ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΡΕΙ ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΝΑ ΑΤΟΜΟ ΜΕ 30 ΤΑΤΟΥΑΖ ΚΑΙ 10 PIERCING;

Σε μια κοινωνία που αλλάζει διαρκώς, αλλά κρατά γερά τις προκαταλήψεις της, η εμφάνιση εξακολουθεί να λειτουργεί ως φίλτρο για την επαγγελματική αξιολόγηση. Για πολλούς εργοδότες, τα τατουάζ, τα piercing ή μία μη «συμβατική» εικόνα αρκούν για να απορρίψουν έναν υποψήφιο -ακόμα κι αν διαθέτει εμπειρία και δεξιότητες.

Η Αγγελική (Angelica Foxy) γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι κομμώτρια και έχει εργαστεί για χρόνια στον εμπορικό τομέα. Έχοντας στο σώμα της περισσότερα από 30 τατουάζ και 10 piercing, γνωρίζει καλά τι σημαίνει να παλεύεις για επαγγελματική αποδοχή όταν η εμφάνισή σου γίνεται αντικείμενο κριτικής πριν καν μιλήσεις.

Η ίδια, μιλά στο NEWS 24/7 για τις συνεντεύξεις στις οποίες «κόπηκε» λόγω εμφάνισης, για τη δυσκολία να σπάσουν ακόμη και σήμερα τα στερεότυπα, αλλά και για την απόφασή της να παραμείνει ο εαυτός της, κόντρα στις κοινωνικές προσδοκίες. Μια συζήτηση για την εργασία, την ισότητα και την ανάγκη ορατότητας για όσους επιλέγουν να εκφράζονται πέρα από τα «καθιερωμένα».

-Αγγελική, μίλησέ μου λίγο για σένα. Πώς γεννήθηκε μέσα σου η ανάγκη να εκφράζεσαι μέσα από την εμφάνισή σου; Και τι σημαίνει να ξεφεύγεις από τα “κλασικά” πρότυπα που κυριαρχούν στην ελληνική κοινωνία;

Μεγάλωσα στα δυτικά προάστια της Αθήνας, μια περιοχή που δεν θεωρείται ιδιαίτερα ανοιχτή σε μη συνηθισμένες εμφανίσεις. Ολοκλήρωσα το Λύκειο και στη συνέχεια φοίτησα σε δύο δημόσια ΙΕΚ, σπουδάζοντας αρχικά σχέδιο μόδας και έπειτα κομμωτική. Η πρώτη μου επαφή με την εναλλακτική αισθητική ήρθε στα 15–16 μου. Τότε άρχισα να πειραματίζομαι με το στιλ μου, αλλά και με πιο τολμηρές εκφράσεις, όπως τα τατουάζ, τα piercings και οι αλλαγές με το χρώμα των μαλλιών μου. Για μένα, αυτή η εικόνα δεν είναι ένα απλό αισθητικό «πείραμα» ή μια παροδική φάση εφηβείας, αλλά κάτι βαθύτερο και πολύ πιο ουσιαστικό: είναι έκφραση ταυτότητας.

Η εξωτερική μου εμφάνιση είναι αποτέλεσμα εσωτερικής διεργασίας και προσωπικής εξερεύνησης. Αντανακλά τον κόσμο που αγαπώ: την τέχνη, τη μουσική και τη μόδα. Μέσα από αυτήν την εικόνα, αισθάνομαι ότι μπορώ να επικοινωνήσω χωρίς λόγια τις αξίες μου και την προσωπική μου αισθητική. Δεν το κάνω για να προκαλέσω ούτε για να τραβήξω την προσοχή. Αντιθέτως, είναι ο τρόπος μου να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου και με τον κόσμο γύρω μου.

Ζώντας σε μια κοινωνία όπως η ελληνική, που σε μεγάλο βαθμό ακόμα διατηρεί παραδοσιακές αντιλήψεις, γνωρίζω πως η εμφάνισή μου μπορεί να «ξεφεύγει» από τα συνηθισμένα. Ωστόσο, δεν με ενδιαφέρει να ενταχθώ σε κάποια νόρμα για να γίνω αποδεκτή. Αυτή η εικόνα είναι η δική μου αλήθεια, μια συνεχής επιβεβαίωση του ποια είμαι, και με συνοδεύει σε κάθε πτυχή της ζωής μου –προσωπικής και επαγγελματικής.

