Όταν η τέχνη δίνει φωνή στα θύματα trafficking

Ανήλικα θύματα δουλεμπορίας μιλούν για τις εμπειρίες τους μέσα από την τέχνη και στέλνουν ηχηρά μηνύματα για ένα από τα μεγαλύτερα οργανωμένα εγκλήματα στον κόσμο (pics)

ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΡΑΤΣΙΑΚΟΥ
18 Οκτωβρίου 2015 18:23

Με αφορμή την πανευρωπαϊκή ημέρα κατά της εμπορίας ανθρώπων, οργανώσεις και φορείς που ασχολούνται με την καταπολέμηση της σύγχρονης δουλειάς προσπαθούν να ενημερώσουν και να ευαισθητοποιήσουν το κοινό για ένα από τα μεγαλύτερα οργανωμένα εγκλήματα στον κόσμο και τα θύματά του, που σήμερα είναι περισσότερα από κάθε άλλη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, αγγίζοντας τα 27 εκατομμύρια.

Ένα ενδιαφέρον όσο και τραγικό στοιχείο είναι ότι ο μέρος όρος ηλικίας των θυμάτων υπολογίζεται στα 12 έτη, ενώ το έγκλημα ολοένα και επεκτείνεται σε μικρότερης ηλικίας θύματα καθώς η ζήτηση για “φρέσκα” προϊόντα αυξάνεται.

Όσο δύσκολο είναι να φανταστεί κάνεις τι έχει περάσει ένα παιδί ή ένας έφηβος, ακόμα πιο δύσκολο είναι για το ίδιο το θύμα να μιλήσει για τη φρίκη της σύγχρονης δουλειάς.

Χάρη στην ιδέα μιας κοινωνικής λειτουργού από τη Μεγάλη Βρετανία, νέοι άνθρωποι που έπεσαν θύματα trafficking και διασώθηκαν, μπόρεσαν να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους μέσω της τέχνης.

Τα έργα τους παρουσιάζονται στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων το Σάββατο 24 και την Κυριακή 25 Οκτωβρίου, στο πλαίσιο της καμπάνιας Break The Chain, σε συνεργασία με την βρετανική Πρεσβεία. Η έκθεση Art of Trafficking δημιουργήθηκε από νέους ανθρώπους από την Αφρική, τη Νοτιοανατολική Ασία και τη Νότια Αμερική που υπήρξαν θύματα διακίνησης στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι νέοι καλλιτέχνες είναι μέλη μιας ομάδας του Συμβουλευτικού Κέντρου για Θέματα Διακίνησης Παιδιών (Child Trafficking Advice Centre) το οποίο λειτουργεί στο πλαίσιο μιας κορυφαίας μη κυβερνητικής οργάνωσης για παιδιά στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Εθνική Εταιρεία για την Πρόληψη της Κακοποίησης του Παιδιού (NSPCC).

Έξι κορίτσια και τρία αγόρια, ηλικίας 16 – 20, πήραν μέρος σε μια σειρά εργαστηρίων που οργάνωσε η Spencer Imogen Chapman, η κοινωνική λειτουργός της ομάδας. Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης έργα τριών νεαρών γυναικών που σχεδιάστηκαν πριν έναν χρόνο.

Η κυρία Chapman μίλησε στο News247 για το εν λόγω πρότζεκτ αλλά και την γενικότερη εμπειρία της από στην υποστήριξη ανηλίκων θυμάτων trafficking.

– Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτό το πρότζεκτ;

Πριν από λίγα χρόνια μια κοπέλα, μέλος της ομάδας των νέων που υπήρξαν θύματα trafficking και απευθύνθηκαν σε μας, εξέφρασε την επιθυμία να ασχοληθεί με την τέχνη στις συνεδριάσεις μας. Της ήταν δύσκολο να εκφράσει τις απόψεις της προφορικά, μιλούσε λιγότερο από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, δεν της ήταν εύκολο να κάνει συνεντεύξεις, να μιλήσει σε συνέδρια και παρουσιάσεις, όπως έκαναν οι υπόλοιποι. Γνωρίζοντας ότι η τέχνη είναι ένα εξαιρετικό μέσο για νέους σε τέτοιες ομάδες που τους επιτρέπει να ακουστεί η φωνή τους και να μεταφέρουν ισχυρά μηνύματα για τις εμπειρίες τους σχετικά με την εμπορία και εκμετάλλευση ανθρώπων , αποφασίσαμε να προχωρήσουμε σε μια καλλιτεχνική δράση. Περίπου την ίδια περίοδο, χρειαζόμασταν ένα εικαστικό έργο ειδικά για το χώρο υποδοχής στα γραφεία μας. Έτρεξα λοιπόν ένα πρόγραμμα τριών ημερών με τρία μέλη της ομάδας γύρω από το θέμα της Αυτοπροσωπογραφίας (δείτε την παρακάτω εικόνα, η οποία είναι αυτοπροσωπογραφία), το οποίο ήταν πραγματικά επιτυχημένο και το εκθέσαμε στα γραφεία μας.

Τον επόμενο χρόνο, καθώς στην ομάδα προστέθηκαν νέα μέλη, αποφασίσαμε να τρέξουμε ένα δεύτερο πρόγραμμα. Από την αρχή συμφωνήσαμε να στήσουμε μια έκθεση για την ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από το θέμα της εμπορίας παιδιών και να την χρησιμοποιήσουμε σαν μια ευκαιρία για νέα άτομα που ένιωθαν πιο άνετα να στείλουν τα μηνύματά τους μέσω της τέχνης προβάλλοντας την δουλειά τους. Ταυτόχρονα, ήταν ένας τρόπος αυτά τα νεαρά άτομα να μιλήσουν σε ειδικούς για τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν.

– Πως αντέδρασαν τα νεαρά θύματα που συμμετείχαν;

Η τέχνη από τη φύση της μπορεί να είναι θεραπευτική. Αν και ο πρωταρχικός σκοπός του εγχειρήματός μας ήταν να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό, το έργο είχε ξεκάθαρα και το στοιχείο της θεραπείας, ενώ οι νέοι που συμμετείχαν, μας είπαν ότι ήταν και για τους ίδιους πολύτιμο και ότι τους έδωσε δύναμη.

Μάλιστα, ένα συγκεκριμένο μέλος της ομάδας κατάφερε για πρώτη φορά μέσω του προγράμματος αυτού να μιλήσει μέσα από την τέχνη για την κακοποίηση που είχε υποστεί. Κατά την διάρκεια των εργαστηρίων που κράτησαν αρκετούς μήνες , ένα νέο μέλος της ομάδας ζήτησε κάποια στιγμή να συμμετέχει. Δουλέψαμε οι δυο μας αρχικά. Οι ειδικοί είχαν σοβαρές υποψίες ότι είχε έρθει στο Ηνωμένο Βασίλειο, όχι μόνο ως ‘βαποράκι’ αλλά και ως θύμα σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Όμως η τραυματική της εμπειρία την έκανε να σιωπά, δεν μπορούσε να μιλήσει για ό,τι βίωσε, μέχρι που της δόθηκε η ευκαιρία να ζωγραφίσει. Αυτό τη βοήθησε να αρχίσει να ξεπερνάει το τραύμα της ενώ επέτρεψε στους ειδικούς να της προσφέρουν την κατάλληλη υποστήριξη. Στο μεταξύ, δυο άλλα μέλη της ομάδας ξεκίνησαν μαθήματα τέχνης στο Πανεπιστήμιο, καθώς μέσα από αυτό το πρόγραμμα ανακάλυψαν την αγάπη τους για την τέχνη.

