9 ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΤΑΣ ΤΗΝ ΜΠΑΛΑ ΣΤΗΝ ΕΞΕΔΡΑ: ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΜΠΗ, ΤΗ ΓΑΖΑ, ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ…
«Συλλογική ευθύνη», «αντισημιτισμός», «παθογένειες» κι άλλες έννοιες-μπαλαντέρ που χρησιμοποιούνται ή διαστρεβλώνονται συστηματικά προκειμένου να συζητάμε μόνο δευτερεύοντα (ή ανούσια) πράγματα και να μην αγγίζουμε όσα έχουν πραγματική σημασία στο δημόσιο λόγο.
Δεν είναι καινούριο, το whataboutism (ή αλλιώς το πώς «να πετάς την μπάλα στην εξέδρα») είναι τόσο παλιό όσο δύο ή περισσότεροι άνθρωποι που έκατσαν και διαφώνησαν για την σκληρή αλήθεια σχετικά με το τι πήγε στραβά με τους πρωτόπλαστους στον παράδεισο.
Όμως δε νιώθετε κι εσείς ότι κάπως έχει παραγίνει; Δεν αισθάνεστε ότι ζούμε ένα peak προσπάθειας ελέγχου της αφήγησης στο δημόσιο λόγο, ούτως ώστε να συζητάμε μόνο δευτερεύοντα (ή ανούσια και συχνά επινοημένα) πράγματα και να μην αγγίζουμε όσα έχουν πραγματική σημασία; Είτε πρόκειται για τα Τέμπη και το πόρισμα Καρώνη, είτε για τη θηριωδία στη Γάζα, είτε ακόμα ακόμα για την πολυσυζητημένη διαφήμιση στην Ακρόπολη, είτε για οτιδήποτε άλλο κάνει τζιζ.
Ας δούμε μερικούς τρόπους που το debate (καμιά φορά μπορεί να) ξεκινάει ακούσια, αλλά τελικά (εντελώς τελείως εσκεμμένα) παρεκτρέπεται και καταλήγει σε αγνή, παραδοσιακή, ορθόδοξη προπαγάνδα…
«Συλλογική ευθύνη»
Make “mazi ta fagame” great again. Η ιστορική ρήση του Θεόδωρου Πάγκαλου θα μείνει διαχρονική ως χυδαία παραπλάνηση σε δημόσια θέα, όμως το αποτύπωμά της επιβιώνει στην Ελλάδα και μετά την κρίση ως συλλογική ενοχή. Τα Τέμπη είναι ένα καλό, αν κι εξωφρενικό, παράδειγμα. Δύο τρένα βρέθηκαν εν έτει 2025 στην ίδια τροχιά, κάθε πιθανό πρωτόκολλο παραβιάστηκε καταλήγοντας στο «να μην ιεροποιηθεί ο χώρος» για να έχουμε σήμερα περισσότερο ασφαλή συμπεράσματα, εξεταστικές και προανακριτικές εξευτελίστηκαν ή εργαλειοποιήθηκαν. Και για όλα αυτά «φταις εσύ που τους ψηφίζεις και τους ανέχεσαι να κυβερνάνε έτσι» ή που «υιοθετείς θεωρίες συνωμοσίας». Κι όταν δεν τους ψηφίζεις, «φταις ξανά γιατί αδιαφορείς κι απέχεις». Μονα ζυγά, μονόζυγα. Στην προκειμένη περίπτωση, βέβαια, αν ακόμα δεν έχει κουκουλωθεί πλήρως η υπόθεση είναι γιατί συγγενείς και οικογένειες (με την αντιπολίτευση απούσα) έδωσαν έναν μεγάλο αγώνα που κινητοποίησε τον κόσμο κι έβγαλε εκατοντάδες χιλιάδες (ή κι εκατομμύρια) στον δρόμο. Κι αυτό είναι κάτι άλλο: μια, έστω μικρή, συλλογική επιτυχία.