-Πόσο έχει επηρεάσει η εμφάνισή σου την επαγγελματική σου πορεία μέχρι σήμερα; Έχεις βρεθεί ποτέ αντιμέτωπη με προκαταλήψεις ή απορρίψεις στην αναζήτηση εργασίας, εξαιτίας των τατουάζ ή των piercings σου;

Η εμφάνισή μου έχει παίξει καταλυτικό ρόλο στην επαγγελματική μου πορεία –και όχι πάντα με θετικό τρόπο. Παρόλο που ασχολούμαι με τον χώρο της αισθητικής και της ομορφιάς, όπου υποτίθεται πως υπάρχει περισσότερος χώρος για προσωπική έκφραση και δημιουργικότητα, έχω συναντήσει πολλές φορές απόρριψη, στερεότυπα και διακρίσεις, μόνο και μόνο λόγω της εμφάνισής μου.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά την πρώτη μου επαγγελματική εμπειρία, όταν είχα σχεδόν εξασφαλίσει μια θέση σε ένα κομμωτήριο που αυτοπροσδιοριζόταν ως «εναλλακτικό». Εκεί όμως, όταν με είδαν από κοντά, θεώρησαν ότι ήμουν υπερβολικά «alternative» ακόμη και για τα δικά τους μέτρα. Η συνεργασία τελικά δεν προχώρησε Αυτό ήταν το πρώτο σοκ –το να απορρίπτεσαι όχι για τη δουλειά σου αλλά για την εικόνα σου, ακόμα κι από ανθρώπους που θεωρητικά είναι ανοιχτόμυαλοι…

Σε πολλές συνεντεύξεις ή χώρους εργασίας, με κοίταζαν με μισό μάτι.

Ένιωθα το βάρος των βλεμμάτων και των υπονοούμενων: η εμφάνισή μου λειτουργούσε σαν φίλτρο, σαν να ακυρωνόταν η επαγγελματική μου αξία με βάση μόνο το παρουσιαστικό μου. Ακόμα και όταν έπαιρνα τη δουλειά, έπρεπε συνεχώς να αποδεικνύω ότι δεν είμαι «απλώς ένα τατουάζ» ή μια «δήλωση» με τα μαλλιά και τα ρούχα μου, αλλά ένα υπεύθυνο και ικανό άτομο. Και το χειρότερο ήταν ότι συχνά, παρ’ όλο που η δουλειά μου αναγνωριζόταν ως εξαιρετική, δεν έπαιρνα τις ίδιες ευκαιρίες εξέλιξης, απλώς επειδή δεν ταίριαζα με τα “mainstream” πρότυπα.

Το πρόβλημα δεν ήταν μόνο η εμφάνιση καθαυτή, αλλά οι προκαταλήψεις που κουβαλούν οι άλλοι πάνω της. Έβλεπαν ένα άτομο με τατουάζ, piercings, έντονο μαλλί και έβγαζαν αυθαίρετα συμπεράσματα: ότι δεν είμαι σοβαρή, ότι είμαι αναξιόπιστη, ότι είμαι «ψαγμένη» σε βαθμό που να μη μπορώ να συνεργαστώ. Κι αυτό ήταν –και είναι– άδικο. Έχω μάθει να το αντιμετωπίζω, αλλά δεν παύει να είναι τραυματικό. Το να σε απορρίπτουν για την εικόνα σου σε φθείρει εσωτερικά, ειδικά όταν ξέρεις πόσο παλεύεις καθημερινά για να σταθείς επαγγελματικά, με συνέπεια και αφοσίωση.

-Έχεις την αίσθηση ότι τα πράγματα αλλάζουν στην Ελλάδα σε σχέση με την αποδοχή πιο εναλλακτικών εμφανίσεων; Ή εξακολουθούν τα στερεότυπα να κυριαρχούν;

Θεωρώ πως η ελληνική κοινωνία έχει κάνει κάποια βήματα προόδου όσον αφορά την αποδοχή της εναλλακτικής εμφάνισης, όμως η πορεία αυτή είναι αργή και άνιση. Πριν από μερικά χρόνια, το να έχεις έντονα τατουάζ, piercings ή «περίεργα» μαλλιά προκαλούσε σοκ ή τουλάχιστον έντονη περιέργεια. Θυμάμαι πόσο συχνά με κοιτούσαν επίμονα στον δρόμο, σαν να ήμουν κάτι εξωτικό ή προκλητικό, απλώς επειδή επέλεγα να εκφραστώ διαφορετικά από το συνηθισμένο. Το βλέμμα ήταν είτε καχύποπτο είτε χλευαστικό, ειδικά από μεγαλύτερες ηλικίες ή σε πιο «παραδοσιακές» περιοχές.

