Τραμπ: Καμία λύση στην Ουκρανία χωρίς εμένα και τον Πούτιν

Στη «σκιά» της απουσίας του Βλαντιμίρ Πούτιν, η οποία σαφώς υποβαθμίζει το βάρος των συνομιλιών, τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στην Κωνσταντινούπολη, όπου είναι προγραμματισμένες -αλλά με αβέβαιο ακόμη το αν και πότε θα ξεκινήσουν- οι πρώτες απευθείας διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών μετά από τρία χρόνια.

Κι ενώ οι θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έρχονται ξανά στο προσκήνιο, το κλίμα έρχονται να επιβαρύνουν νέες δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου.

Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε σε δημοσιογράφους στο προεδρικό αεροσκάφος Air Force One, λίγο πριν προσγειωθεί στο Ντουμπάι, ότι όσον αφορά τις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, «τίποτα δεν πρόκειται να συμβεί μέχρι» να συναντηθεί με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

«Τίποτα δεν θα συμβεί μέχρι να συναντηθούμε με τον Πούτιν, εντάξει; Και προφανώς – δεν επρόκειτο να πάει (σ.σ. στην Τουρκία). Δεν θα πήγαινε αν δεν ήμουν εκεί και δεν πιστεύω ότι θα συμβεί τίποτα, είτε σας αρέσει είτε όχι, μέχρι να συναντηθούμε εγώ και εκείνος. Αλλά θα πρέπει να το λύσουμε γιατί πάρα πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν» τόνισε χαρακτηριστικά.

Ο Τραμπ πρόσθεσε ότι δεν είναι απογοητευμένος που η ρωσική αντιπροσωπεία που στάλθηκε στην Τουρκία δεν περιλαμβάνει τον Πούτιν: «Δεν είμαι απογοητευμένος από τίποτα».

Και συνέχισε: «Δεν είμαι απογοητευμένος. Γιατί να είμαι; Μόλις εισπράξαμε 4 τρισεκατομμύρια δολάρια και απογοητεύεστε για μια αντιπροσωπεία; Δεν ξέρω τίποτα για μια αντιπροσωπεία, δεν το έχω καν ελέγξει».

Από την πλευρά του, ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δήλωσε ότι δεν θα συναντηθεί με κανέναν άλλον Ρώσο εκπρόσωπο στην Τουρκία εκτός από τον Πούτιν. Μετά τη συνάντησή του με τον Ερντογάν, δε, πρόκειται να ανακοινώσει τα επόμενα βήματα του Κιέβου για την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας.

Όπως ανέφερε ουκρανική διπλωματική πηγή, το Κίεβο εξετάζει το ενδεχόμενο να στείλει μια δική του ομάδα αντιπροσώπων στην Κωνσταντινούπολη για να δει τι έχει να πει η ρωσική αντιπροσωπεία, αλλά και προκειμένου να διαπιστώσει εάν η ρωσική ομάδα, που έχει ήδη μεταβεί εκεί, έχει την εξουσία να λάβει οποιεσδήποτε αποφάσεις.

Σύμφωνα με την ίδια πηγή, εάν η ρωσική αντιπροσωπεία ήταν πρόθυμη να έχει μια «σοβαρή συζήτηση», η ουκρανική πλευρά θα μπορούσε να ανταποκριθεί. Ωστόσο, εάν η ρωσική αντιπροσωπεία δεν επιδείξει καμία σοβαρή προσέγγιση, τότε οι Ουκρανοί «θα έχουν το δικαίωμα να συμπεράνουν ότι πρόκειται για ρωσική φάρσα, κι όχι για ουσιαστική εργασία για την ειρήνη».

Ποια είναι τα αιτήματα της Μόσχας και του Κιέβου

Ο πρόεδρος της Ρωσία διατηρεί από την έναρξη της εισβολής μαξιμαλιστικές αξιώσεις. Επαναλαμβάνει ότι η διαδικασία διευθέτησης θα πρέπει να αντιμετωπίσει τα «βαθιά αίτια» της σύγκρουσης, πρωτίστως τη βούληση της Ουκρανίας να ενταχθεί στο NATO, συμμαχία που η Μόσχα θεωρεί υπαρξιακή απειλή που επεκτείνεται στα σύνορά της.

Η Ρωσία διεκδικεί εξάλλου τέσσερις περιφέρειες στη νότια και την ανατολική Ουκρανία, τις οποίες ελέγχει εν μέρει (Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Χερσώνα, Ζαπορίζια) και την χερσόνησο της Κριμαίας, την οποία προσάρτησε το 2014.

Στα τέλη Μαρτίου, ο υπουργός Εξωτερικών της, ο Σεργκέι Λαβρόφ, δήλωσε ότι «η διεθνής αναγνώριση» του ότι ανήκουν στη Μόσχα αυτά τα εδάφη είναι «επιτακτικής σημασίας» για μια διευθέτηση της σύγκρουσης.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν παρουσίασε πληθώρα αιτιολογιών για την εισβολή το 2022 στην Ουκρανία, κυρίως την «προστασία» των ρωσόφωνων της ανατολικής Ουκρανίας και την «αποναζιστικοποίηση» μιας χώρας που κατηγορεί ότι βρίσκεται υπό την επιρροή των εχθρικών προς τη Ρωσία δυτικών δυνάμεων.

