Τι κρύβεται πίσω από τη σύγκρουση μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης

Βίαιες συγκρούσεις ξέσπασαν ξανά στα αμφισβητούμενα σύνορα μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης, επαναφέροντας στο προσκήνιο μια μακροχρόνια αλλά ελάχιστα προβεβλημένη εδαφική διαμάχη που απειλεί πλέον να μετατραπεί σε ανοιχτή σύρραξη.

Την Πέμπτη, η Ταϊλάνδη προχώρησε σε ανάπτυξη μαχητικών αεροσκαφών, πλήττοντας στρατιωτικούς στόχους εντός του εδάφους της Καμπότζης, την ώρα που οι ένοπλες δυνάμεις των δύο χωρών αντάλλασσαν πυρά κατά μήκος των συνόρων. Η νέα αυτή επικίνδυνη κλιμάκωση ήρθε στον απόηχο δεύτερου περιστατικού ακρωτηριασμού Ταϊλανδού στρατιώτη μέσα σε διάστημα μίας εβδομάδας από έκρηξη νάρκης. Η σημερινή κλιμάκωση των εντάσεων εκδηλώθηκε με συγκρούσεις που προκάλεσαν τον θάνατο τουλάχιστον 12 ανθρώπων, εκ των οποίων οι 11 ήταν άμαχοι.

Συγκεκριμένα, όπως μεταδίδει το Al Jazeera, το πρωί της Πέμπτης ξεκίνησαν ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των δύο χωρών κοντά στον αρχαίο ναό Πρασατ Τα Μουάν Τομ στην επαρχία Σουρίν της Ταϊλάνδης, πολύ κοντά στα σύνορα με την Καμπότζη.

Παραμένει ασαφές ποια πλευρά άνοιξε πρώτη πυρ, με τις δύο χώρες να αλληλοκατηγορούνται για την έναρξη της νέας αυτής σύγκρουσης στην περιοχή. Ο στρατός της Ταϊλάνδης κατηγόρησε τους στρατιώτες από την Καμπότζη για “προκλήσεις”. Σύμφωνα με τον στρατό της Ταϊλάνδης, οι δυνάμεις της Καμπότζης ανέπτυξαν μη επανδρωμένο αεροσκάφος επιτήρησης (drones) στις 7:35 π.μ. (00:35 ώρα Γκρίνουιτς), λίγο πριν στρατιώτες με εκτοξευτές ρουκετών προσεγγίσουν μια στρατιωτική θέση της Ταϊλάνδης. Στη συνέχεια, οι δυνάμεις της Καμπότζης άνοιξαν πυρ προς την ανατολική πλευρά του ναού, σε απόσταση 200 μέτρων από τη βάση του ταϊλανδικού στρατού, ενώ έριξαν ρουκέτες και σε μια τοπική κοινότητα, σύμφωνα με τον στρατό της Ταϊλάνδης.

Η αναπληρώτρια εκπρόσωπος του στρατού της Ταϊλάνδης, Richa Suksuwanon, δήλωσε σε δημοσιογράφους ότι η Ταϊλάνδη απάντησε με αεροπορικές επιδρομές έξι μαχητικών F-16 τα οποία, σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το διεθνές μέσο ενημέρωσης, έπληξαν δύο στρατιωτικούς στόχους.

Ωστόσο, οι αξιωματούχοι άμυνας της Καμπότζης αρνήθηκαν ότι τα στρατεύματά τους άνοιξαν πρώτα πυρ και δήλωσαν ότι η χώρα αντέδρασε μόνο μετά από «ένοπλη επίθεση των δυνάμεων της Ταϊλάνδης κατά των στρατιωτών της Καμπότζης».

Η εκπρόσωπος του στρατού της Καμπότζης, Maly Socheata κατηγόρησε την Ταϊλάνδη για παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας της Καμπότζης και δήλωσε ότι οι δυνάμεις της χώρας της «άσκησαν το δικαίωμά τους να υπερασπιστούν την κυριαρχία τους», μετά την ρίψη δύο βομβών από ταϊλανδικά μαχητικά αεροσκάφη σε έναν δρόμο.