Πλέον, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα όπως η Αθήνα ή η Θεσσαλονίκη, βλέπω όλο και περισσότερους ανθρώπους να εκφράζονται πιο ελεύθερα μέσα από την εμφάνισή τους. Μαλλιά βαμμένα σε έντονα χρώματα, ορατά τατουάζ, προσωπικό στυλ –όλα αυτά είναι πια πιο συνηθισμένα. Στους δρόμους, στα μαγαζιά, ακόμη και σε κάποιες επιχειρήσεις, η εναλλακτική εμφάνιση δεν τραβάει τόσο πολύ την προσοχή όσο παλιά.

Αυτό από μόνο του είναι ένδειξη ότι κάτι αλλάζει.

Ωστόσο, αν και η κοινωνία έχει γίνει πιο “ανοιχτή”, η αγορά εργασίας παραμένει αρκετά συντηρητική. Υπάρχουν επαγγέλματα και χώροι όπου το να είσαι “πολύ alternative” θεωρείται ακόμη μειονέκτημα. Στο δικό μου πεδίο, την κομμωτική, το παράδοξο είναι ότι ενώ ο χώρος υποτίθεται πως ευνοεί την καλλιτεχνική έκφραση, υπάρχουν ακόμα επιχειρήσεις που θέλουν «έντονη εμφάνιση, αλλά όχι υπερβολική». Θέλουν να είσαι λίγο alternative, αλλά όχι τόσο ώστε να ξεχωρίζεις πάρα πολύ. Έχω δει ανθρώπους που φοβούνται να προσλάβουν άτομο με piercing στη μύτη ή με τατουάζ στο λαιμό, γιατί “δεν είναι επαγγελματικό”.

Προσωπικά, παρατηρώ πρόοδο –αλλά είναι αργή και σε μεγάλο βαθμό επιφανειακή. Στις νεότερες ηλικίες υπάρχει μεγαλύτερη αποδοχή. Οι άνθρωποι είναι πιο δεκτικοί, πιο περίεργοι με την καλή έννοια και λιγότερο επικριτικοί. Αλλά όταν φτάνουμε στο σημείο να διεκδικήσουμε μια θέση εργασίας ή μια επαγγελματική ευκαιρία, τότε οι προκαταλήψεις ενεργοποιούνται. Δεν είναι πια το «σοκ» της εμφάνισης, αλλά το «φίλτρο» που ενεργοποιείται σιωπηλά: αυτός ο άνθρωπος δεν “κολλάει” με την εικόνα της εταιρείας. Υπάρχει εξέλιξη, αλλά όχι ακόμα ουσιαστική ισότητα. Υπάρχει μεγαλύτερη ορατότητα και λιγότερη ανοιχτή απόρριψη, αλλά οι παλιές αντιλήψεις δεν έχουν εκλείψει. Πιστεύω όμως πως όσο περισσότεροι άνθρωποι διεκδικούμε τον χώρο μας, τόσο πιο δύσκολο θα είναι αυτές οι αντιλήψεις να επιβιώσουν στο μέλλον.

-Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζεις ως άτομο με έντονη προσωπική έκφραση μέσω της εμφάνισης σου, και πώς αντιδρούν συνάδελφοι, πελάτες ή εργοδότες;

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζω καθημερινά έχουν να κάνουν όχι τόσο με την ίδια την εμφάνισή μου, όσο με τις αντιδράσεις των άλλων απέναντι σε αυτή. Η εναλλακτική μου εικόνα –τατουάζ, έντονα χρώματα στα μαλλιά, piercings –δεν είναι επιφανειακά στοιχεία. Είναι βαθιά δεμένα με την ταυτότητά μου, με αυτά που με εμπνέουν, με την τέχνη και τον τρόπο ζωής μου. Ωστόσο, αυτό πολλές φορές γίνεται αφορμή για παρεξηγήσεις, απόρριψη ή ακόμη και άδικη κριτική.