(“Γιατί δεν με βοηθάει κανείς; Δεν με βλέπουν;”)

– Ποια είναι τα βασικά προβλήματα και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα παιδιά θύματα εμπορίας;

Τα παιδιά που υπήρξαν θύματα εμπορίας έχουν βιώσει πολλαπλές μορφές κακοποίησης. Αντιμετωπίζουν θέματα απώλειας και αποχωρισμού από τη χώρα καταγωγής τους και πολλά έχουν μείνει ορφανά. Κάποια μέλη της δικής μας ομάδας είδαν συγγενείς τους να δολοφονούνται μπροστά στα μάτια τους για πολιτικούς λόγους. Πολλά παιδιά έχουν βιώσει κακοποίηση και τραυματικές εμπειρίες στη διαδρομή τους προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Όλα αυτά τα κουβαλούν μαζί τους, όπως και τα τραύματα που σχετίζονται με τις εμπειρίες τους από την εμπορία. Πρόκειται για προσωπικές εμπειρίες που διαφέρουν μεταξύ τους σε μεγάλο βαθμό, όπως διαφέρει και ο τρόπος που αντιδρά το καθένα στο τραύμα της κακοποίησης. Συχνά έχουμε να κάνουμε με περιπτώσεις παιδιών που έχουν συλληφθεί από τις αρχές και έχουν παραμείνει υπό κράτηση, ενώ η αντιμετώπιση πολλών άλλων παιδιών θα ταίριαζε περισσότερο σε ενήλικες παρά σε παιδιά στην ηλικία τους. Βλέπουμε πολλές φορές παιδιά που υπήρξαν θύματα να αντιμετωπίζονται συχνά με δυσπιστία, να υφίστανται διακρίσεις και πολλές φορές δυσκολεύονται να προχωρήσουν στη ζωή τους.

(Η ανάμνηση ενός κοριτσιού. Κλειδωμένη σε ένα δωμάτιο, ονειρεύεται τη στιγμή που θα είναι και πάλι ελεύθερη)

Η βασική πρόκληση για τους κοινωνικούς λειτουργούς είναι να καταφέρουν να εντοπίσουν τις προσωπικές ανάγκες κάθε παιδιού, έχοντας στη διάθεσή τους πολύ λίγες πληροφορίες γι΄αυτό, και αντιμετωπίζοντας πολύ συχνά γλωσσικά και πολιτισμικά εμπόδια. Σε πολλές περιπτώσεις, μέχρι και δέκα διαφορετικοί φορείς μπορεί να δουλεύουν με ένα παιδί, άρα η καλή συνεργασία μεταξύ των φορέων είναι απαραίτητη. Η εμπορία παιδιών και η μετανάστευση δεν περιλαμβάνεται στη συνήθη κατάρτιση των κοινωνικών λειτουργών στην Βρετανία, γεγονός που περιορίζει σε έναν βαθμό την ικανότητά τους να εντοπίζουν παιδιά που χρειάζονται βοήθεια αλλά και την ικανότητά τους να προστατεύσουν παιδιά που κινδυνεύουν να πέσουν θύματα εμπορίας και εκμετάλλευσης. Οι πόροι, οικονομικοί και ανθρώπινοι, που έχουν στη διάθεσή τους οι ομάδες κοινωνικής εργασίας είναι πολύ περιορισμένοι. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διαφωνίες για το είδος της φροντίδας που λαμβάνει ένα παιδί και τον χρόνο που μπορεί να αφιερώσει ένας κοινωνικός λειτουργός σε κάθε περίπτωση. Υπάρχουν ευρύτερα θέματα διακρατικής συνεργασίας με την αστυνομία και τους οργανισμούς κοινωνικής πρόνοιας, προκειμένου να εκτιμηθεί η κατάσταση ενός παιδιού και να γίνει ένας πιο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός. Η διασυνοριακή συνεργασία σε έρευνες σχετικά με ενήλικους διακινητές ή θύτες θέτει επίσης πολλές προκλήσεις για την αστυνομία.