Η διπλωματική κρίση μεταξύ των δύο χωρών επιδεινώνεται ραγδαία, με τις δύο πλευρές να κλιμακώνουν τις στρατιωτικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις, ενώ ο κίνδυνος για γενικευμένη πολεμική σύρραξη είναι πλέον υπαρκτός.

To “Σμαραγδένιο Τρίγωνο”

Η ένταση μεταξύ των δύο χωρών αναζωπυρώθηκε τον Μάιο, όταν ένας στρατιώτης της Καμπότζης σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια μιας σύντομης σύγκρουσης μεταξύ στρατευμάτων της χώρας του και της Ταϊλάνδης στην αμφισβητούμενη περιοχή των συνόρων, γνωστή ως «Σμαραγδένιο Τρίγωνο», όπου συναντώνται οι χώρες Καμπότζη, Ταϊλάνδη και Λάος.

Οι δυνάμεις και των δύο χωρών δήλωσαν πως βρίσκονταν σε αυτοάμυνα και αλληλοκατηγορήθηκαν για τη συμπλοκή. Αν και οι στρατιωτικοί ηγέτες και των δύο πλευρών δήλωσαν πως επιθυμούν αποκλιμάκωση, στη συνέχεια ενέτειναν τη ρητορική τους και ενίσχυσαν την παρουσία στρατευμάτων στην περιοχή.

Η Ταϊλάνδη ανέλαβε τον έλεγχο των συνοριακών σταθμών, επέβαλε περιορισμούς στις διελεύσεις και απείλησε να διακόψει την παροχή ρεύματος και ίντερνετ στις συνοριακές πόλεις της Καμπότζης. Τα αντίμετρα που έλαβε η Καμπότζη ως απάντηση στην Ταϊλάνδη περιλάμβαναν παύση των εισαγωγών ταϊλανδέζικων φρούτων και λαχανικών και απαγόρευση των ταϊλανδέζικων ταινιών και τηλεοπτικών σειρών, εξηγεί το CNN.

Οι τελευταίες εκρήξεις ναρκών κατά μήκος της μεθορίου στάθηκαν η θρυαλλίδα για μια νέα, επικίνδυνη φάση στην κρίση μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης, οδηγώντας τις δύο χώρες σε υποβάθμιση των διπλωματικών τους σχέσεων και σε ανάκληση του διπλωματικού τους προσωπικού.

Το πρώτο σοβαρό περιστατικό σημειώθηκε στις 16 Ιουλίου, όταν Ταϊλανδός στρατιώτης έχασε το πόδι του από έκρηξη νάρκης. Λίγες ημέρες αργότερα, την Τετάρτη, 23 Ιουλίου, νέα έκρηξη συγκλόνισε την περιοχή, τραυματίζοντας πέντε Ταϊλανδούς στρατιώτες, εκ των οποίων ο ένας υπέστη ακρωτηριασμό.

Η αιματηρή αυτή αλληλουχία γεγονότων κορυφώθηκε την Πέμπτη με τη μεγαλύτερη στρατιωτική κλιμάκωση των τελευταίων ετών, σηματοδοτώντας μια επικίνδυνη τροπή στην ήδη τεταμένη αντιπαράθεση.

Γιατί τα σύνορα μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης αποτελούν πεδίο διαμάχης;

Η σχέση μεταξύ Ταϊλάνδης και Καμπότζης είναι ένα σύνθετο μίγμα συνεργασίας και γεωπολιτικής αντιπαλότητας, που διαμορφώθηκε μέσα από δεκαετίες ιστορικών εντάσεων και συγκυριακής συνεννόησης. Στην καρδιά της σύγκρουσης βρίσκεται η χερσαία μεθόριος των 817 χιλιομέτρων (508 μιλίων), μια γραμμή που σχεδιάστηκε κατά κύριο λόγο από τους Γάλλους αποικιοκράτες, όταν η Καμπότζη τελούσε υπό γαλλική διοίκηση.