Στον επαγγελματικό τομέα, οι εργοδότες πολλές φορές δεν ξέρουν πώς να με «κατατάξουν».

Δεν τους ενοχλεί απαραίτητα η εμφάνιση όταν σε γνωρίσουν ως άτομο, αλλά στις αρχικές επαφές –είτε σε συνέντευξη είτε και κατά τις πρώτες μέρες σε έναν χώρο εργασίας- έχει τύχει να με κοιτάζουν καχύποπτα ή να θεωρήσουν αυτόματα πως είμαι “κομπλεξική” ή “επιθετική”. Έχω δεχτεί παρεμβατικά σχόλια, υπονοούμενα του τύπου «γιατί το κάνεις αυτό στον εαυτό σου;», και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και ξεκάθαρο bullying. Δεν είναι λίγες οι φορές που ένιωσα ότι έπρεπε να αποδείξω διπλά την αξία μου –όχι μόνο ως επαγγελματίας αλλά και ως άνθρωπος που αξίζει σεβασμό, παρότι δεν ακολουθεί τα στερεότυπα.

Όσον αφορά τους συναδέλφους, οι αντιδράσεις είναι ανάμεικτες. Υπάρχουν άτομα που με δέχθηκαν από την πρώτη στιγμή με ανοιχτό μυαλό και με στήριξαν, αλλά υπάρχουν και εκείνοι που κράτησαν απόσταση ή έκαναν ειρωνικά σχόλια. Αυτό που με ενοχλεί περισσότερο δεν είναι η διαφωνία με την αισθητική μου –αυτό είναι απόλυτα θεμιτό– αλλά ο τρόπος με τον οποίο κάποιοι νιώθουν πως έχουν δικαίωμα να κρίνουν ή να απαξιώνουν έναν άνθρωπο χωρίς να τον γνωρίζουν.

Αντίθετα, οι πελάτες είναι ίσως η πιο θετική και ενθαρρυντική πλευρά της εμπειρίας μου. Παρά το ότι θα περίμενε κανείς πως ίσως οι πιο «παραδοσιακοί» πελάτες θα είχαν θέμα, έχω βιώσει μεγάλη αποδοχή. Από νεαρά παιδιά που με βλέπουν ως πρότυπο έκφρασης, μέχρι ηλικιωμένες κυρίες –ακόμη και μια παπαδιά– που με πλησίασαν με αγάπη και με δέχθηκαν χωρίς ίχνος προκατάληψης. Αυτή η αποδοχή με έχει αγγίξει και με έχει βοηθήσει να κρατηθώ σε δύσκολες στιγμές.

Η πιο δύσκολη πρόκληση όμως δεν είναι οι εξωτερικές αντιδράσεις, αλλά το πώς επιλέγω εγώ να σταθώ μέσα σε όλα αυτά. Να κρατώ την ψυχραιμία και την αξιοπρέπειά μου όταν με αμφισβητούν. Να μην επιτρέπω στην εμφάνισή μου να γίνει άλλοθι για την απαξίωση του χαρακτήρα και των ικανοτήτων μου. Και κυρίως, να συνεχίζω να εκφράζομαι με ειλικρίνεια, ακόμη κι όταν το περιβάλλον δεν με ενθαρρύνει.

-Τι θα ήθελες να δεις να αλλάζει στην ελληνική κοινωνία και αγορά εργασίας σχετικά με την αποδοχή των ανθρώπων με τατουάζ, piercings και γενικότερα όσων δεν ακολουθούν τα «συμβατικά» πρότυπα;

Αυτό που θα ήθελα περισσότερο είναι να αλλάξει η γενική στάση απέναντι στην εμφάνιση και την προσωπική έκφραση, ώστε να εκτιμάται ο άνθρωπος για τις πραγματικές του ικανότητες, δεξιότητες και τον χαρακτήρα του, και όχι να απορρίπτεται ή να στιγματίζεται λόγω της εμφάνισής του. Στην Ελλάδα, παρά τις μικρές βελτιώσεις που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια, εξακολουθεί να υπάρχει ένας ισχυρός «εμφανισιακός ρατσισμός», ειδικά στην αγορά εργασίας. Τα τατουάζ και τα piercings θεωρούνται ακόμα σε πολλές περιπτώσεις σημάδι μη επαγγελματισμού ή «εναλλακτικής» προσωπικότητας που δεν ταιριάζει σε κάποιες θέσεις.

