜΕΝ 24 θα σας θυμίσει σήμερα τις ελληνικές παρουσίες στην ογδοντάχρονη ιστορία του θείου Όσκαρ, τόσο στα βραβεία όσο και στις υποψηφιότητες. Πάμε λοιπόν…




Η Πιλάρ του ισπανικού εμφύλιου

2 Μαρτίου 1944. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη. Ένα χρόνο πριν, ο κόσμος έχει μάθει την Καζαμπλάνκα από την αγγλοαμερικανική διάσκεψη, εκεί όπου έχει ναυαγήσει η προσπάθεια για ειρήνη και κατάπαυση του πυρός. Στο ολοκαίνουργιο Graumans Chinese Theatre του Χόλιγουντ μια άλλη «Καζαμπλάνκα» κερδίζει το Όσκαρ καλύτερης ταινίας και παίρνει τη θέση της ανάμεσα στους θρύλους του παγκόσμιου κινηματογράφου.



Την ίδια βραδιά, μαζί με τον φάκελο που αποκαλύπτει την νικήτρια του β’ γυναικείου ρόλου, ανοίγει και ο κατάλογος των συμπατριωτών μας που έχουν βραβευθεί με το πολύτιμο επίχρυσο αγαλματάκι.



Η μεγάλη Κατίνα Παξινού καλείται στη σκηνή του θεάτρου να παραλάβει το πρώτο ελληνικό Όσκαρ για την υπέροχη ερμηνεία της στο αριστουργηματικό αντιπολεμικό έπος «Για ποιόν χτυπάει η καμπάνα», εκεί όπου έχει ενσαρκώσει μοναδικά τη γεμάτη πάθος και ταμπεραμέντο Ισπανίδα Πιλάρ, ηρωίδα του ομώνυμου μυθιστορήματος του Έρνεστ Χέμινγουει.




Η Ελληνίδα ηθοποιός απευθυνόμενη στο κοινό του θεάτρου λέει τα εξής λόγια: «Επιτρέψτε μου να μοιραστώ την μεγάλη τιμή που μου κάνετε, με τους συναδέλφους μου στο Εθνικό θέατρο, είτε έφυγαν, είτε βρίσκονται στη ζωή, αφού η μοίρα με όρισε να τους αντιπροσωπεύσω εδώ. Είμαι βαθιά συγκινημένη και θέλω να ευχαριστήσω από τα βάθη της καρδιάς μου την Παραμάουντ που μου πρόσφερε τον ρόλο της Πιλάρ, τον κ. Μπάντι ντε Σίλβα, τον σκηνοθέτη μου Σαμ Γουντ και όλους όσους είναι υπεύθυνοι για αυτή την ευτυχισμένη στιγμή. Θέλω επίσης να ευχαριστήσω τους ψηφοφόρους και την επιτροπή βραβείων της Ακαδημίας που μου έδωσαν εκτός από την τιμή, την ευκαιρία να στείλω από τα τηλεπικοινωνιακά μέσα, τη βαθιά μου αγάπη και τον θαυμασμό που νιώθω για τους ηρωικούς στρατιώτες του μεγάλου σας έθνους, τους νέους της Αμερικής που πολεμούν με τους συμμάχους τους σε όλο τον κόσμο για την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια».




Ο Μάνος, η Μελίνα και τα παιδιά του Πειραιά




Θα χρειαστεί να περάσουν άλλα 17 χρόνια για να έρθει το δεύτερο αγαλματάκι σε ελληνικά χέρια.



Τον Απρίλιο του 1961 ο Μάνος Χατζιδάκις βραβεύεται με το Όσκαρ καλύτερου τραγουδιού για τα «παιδιά του Πειραιά» και η Μελίνα Μερκούρη που τα ερμηνεύει στο «Ποτέ την Κυριακή», χάνει από την Ελίζαμπεθ Τέιλορ («Βutterfield 8») το βραβείο του α’ γυναικείου ρόλου.



Ο Χατζιδάκις ποτέ δεν αντιμετώπισε το Όσκαρ σαν ξεχωριστή στιγμή στην καριέρα του. «Μπορεί ένα απλό τραγούδι να μου χάρισε το βραβείο, οι φιλοδοξίες μου όμως και οι υποχρεώσεις μου δεν σταματούν σε αυτό. Για μένα δεν αποτελεί το στεφάνωμα μιας σταδιοδρομίας, αλλά το αληθινό μου ξεκίνημα», δηλώνει μετά την βράβευση.