«Διαχρονικές παθογένειες»
Για την απουσία συστήματος τηλεδιοίκησης έχουν ευθύνη ένας ή περισσότεροι υπουργοί που δεν είχαν ανάστημα να ορθώσουν στα συμφέροντα και να ολοκληρωθεί η σύμβαση 717. Για το μπάζωμα, το μέιλ Τριαντόπουλου μας δείχνει ότι συνέβη εις γνώση κορυφαίων κυβερνητικών στελεχών και του Πρωθυπουργού. Για την διευκόλυνση της δικαιοσύνης, απλά ζητήστε από οποιονδήποτε συγγενή θύματος να σας πει πόσο, όχι δε συνέδραμαν αλλά, στάθηκαν εμπόδιο κρατικοί λειτουργοί και υπηρεσίες στην αναζήτηση της αλήθειας. Παθογένειες φυσικά υπάρχουν. Διαχρονικές γίνονται όμως γιατί οι πολιτικές ηγεσίες παίζουν κρυφτούλι και ομερτά προκειμένου να μην αναζητηθούν οι ποινικές ευθύνες των ανθρώπων τους.
«Δεν υπήρχε παράνομο φορτίο»
Ο Πρωθυπουργός το απέκλεισε είκοσι μέρες μετά το τραγικό δυστύχημα. Το επανέφερε ως ενδεχόμενο μετά την πρώτη μεγάλη συγκέντρωση. Η «φρουρά» της κυβέρνησης το θεωρεί δεδομένο μετά τα -ποιος δεν είπε ότι δε γίνονται θαύματα στις μέρες μας;- βίντεο Καπερνάρου. Το αν υπήρχε ή δεν υπήρχε παράνομο (ή έστω άγνωστο φορτίο) δεν απαντάει σε κανένα από τα δομικά ζητήματα των Τεμπών. Η αποκλειστική εστίαση εκεί έχει ασφαλώς αξία (εφόσον έστω κι ένας άνθρωπος κάηκε ζωντανός) αλλά είναι και μια στρατηγική παραπλάνησης που συντηρείται σκόπιμα. Ειδικά όσο, όπως φάινεται, δε γίνεται να υπάρξουν ξεκάθαρες απαντήσεις.
«Τα έλαια σιλικόνης προκάλεσαν την πυρόσφαιρα, το λένε και τα ρεπορτάζ»
Η μέθοδος παραπληροφόρησης είναι πια γνωστή και δοκιμασμένη. Υπάρχει μια εξέλιξη στην υπόθεση π.χ. το πόρισμα Καρώνη. Έχει 123 σελίδες που δεν τις διαβάζουν παρά ελάχιστοι δημοσιογράφοι. Υπάρχει κι ένα non paper που, λογω της τεχνικής φύσεως της υπόθεσης, είναι εύκολο να παρερμηνεύσει όσα λέει το πόρισμα. Η γνωστή πρωινή τηλεοπτική εκπομπή και τα γνωστά δύο τρία σάιτ ευρείας απήχησης παίζουν την παρερμηνεία ως γραμμή, η συζήτηση όλη την ημέρα γίνεται πάνω σε αυτή τη βάση. Στις απογευματινές και βραδινές ενημερωτικές εκπομπές, οι δημοσιογράφοι φωνάζουν τεχνικούς συμβούλους και τους ζητάνε να τοποθετηθούν όχι επί του πορίσματος αλλά επί των «ρεπορτάζ» με την παρερμηνεία. Κι όλο αυτό θεωρείται φυσιολογικό και δημόσια συζήτηση.