Η Μόσχα ζητεί κυρίως να σταματήσουν οι παραδόσεις δυτικών όπλων και να αποκλειστούν ουκρανικές υπερεθνικιστικές ομάδες.

Στα τέλη Μαρτίου, ο Πούτιν ανέφερε επίσης την ιδέα μιας «μεταβατικής κυβέρνησης» για την Ουκρανία, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, επιλογή που θα συνεπάγετο την αποχώρηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Ο Πούτιν αμφισβητεί τη νομιμότητα του Ζελένσκι, επιχειρηματολογώντας ότι η πενταετής θητεία του Ουκρανού προέδρου ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2024, μολονότι η διεξαγωγή εκλογών στην Ουκρανία καθίστατο αδύνατη εξαιτίας του πολέμου. Θεωρεί επίσης ότι η εξέγερση της Μαϊντάν, που έφερε φιλοευρωπαϊκές αρχές στην εξουσία του Κιέβου το 2014, ήταν ένα «πραξικόπημα» εναντίον του τότε φιλορώσου προέδρου.

Στην Ουκρανία, το ζήτημα των εδαφικών παραχωρήσεων είναι άκρως διχαστικό, καθώς ο πληθυσμός έχει κάνει από το 2014 τεράστιες ανθρώπινες θυσίες και υποστεί σημαντικές υλικές καταστροφές για να διατηρήσει τα σύνορα της χώρας όπως αυτά ορίστηκαν όταν διαλύθηκε η ΕΣΣΔ το 1991.

Ως εκ τούτου δεν είναι γνωστό ποιες παραχωρήσεις θα μπορούσαν ενδεχομένως να γίνουν ανάμεσα στο Κίεβο και τη Μόσχα, καθώς η Ουκρανία συνεχίζει να αξιώνει ξεκάθαρα την αποχώρηση όλων των ρωσικών στρατευμάτων από το έδαφός της.

Μεταξύ αυτών των ζητημάτων, βρίσκεται το ακανθώδες θέμα της Κριμαίας, ο Ζελένσκι υποστηρίζει ότι το Κίεβο δεν θα παραχωρήσει αυτήν την ουκρανική χερσόνησο με τον στην πλειονότητά του ρωσόφωνο πληθυσμό που προσαρτήθηκε από τη Μόσχα το 2014, καθώς το ουκρανικό Σύνταγμα ορίζει ότι ανήκει στην επικράτειά της.

Γενικότερα, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ζητεί από τους συμμάχους του να παράσχουν «εγγυήσεις ασφαλείας» στην Ουκρανία που θα αποτρέψουν νέα εισβολή της Ρωσίας μετά τη σύναψη ειρηνευτικής συμφωνίας.

Υπό αυτό το πρίσμα, το Κίεβο θέτει ως βασικό αίτημα την ένταξή του στο NATO, πιθανότητα που απορρίπτει κατηγορηματικά η Μόσχα και αποκλείει επίσης ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.

Ως εναλλακτική η Ουκρανία έθιξε με Ευρωπαίους τη δημιουργία μιας δυτικής στρατιωτικής δύναμης που θα μπορούσε να αναπτυχθεί στη χώρα, με την υποστήριξη του NATO, στην περίπτωση ειρήνευσης. Πιθανότητα που επίσης απορρίφθηκε κατηγορηματικά από τη Μόσχα.

Για να ξεκινήσει μια διπλωματική διαδικασία διευθέτησης της σύγκρουσης, το Κίεβο ζητεί εδώ και εβδομάδες, όπως και η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, μια «άνευ όρων» εκεχειρία 30 ημερών πριν από συνομιλίες.

Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί του, από κοινού με τους Αμερικανούς, έθεσαν το περασμένο σαββατοκύριακο τελεσίγραφο στη Ρωσία: να αποδεχθεί την κατάπαυση αυτή του πυρός ή να υποστεί «μαζικές» κυρώσεις σε αντίποινα.

Ο Πούτιν έχει μέχρι στιγμής απωθήσει τα αιτήματα του Κιέβου και των συμμάχων του για εκεχειρία, κρίνοντας ότι αυτό θα επέτρεπε στις ουκρανικές δυνάμεις που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο μέτωπο, να επανεξοπλιστούν χάρη στους δυτικούς.

Ωστόσο ύστερα από αυτήν την πίεση, ο Ρώσος πρόεδρος πρότεινε τη διεξαγωγή σήμερα στην Κωνσταντινούπολη άμεσων συνομιλιών ανάμεσα στους Ρώσους και τους Ουκρανούς για τον τερματισμό του πολέμου. Αυτές είναι οι πρώτες που γίνονται από την άνοιξη του 2022, όταν πρώτες συνομιλίες που είχαν γίνει στη Λευκορωσία και την Τουρκία είχαν αποτύχει να κάνουν τα όπλα να σιγήσουν.