Νίκος Μπίστης: Ανίσχυρος πλανητάρχης, περίεργες συμπτώσεις και cui bono

Οι τρεις πόλεμοι που είναι σε εξέλιξη και ιδιαίτερα αυτός ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν θέτουν επιτακτικά το δύσκολο ζήτημα της αναζήτησης ειρήνης. Που μόνο με συμβιβασμούς, αναγκαίους και όχι αναγκαστικά δίκαιους μπορεί να επιτευχθεί. Στην πόλεμο Ρωσίας Ουκρανίας πχ, ο πόλεμος δεν θα τελειώσει χωρίς εδαφικές παραχωρήσεις της Ουκρανίας και χωρίς ρητή δέσμευση ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.

Στο Παλαιστινιακό η δύσκολη αλλά μοναδική ειρηνική λύση των δυο κρατών δεν θα γυρίσει πίσω τον χρόνο στα σύνορα του 1967 και οπωσδήποτε δεν θα έχει ρόλο για την Χαμάς. Τέλος ο πόλεμος Ισραήλ Ιράν για να τελειώσει θα πρέπει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν να μπει υπό αυστηρό διεθνή έλεγχο και σε αντιστάθμισμα να σταματήσουν οι διεθνείς κυρώσεις και η απομόνωση του Ιράν.

Αν δεχθούμε -πράγμα που αυτή την στιγμή δεν φαίνεται- ότι ανακαλύπτεται αξιόπιστος και ισχυρός μεσολαβητής- το ερώτημα παραμένει: υπάρχουν δυνάμεις σε αυτές τις χώρες ικανές να σηκώσουν το βάρος ενός επώδυνου συμβιβασμού; Προσπαθώντας να απαντήσω βρήκα πολύτιμη βοήθεια στα ερωτήματα που έθεσε σε ένα εξαιρετικό άρθρο του στο Κ Report ο Δρ. Παντελής Οικονόμου, πυρηνικός φυσικός, πρώην επιθεωρητής της Διεθνούς Υπηρεσίας Πυρηνικής Ενέργειας( IAEA) .Τα κρίσιμα αυτά ερωτήματα τα συμμερίζομαι και τις απαντήσεις που εύλογα προκύπτουν θέλω να ανιχνεύσω.

Από την ιδιότητα του ο κ. Οικονόμου είναι προφανές ότι παρακολουθούσε όλη την πορεία της πυρηνικής συμπεριφοράς του Ιράν. Μας υπενθυμίζει ότι από το 2012 μέχρι το 2015 αυτή η συμπεριφορά ήταν προβληματική και είχε οδηγήσει στην έκδοση 12 αυστηρών ψηφισμάτων του οργανισμού εναντίον του Ιράν τα οποία στη συνέχεια οδήγησαν σε δύο αυστηρά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τελικά το 2015, μετά από σχεδόν 10 χρόνια διαπραγματεύσεων, το Ιράν υπέγραψε με τις πέντε πυρηνικές δυνάμεις του συμβουλίου ασφαλείας του ΟΗΕ και την Γερμανία την σημαντική συμφωνία JCPOA με την οποία δεχόταν αυστηρότατο έλεγχο από τους επιθεωρητές του IAEA. Μοιραία ως απεδείχθη και πέραν κάθε κοινής λογικής και ενάντια στο παγκόσμιο συμφέρον, το 2018 ο και τότε Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ έβγαλε μονομερώς τις ΗΠΑ από την συμφωνία.

Έκτοτε η πυρηνική κρίση του Ιράν άρχισε να αναβιώνει και να κλιμακώνεται επικίνδυνα. Ήσαν λοιπόν, ο Τραμπ και Ηνωμένες Πολιτείες που πέταξαν χρόνια διαπραγματεύσεων και την πολιτική Ομπάμα που είχε οδηγήσει στην Συμφωνία. Να υπενθυμίσω εδώ, ότι οι σχέσεις του Ομπάμα με τον Νετανιάχου (νυν και τότε πρωθυπουργό του Ισραήλ) είχαν φτάσει στο ναδίρ. Αναθερμάνθηκαν με την πρώτη Προεδρία Τραμπ και υπερθερμάνθηκαν, κυριολεκτικά και μεταφορικά, με την δεύτερη.