«Αντισημιτισμός»
Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα έχει βαρύτατο ιστορικό εφαρμοσμένου αντισημιτισμού. Είναι αλήθεια επίσης ότι η εργαλειοποίηση (νάτη πάλι αυτή η λέξη) του αντισημιτισμού προκειμένου «να σταματήσουμε να μιλάμε για τη Γάζα» δε συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα μετά την 7η Οκτωβρίου αλλά παντού. Όμως, εδώ τι υπάρχει στ’ αλήθεια να συζητήσουμε; Με 50.000+ νεκρούς (πάνω από 15.000 παιδιά); Με τον αποκλεισμό της Γάζας που μετατρέπει την πείνα σε όπλο, καταδικάζοντας σε αφανισμό τους Παλαιστινίους, κατά παράβαση των στοιχειωδών του Διεθνούς Δίκαιου; Με το ξύρισμα της Ράφα, ούτως ώστε να κοπεί ακόμα κι αυτό το πέρασμα εκτοπισμού κι απελπισίας; Με την κατ’ επίφαση εκεχειρία να δίνει τη θέση της στην επιχείρηση «Άρματα του Γεδεών»; Μόνο ένα πράγμα πιο γελοίο υπάρχει από τα να σε λένε «αντισημίτη» όταν μιλάς για όλα αυτά: να σε λένε «υποστηρικτή της Χαμάς»
«Η ελευθερία του λόγου»
Το σαμποτάζ μιας εκδήλωσης που σχετίζεται με το βιβλίο, όπως αυτή που συνέβη την περασμένη εβδομάδα στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, είναι μια πράξη συμβολικά βάρβαρη. Για όλα όσα διαβάσατε στην προηγούμενη παράγραφο, όμως, αλήθεια τι μπορούν να κάνουν οι απλοί άνθρωποι σε όλον τον κόσμο; Νομιμοποιούνται να ματαιωσουν μια εκδήλωση που διοργανώνεται από την πρεσβεία του Ισραήλ σαν business as usual; (Γιατί ακριβώς με αυτό το business as usual κανονικοποιείται η σφαγή στη Γάζα.) Είναι ένα λεπτό θέμα προτεραιοτήτων. Για όσους σήκωσαν το θέμα, ενώ δεν έχουν βγάλει τσιμουδιά για τη φρίκη, καταλάβαμε καλά ποιες είναι οι δικες τους.
«Η βία των κουκουλοφόρων στα Πανεπιστήμια»
Ξέρετε πόσο εύκολα θα μπορούσαμε να απαλλαχθούμε από αυτήν την ενοχλητική φράση-κλισέ που στην πραγματικότητα απαλλάσσει τους δράστες της βίας από όπου κι αν προέρχονται; Με το να έκαναν οι αρχές τη δουλειά τους και να τους έβρισκαν π.χ. τους οκτώ μαυροφορεμένους που έκαναν, σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, «ναζιστική έφοδο», στην ημερίδα του τμήματος Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών στη Νομική. Κι όχι, απλά να (άντε πάλι!) εργαλειοποιείται σε κάθε ευκαιρία η είδηση ως headline για τους εκάστοτε επικοινωνιακούς σκοπούς του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη ή/και τον ποινικό λαϊκισμό του υπουργείου Δικαιοσύνης.
«Έπιασε τους αριστερούς ο πόνος για την Ακρόπολη τώρα…»
Δηλαδή, τα κόμματα της αντιπολίτευσης και οι πολίτες να μην ζητήσουν εξηγήσεις/σχολιάσουν ότι το υπουργείο Πολιτισμού δε γνώριζε (ίσως έχοντας ξεγελαστεί από κάποιου είδους «υποκριτική ικανότητα») ότι άλλος κρατικός φορέας είχε δώσει την άδεια έναντι 380 ευρώ και μόλις έσκασε το θέμα άρχιζε να μοιράζει απειλές για μηνύσεις; Να μην το σχολιάσουν μήπως και φανούν ιδεολογικά ανακόλουθοι σε όσους επιμένουν να διυλίζουν τον κώνωπα της πολιτικής σημειολογίας καταπίνοντας την κάμηλο του πολιτικού τσαρλατανισμού;
«Έχει γεμίσει με τοξικότητα ο δημόσιος λόγος…»
Αν υποστηρίξεις τον οποιονδήποτε αντίλογο σε όλα τα παραπάνω σε…3,2,1 σκάει η λέξη-φετίχ: τοξικότητα. Τοξικότητα για τα Τέμπη, τοξικότητα για τη Γάζα, τοξικότητα για την Ακρόπολη… τοξικότητα που πάει με όλα. Στην πραγματικότητα, αυτός δεν είναι καν ένας πολιτικός μανταμσουσουδισμός – είναι η αλαζονεία του να θες να εξαφανίσεις την αντίθετη γνώμη, να δαιμονοποιείς την υποχρέωση της αντιπολίτευσης. Και να πεις ότι υπήρχε και καμιά ισχυρή τέτοια…