«Zorba the Greek»




Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1965, ο Μιχάλης Κακογιάννης θριαμβεύει με τον «Ζορμπά» και μάλιστα σε τρία ταμπλό: η Λίλα Κέντροβα (που υποδυόταν στην ταινία την μαντάμ Ορτάνς) κερδίζει το Όσκαρ β’ γυναικείου ρόλου ενώ ο Βάλτερ Λασάλι βραβεύεται για την εκπληκτική του φωτογραφία.



Η ελληνική συμμετοχή στον θρίαμβο είναι ο Βασίλης Φωτόπουλος, καλλιτεχνικός διευθυντής και υπεύθυνος των σκηνικών της ταινίας.



Ο Έλληνας σκηνογράφος – ζωγράφος είναι ουσιαστικά κάτοχος και ενός ακόμη Όσκαρ, για το οποίο ουδέποτε υπήρξε υποψήφιος. Ο Φωτόπουλος είχε υπογράψει και τα 75 σκηνικά της ταινίας του Ελία Καζάν «Αμέρικα, Αμέρικα». Ο σκηνοθέτης όμως αφαίρεσε από τους τίτλους της ταινίας το όνομα του Φωτόπουλου με το ακλόνητο επιχείρημα, ότι κανείς δεν θα πίστευε πως αυτά τα σκηνικά έγιναν από ένα Ελληνόπουλο!!!



Ο Μιχάλης Κακογιάννης έφτασε ακόμα δυο φορές στην τελετή απονομής: με την «Ηλέκτρα» (1962) και την «Ιφιγένεια» (1977), υποψήφιες για το Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας.




Κώστας Γαβράς – Η διεθνής απήχηση του «Ζ»




Οι κριτικοί κινηματογράφου υποδέχονται με ενθουσιασμό το πολιτικό θρίλερ «Ζ» του Κώστα Γαβρά στην επίσημη πρώτη του προβολή στο φεστιβάλ των Καννών (1969).



Την επόμενη χρονιά η ταινία είναι υποψήφια για πέντε Όσκαρ κερδίζοντας τελικά δύο: αυτό του μοντάζ (ο Φρανσουά Μπονό) και αυτό της καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.



Το δεύτερο δε απονέμεται τελικά στους παραγωγούς Ζακ Περέν και Αχμέτ Ρατσεντί (αφού ως χώρα προέλευσης οριζόταν η Αλγερία).




Δώδεκα χρόνια αργότερα (1982) ο μόνιμος κάτοικος Γαλλίας Έλληνας σκηνοθέτης θα τιμηθεί με το Όσκαρ προσαρμοσμένου σεναρίου για τον «Αγνοούμενο», ένα άλλο πολιτικό θρίλερ – χαστούκι στις μπανανίες της Νότιας Αμερικής.



Αυτό είναι και το τελευταίο – μέχρι σήμερα – αγαλματάκι που κατέληξε σε ελληνικά χέρια.



Ένα χρόνο νωρίτερα όμως ένας άλλος συμπατριώτης μας είχε φροντίσει να συμπληρώσει την… γαλανόλευκη πεντάδα.




Ο Vangelis και οι «Δρόμοι της φωτιάς»




Η ιστορία δυο Βρετανών αθλητών που συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924, εμπνέει τον Βαγγέλη Παπαθανασίου να γράψει (1981) τη μουσική της ταινίας «Chariots of fire» των Ντέιβιντ Πάτναμ (παραγωγή) και Χιού Χάντσον (σκηνοθεσία).



Η Ακαδημία τιμά την επική και συγκινησιακά φορτισμένη σύνθεση με το Όσκαρ καλύτερης μουσικής και μέσα σε μια νύχτα το βασικό θέμα του soundtrack γίνεται το αγαπημένο μουσικό χαλί όλων των μεγάλων αθλητικών γεγονότων.



Ο Έλληνας συνθέτης – μην πιστεύοντας πως έχει ελπίδες να κερδίσει το βραβείο – κοιμάται του καλού καιρού και είναι ένας φίλος του που τον ξυπνάει μέσα στη νύχτα και τον πληροφορεί τηλεφωνικά για το γεγονός.