Ο Ομπάμα προφανώς δεν ήθελε – όπως και κάθε λογικός άνθρωπος , πόσο μάλλον ο Πρόεδρος των ΗΠΑ – να βρεθούν οι μουλάδες με πυρηνικό οπλοστάσιο. Ήξερε όμως ότι υπήρχαν και μετριοπαθείς δυνάμεις στο εσωτερικό του Ιράν οι οποίοι θα στήριζαν ένα συμβιβασμό που δεν θα ταπείνωνε την χώρα τους ενώ ο ίδιος ο Ομπάμα είχε και μια ευρύτερη έγνοια για το παγκόσμιο συμφέρον. Ο Νετανιάχου και τότε και τώρα με την πολιτική του συνειδητά εξυπηρετούσε τους σκληροπυρηνικούς του Ιράν, που με την σειρά τους εξυπηρετούσαν την επιθετικότητα του Νετανιάχου και των συμμάχων του.

Λειτουργούσαν ανεξαρτήτως της αμοιβαίας απέχθειας και ως συγκοινωνούντα δοχεία . Το ποιος είναι ο πιο χρήσιμος ηλίθιος θα το μάθουμε οσονούπω. Και ο Τραμπ, πέρα από τις μεγαλοστομίες του, συνειδητά η από ανοησία ανάμεικτη με αδικαιολόγητη αυτάρκεια, εξυπηρέτησε και το 2018 και τώρα τον Νετανιάχου. Γι’ αυτό και με μια δόση σκόπιμης υπερβολής ο κ. Οικονόμου επιγράφει το άρθρο του: Επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν. Ποιος είναι ο πλανητάρχης;

Υπάρχουν δυο αμείλικτα ερωτηματικά που δεν μπορούν ούτε θέλουν κάποιοι να τα απαντήσουν. Αναφέρομαι από την μια σε εκείνους τους φίλους του Ισραήλ που εξ αρχής έχουν αποφασίσει ότι κάθε ενέργεια αυτού του κράτους – ακόμα και αν παραβιάζει εξόφθαλμα τον Χάρτη των Ηνωμενων Εθνών- είναι δικαιολογημένη γιατί απειλείται η ασφάλεια του και από την άλλη σε εκείνους τους φίλους των Παλαιστίνιων που ταυτίζουν το σύνολο των Παλαιστίνιων με τις επιδιώξεις της Χαμάς και θεωρούν ότι αν ασκήσουν κριτική στην Χαμάς , αδυνατίζουν την αλληλεγγύη τους και λειτουργούν συμψηφιστικά απέναντι στην σφαγή στην Γάζα. . Να επισημάνω εδώ, ότι θεωρώ τον εαυτό μου φίλο του Ισραήλ ( το απέδειξα καθιερώνοντας το 2003 την ημέρα μνήμης για τους Έλληνες Εβραίους θύματα του Ολοκαυτώματος) και ταυτοχρόνως φίλο των Παλαιστίνιων που δικαιούνται κράτους δίπλα στο κράτος του Ισραήλ. Φίλτατη, όμως, αλήθεια , έτσι όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι

Μας θυμίζει , λοιπόν, ο κ, Οικονόμου, ότι η « αποτρόπαια Σφαγή που έκανε η Χαμάς στη Γάζα 7 Οκτωβρίου 2023 έγινε δύο ημέρες ακριβώς πριν την αναμενόμενη ανακοίνωση από ΗΠΑ και Ιράν στις 9 Οκτωβρίου της σχετικής συμφωνίας τους για επίλυση της ιρανικής κρίσης». Να επεκτείνω το συμπέρασμα από αυτήν την αναμφισβήτητη διαπίστωση. Ο Πρόεδρος Μπαιντεν, που δεν είχε την δύναμη να επαναφέρει τις ΗΠΑ στην Συμφωνία JPCOA, ούτε να συγκρουστεί με την ακροδεξιά κυβέρνηση Νετανιάχου, είχε παρά ταύτα δρομολογήσει μια ρεαλιστική λύση στην Ιρανική κρίση. Με συμμάχους προφανώς τους μετριοπαθείς Ιρανούς και τον Πρόεδρο του Ιράν, Αυτή η Συμφωνία τινάχτηκε στον αέρα από την επίθεση της Χαμας και αναπόφευκτα προκύπτει το ερώτημα cui bono, ποιος ωφελείται από αυτήν την εξέλιξη;

Αναμφίβολα, τα συγκοινωνούντα δοχεία, ο Νετανιάχου και οι φανατικοί σύμμαχοι του της θρησκευτικής Δεξιάς και οι σκληροπυρηνικοί που δεν ήθελαν έλεγχο του πυρηνικού προγράμματος στο Ιράν και είχαν υπερεκτιμήσει τις δυνάμεις της Χεζμπολάχ, της Χαμάς και των Χούθι. Που επιμένοντας στην καταστροφή του «σιωνιστικού κράτους» έδιναν το τέλειο πρόσχημα στον Νετανιάχου να εμφανίζει το πανίσχυρο Ισραήλ απειλούμενο από εμφανώς υποδεέστερες δυνάμεις και να καλεί σε εθνική συσπείρωση.