Δεν μπορώ να κατανοήσω γιατί βλέπεις την εικόνα κι όχι τον άνθρωπο.

Αυτό που θεωρώ σημαντικό είναι να σταματήσει η απόρριψη με βάση την εμφάνιση. Εάν ένας άνθρωπος δεν ταιριάζει σε μια θέση ή σε ένα περιβάλλον εργασίας, καλό είναι αυτό να λέγεται καθαρά και ειλικρινά, χωρίς να κρύβεται πίσω από αόριστες δικαιολογίες. Έτσι, ο ενδιαφερόμενος θα έχει τη δυνατότητα να κατανοήσει την κατάσταση χωρίς να πλήττεται η ψυχολογία του άδικα. Αυτή η ειλικρίνεια και η ανοιχτή επικοινωνία είναι βασικά στοιχεία που λείπουν πολύ συχνά σήμερα. Θα ήθελα να δω να αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους ως σύνολο, και όχι να επικεντρώνονται αποκλειστικά σε πρότυπα εξωτερικής εμφάνισης. Η ποικιλομορφία στην έκφραση και η αποδοχή διαφορετικών προσωπικοτήτων μπορούν να φέρουν δημιουργικότητα και φρεσκάδα σε κάθε χώρο.

Τι θα συμβούλευες κάποιο άτομο που θέλει να εκφραστεί μέσω της εμφάνισής του αλλά φοβάται τις αντιδράσεις στην κοινωνία ή στη δουλειά;

Η συμβουλή μου προς όποιον θέλει να εκφραστεί μέσω της εμφάνισής του αλλά νιώθει ανασφάλεια ή φόβο μπροστά στις κοινωνικές και επαγγελματικές αντιδράσεις είναι να βρει μια ισορροπία ανάμεσα στην αυθεντικότητα και την προσαρμοστικότητα. Καταλαβαίνω απόλυτα τον φόβο που μπορεί να προκαλεί η αντίδραση του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου τα «κλασικά» πρότυπα εμφάνισης παραμένουν αρκετά κλειστά και ο συντηρητισμός σε πολλές επαγγελματικές και κοινωνικές σφαίρες εξακολουθεί να υπάρχει.

Στον κοινωνικό τομέα, προτείνω να εκφράζεται κανείς όπως πραγματικά νιώθει, γιατί η προσωπική έκφραση είναι βασικό κομμάτι της ταυτότητάς μας και της ψυχικής μας υγείας. Ωστόσο, αυτό -δυστυχώς- πρέπει να γίνεται με προσοχή. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε το πλαίσιο και το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε. Δεν είναι ντροπή να προστατεύουμε τον εαυτό μας από αρνητικές αντιδράσεις που θα μπορούσαν να μας πλήξουν ψυχολογικά ή και σωματικά.

Στον επαγγελματικό χώρο, η υπομονή και η επιμονή είναι απαραίτητες.

Συνιστώ σε κάποιον να δουλέψει αρχικά στη συγκρότηση ενός καλού βιογραφικού με εμπειρία και δεξιότητες που αναγνωρίζονται ευρέως. Είναι σημαντικό να αποκτήσει εμπειρία και να χτίσει μια φήμη επαγγελματισμού, ώστε να μπορεί να διεκδικεί θέση και με την «πλήρη» προσωπικότητά του, χωρίς να χρειάζεται να κρύβει τα τατουάζ ή τα piercings του.

Τέλος, το πιο σημαντικό μήνυμα που θέλω να περάσω είναι να μη συμβιβάζεται κανείς με λιγότερο από το περιβάλλον που του αξίζει. Όταν έχεις δείξει την αξία σου, δεν πρέπει να δεχτείς καμία μορφή διάκρισης ή περιορισμού λόγω της εμφάνισής σου. Να είσαι υπομονετικός, να μάθεις να διαλέγεις τις μάχες σου και να κυνηγάς με θάρρος το δικαίωμά σου να είσαι ο εαυτός σου, τόσο στην κοινωνία όσο και στην εργασία.