Ας δούμε τώρα συγκεντρωμένα όλα τα βραβεία και τις υποψηφιότητες που είχαν σχέση με την Ελλάδα, είτε άμεσα είτε έμμεσα.




Οι Έλληνες Όσκαρ

– Κατίνα Παξινού Β’ Γυναικείος ρόλος – «Για ποιόν χτυπάει η καμπάνα» 1944

– Μάνος Χατζιδάκις Καλύτερο τραγούδι – «Ποτέ την Κυριακή» 1961

– Βασίλης Φωτόπουλος Καλλιτεχνική διεύθυνση & σκηνικά για ασπρόμαυρη ταινία – «Ζορμπάς» 1965

– Βαγγέλης Παπαθανασίου Καλύτερη μουσική – «Οι δρόμοι της φωτιάς» 1981

– Κώστας Γαβράς Προσαρμοσμένο σενάριο – «Αγνοούμενος» 1982




Oι ξένοι Όσκαρ (σε ελληνικές ταινίες)

– Λίλα Κέντροβα Β’ Γυναικείος ρόλος – «Ζορμπάς» 1965

– Βάλτερ Λασάλι Φωτογραφία – «Ζορμπάς» 1965

– Φρανσουά Μπονό Μοντάζ – «Ζ» 1970

– Ζακ Περέν & Αχμέτ Ρατεσεντί Καλύτερη ξενόγλωσση ταινία – «Ζ» 1970




Οι Ελληνικές υποψηφιότητες

– Μελίνα Μερκούρη Α’ Γυναικείος ρόλος – «Ποτέ την Κυριακή» 1961

– Ζυλ Ντασέν Σενάριο & Σκηνοθεσία – «Ποτέ την Κυριακή» 1961

– Ντένη Βλαχιώτη Κουστούμια ασπρόμαυρης ταινίας – «Ποτέ την Κυριακή» 1961

– Μιχάλης Κακογιάννης Καλύτερη ξένη ταινία – «Ηλέκτρα» 1962

– Βασίλης Γεωργιάδης Καλύτερη ξένη ταινία – «Τα κόκκινα φανάρια» 1963

– Βασίλης Γεωργιάδης Καλύτερη ξένη ταινία – «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» 1965

– Κώστας Γαβράς Σκηνοθεσία – «Ζ» 1970

– Αχμέτ Ρασντί Καλύτερη ταινία – «Ζ» 1970

– Κώστας Γαβράς Διασκευασμένο σενάριο – «Ζ» 1970

– Μιχάλης Κακογιάννης Καλύτερη ξένη ταινία – «Ιφιγένεια» 1977




Ελληνοαμερικανικά Όσκαρ και υποψηφιότητες

– Ελία Καζάν ( 7 υποψηφιότητες – 2 Όσκαρ )

Όσκαρ Σκηνοθεσίας – «Συμφωνία κυρίων» 1947

Όσκαρ Σκηνοθεσίας – «Το λιμάνι της αγωνίας» 1954

– Τζορτζ Τσακίρης Β’ Ανδρικός ρόλος – «Γουέστ Σάιντ Στόρι» 1961

– Τζον Κασσαβέτης Β’ Ανδρικός ρόλος – «Και οι 12 ήταν καθάρματα» 1967

– Τζον Κασσαβέτης Πρωτότυπο σενάριο – «Πρόσωπα» 1968

– Τζον Κασσαβέτης Σκηνοθεσία – «Μια γυναίκα εξομολογείται» 1974

– Ντιν Ταβουλάρις Καλλιτεχνική διεύθυνση & Σκηνικά – «Ο Νονός, Μέρος 2ο» 1974

– Θεώνη Βαχλιώτη Όλντριτζ Κουστούμια – «Ο υπέροχος Γκάτσμπι» 1974

– Ολυμπία Δουκάκη Β’ Γυναικείος ρόλος – «Κάτω από τη λάμψη του φεγγαριού» 1987

– Αλεξάντερ Πέιν Διασκευασμένο σενάριο – «Πλαγίως» 2005 Ευχαριστώ πολύ τον Δημήτρη Μαρκίδη για την πολύτιμη βοήθειά του στο photoshop του Έλληνα θείου Όσκαρ.