Ναι στον Ερντογάν αλλά με αστερίσκους

Ένα δημοψήφισμα είναι -ή τουλάχιστον πρέπει να είναι- θεσμός άμεσης δημοκρατίας και κορυφαία έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας. Όταν όμως το όποιο δημοψήφισμα διεξάγεται σε καθεστώς… έκτακτης ανάγκης, με περιορισμό και αναστολή βασικών συνταγματικών δικαιωμάτων, ό,τι σχετίζεται με την αποτύπωση της δημοκρατικής βούλησης και της λαϊκής κυριαρχίας τίθεται υπό αμφισβήτηση.

Καμιά συζήτηση δηλαδή για την οριακή νίκη του Ερντογάν δεν μπορεί να μην λαμβάνει υπόψη της ότι το δημοψήφισμα έγινε ενώ η Τουρκία βρίσκεται για ένατο μήνα υπό καθεστώς εκτάκτου ανάγκης και ότι μόλις πριν από τέσσερις ημέρες ο Ρετζίπ Ερντογάν δήλωσε ότι «αν εκπνεύσει η χρονική περίοδος του μέτρου, θα δώσουμε παράταση. Δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο αναφορικά με αυτό», θέτοντας το πραγματικό πολιτικό πρόβλημα: ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας ασκεί πολιτική μέσω διαταγμάτων και με πολύ περιορισμένο έλεγχο, ο οποίος μάλιστα θα περιοριστεί ακόμα περισσότερο όταν το “ναι” που έβγαλε η κάλπη αρχίσει να υλοποιείται.

Όταν λοιπόν οι ελευθερίες της έκφρασης και του συνέρχεσθαι είναι υπό αίρεση, έχει μπει λουκέτο σε τουλάχιστον 130 μέσα ενημέρωσης, το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών που εκπροσωπεί τους Κούρδους αλλά και μειονότητες όπως οι Αλεβίτες, βρίσκεται σε καθεστώς ημιπαρανομίας και περισσότεροι από 113.000 άνθρωποι έχουν απολυθεί από το Δημόσιο ή έχουν τεθεί σε διαθεσιμότητα, η οριακή επικράτηση του “ναι” μένει μετέωρη.

Μια παλιά ρήση λέει ότι τα δημοψηφίσματα τα κερδίζει αυτός που τα οργανώνει, και αυτό προφανώς ίσχυσε και στην περίπτωση του ΑΚΡ και του Ερντογάν. Αλλά η αποτύπωση ενός βαθύτερου διχασμού της τουρκικής κοινωνίας δεν περιορίζεται πλέον στην αντιπαράθεση των κουρδικών περιοχών από τις “άλλες”, ή στις διαφορές μεταξύ “παραλίων” και “ενδοχώρας”.

Η αμφισβήτηση της πολιτικής του Ερντογάν είναι πλέον βαθύτερη και ουσιαστικότερη, ακόμη κι αν προσπεράσουμε τις “παρατυπίες” της ψηφοφορίας : Αποτυπώθηκε και στην ψήφο “δεδομένων” δήμων της Κωνσταντινούπολης, όπως το Σκούταρι, και κέρδισε προπύργια του AKP όπως η Άγκυρα αναγκάζοντας τον Τούρκο πρόεδρο και τους επιτελείς του να κατεβάσουν ταχύτητα. Γιατί ενώ ο Ερντογάν ήθελε ουσιαστικά λευκή επιταγή και διακήρυσσε ότι “Θεού θέλοντος το έθνος μας θα προχωρήσει απόψε προς το μέλλον”, πήρε μια έγκριση με πολλούς αστερίσκους που θα κριθεί πολλαπλώς τους επόμενους μήνες.

Και αυτό παρ’ ότι ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε δίκιο όταν χαρακτήριζε “ανέλπιστο δώρο” τις απαγορεύσεις συγκεντρώσεων του AKP στην Γερμανία και την Ολλανδία: Το “ναι” -χάρη και στην πολιτική των κυβερνήσεων αυτών των χωρών- επικράτησε με 63,2% και 69,9% αντιστοίχως αλλά η ψήφος των αποδήμων δεν ήταν αρκετή για τον ποθητό θρίαμβο.

Για να μην ξεχνάμε τέλος και να μην ξεχνιόμαστε, πρέπει να θυμίσουμε ότι βαδίζοντας προς το δημοψήφισμα πλήθυναν οι αναφορές του Ερντογάν για το Αιγαίο αλλά και οι “συμβολικές” κινήσεις των Επιτελείων, ενώ κατευθυνόμενες διαρροές άρχισαν να προετοιμάζουν την κοινή γνώμη εντός αλλά και εκτός Τουρκίας για την επιχείρηση “Ασπίδα του Τίγρη”, την εισβολή δηλαδή τουρκικών δυνάμεων στο Βόρειο Ιράκ με στόχο “τις βάσεις του ΡΚΚ στην περιφέρεια Σιντζάρ και την οροσειρά Καντίλ”.

Και αυτά, τα πραγματικά διακυβεύματα, δεν λύθηκαν με το 51,4%.

*Ο Βαγγέλης Δεληπέτρος είναι δημοσιογράφος

 Φωτογραφία: AP Images, Kayhan Ozer/Presidential Press Service, Pool Photo