Παρά ταύτα δεν θα έχει διαφύγει της προσοχής σας ότι δυνάμεις πολύ πέρα από την αποδυναμωμένη Ισραηλινή Αριστερά έχουν από την πρώτη στιγμή θέσει το ερώτημα: Μήπως ηθελημένα πιάστηκε στον ύπνο η κυβέρνηση Νετανιάχου στις 7 Οκτωβρίου του 2023; Δεν μου αρέσουν οι θεωρίες συνωμοσίας, δύσκολα μπορώ να αποδεχθώ ότι οποιαδήποτε ηγεσία μπορεί να θυσιάσει πολίτες της, όμως είναι νόμιμο το ερώτημα: πώς η Μοσσάντ και οι πανίσχυρες υπηρεσίες ασφαλείας των Ενόπλων Δυνάμεων (IDF) του Ισραήλ που χτύπησαν στην Τεχεράνη τα διαμερίσματα των Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων, του Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων και δεκάδων άλλων αξιωματούχων με την βοήθεια πρακτόρων επ’ι του πεδίου, επέδειξαν τέτοια ανικανότητα στο χτύπημα της Χαμάς. Ο Νετανιάχου ξέρει ότι το τέλος του πολέμου θα απαιτήσει από αυτόν απαντήσεις.

Σε κάθε περίπτωση οι συμπτώσεις είναι πολλές και με μια πάντα κατάληξη. Κάθε φορά που οι διαπραγματεύσεις ΗΠΑ Ιράν πλησιάζουν σε θετική έκβαση πάντα κάτι απροσδόκητο (;) συμβαίνει.

Το ίδιο μπορούμε να ισχυριστούμε και για την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν παρά τις νεφελώδης και αντικρουόμενες απόψεις του Τραμπ, που θέλει να εμφανίζεται ότι γνώριζε, συναίνεσε και απλώς δεν συμμετείχε. Πιο λογική φαίνεται όμως η εκδοχή: ότι ενημερώθηκε μεν αλλά δεν εισακούστηκε η πρόταση του να περιμένει ο Νετανιάχου τις συνομιλίες ΗΠΑ Ιράν που είχαν προγραμματιστεί την Κυριακή.

Οι πληροφορίες που μας δίνει ο κ. Οικονόμου ήταν ότι η διοίκηση των ΗΠΑ και προσωπικά ο Τραμπ ταλαντευόταν ανάμεσα σε δυο εκδοχές: Η μία που θα επέτρεπε στο Ιράν μια πολύ περιορισμένη ικανότητα εμπλουτισμού ουρανίου στο πλαίσιο ενός κονσόρτσιουμ χωρών με συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και των Ηνωμένων Πολιτειών. Και στην άλλη κάτω από την επιμονή του Νετανιάχου που ήθελε να μην έχει η Τεχεράνη εσαεί καμία ικανότητα εμπλουτισμού ουρανίου. Σε αυτή την ταλάντευση έδωσε τέλος ο Νετανιάχου με το χτύπημα στην Τεχεράνη την Παρασκευή.

Όσο όμως ο πόλεμος κρατάει και τα πυραυλικά αποθέματα του Ιράν αποδεικνύονται μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα του αναμενόμενου, ο κίνδυνος παγκόσμιας ενεργειακής αναταραχής αν το Ιράν ως ύστατη λύση κλείσει τα στενά του Χορμουζ για τους συμμάχους του Ισραήλ είναι άμεσος, ο αστικός πληθυσμός στο Ισραήλ βρίσκεται αντιμέτωπος με πρωτοφανείς απώλειες και καταστροφές με άμεση για πρώτη φορά επίδραση στην ψυχολογία το, οι πάντες -πλην Νετανιάχου- αρχίζουν να ψιθυρίζουν την λέξη Ειρήνη. Ο Τραμπ μάλιστα προεξοφλεί ότι θα γίνει με την μεσολάβηση του. Είναι η πρώτη φορά που θα ευχηθούμε να έχει καλύτερη τύχη από την μεσολάβηση του για την λήξη του πολέμου Ρωσίας Ουκρανίας. Γιατί η άλλη εκδοχή θα είναι να συρθεί πίσω από τον Νετανιάχου. Και τότε ένα ντόμινο αντιδράσεων θα φέρει την ανθρωπότητα πιο κοντά στον όλεθρο.