Ωστόσο, η χαρτογράφηση εκείνης της περιόδου δεν αναγνωρίστηκε ποτέ πλήρως από την Ταϊλάνδη, η οποία θεωρεί ότι αρκετά σημεία κατά μήκος των συνόρων δεν έχουν επισήμως οριοθετηθεί, με αποτέλεσμα να παραμένουν αμφισβητούμενα έως και σήμερα. Αυτή η ιστορική ασάφεια έχει μετατρέψει τα σύνορα σε διαχρονικό σημείο τριβής, προκαλώντας επανειλημμένα στρατιωτικές συγκρούσεις, διπλωμακές κρίσεις και έντονες πολιτικές εντάσεις.

Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί πως η διαμάχη για τα σύνορα δεν είναι μόνο γεωγραφική, είναι βαθιά ριζωμένη στο παρελθόν, στο εθνικό αίσθημα και στον ανταγωνισμό για επιρροή στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Στο παρελθόν, η Καμπότζη έχει ζητήσει από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ) του ΟΗΕ να εκδώσει απόφαση για αμφισβητούμενες περιοχές, συμπεριλαμβανομένου και του σημείου της πιο πρόσφατης σύγκρουσης, γράφει το CNN σε ανάλυσή του για το θέμα.

Ωστόσο, η Ταϊλάνδη απορρίπτει τη δικαιοδοσία του ICJ επί του συγκεκριμένου ζητήματος, προβάλλοντας ως επιχείρημα ότι πολλές περιοχές κατά μήκος της μεθορίου δεν έχουν ποτέ οριοθετηθεί επίσημα. Ανάμεσα σε αυτές, περιλαμβάνονται και ευαίσθητες τοποθεσίες με αρχαιολογική και πολιτιστική σημασία, όπως αρχαίοι ναοί.

Το 2011, στρατεύματα της Ταϊλάνδης και της Καμπότζης συγκρούστηκαν σε μια γειτονική περιοχή γύρω από τον ναό Preah Vihear του 11ου αιώνα — ένα μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Οι συγκρούσεις προκάλεσαν τον εκτοπισμό χιλιάδων ανθρώπων και τον θάνατο τουλάχιστον 20 ατόμων.

Συνοπτικά, τα σύνορα παραμένουν υπό αμφισβήτηση λόγω ιστορικών διαφορών, ασαφούς οριοθέτησης και συγκρούσεων γύρω από πολιτιστικά και στρατηγικά σημαντικές περιοχές.

Οι συνέπειες της σύγκρουσης

Η πιο πρόσφατη σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών είχε τεράστιες πολιτικές επιπτώσεις στην Ταϊλάνδη. Η Πρωθυπουργός της χώρας, Paetongtarn Shinawatra, τέθηκε σε αναστολή καθηκόντων τον Ιούλιο, μετά τη διαρροή τηλεφωνικής συνομιλίας που είχε με τον ισχυρό πρώην ηγέτη της Καμπότζης, Hun Sen, στην οποία φαινόταν να επικρίνει τις ενέργειες του ίδιου του ταϊλανδικού στρατού στη διαμάχη.

Η Shinawatra προέρχεται από μια πανίσχυρη πολιτική δυναστεία και έγινε πέρυσι, σε ηλικία μόλις 38 ετών, η νεότερη πρωθυπουργός στην ιστορία της Ταϊλάνδης. Τώρα ενδέχεται να αποπεμφθεί πλήρως από τα καθήκοντά της, εξαιτίας αυτής της 17λεπτης συνομιλίας – στην οποία υπονόησε ότι υπάρχει διάσταση απόψεων ανάμεσα στην κυβέρνησή της και τον ισχυρό στρατό της Ταϊλάνδης.

Το σκάνδαλο και η αναστολή της πυροδότησαν νέα αβεβαιότητα στο βασίλειο της Νοτιοανατολικής Ασίας, το οποίο τα τελευταία χρόνια ταλανίζεται από πολιτική αστάθεια και συνεχείς αλλαγές ηγεσίας.