#menu_exorias: Τους πήγαν στη Μακρόνησο και τους πρόσφεραν γκουρμέ ‘Μενού Εξόριστου’

Το βιβλιοπωλείο Free Thinking Zone διοργάνωση την Κυριακή εκδήλωση στην Μακρόνησο για την παρουσίαση βιβλίου και παράλληλα προμήθευσε με… “μενού εξορίας” όσους θέλησαν να παραστούν στο γεγονός.

Η ανακοίνωση του βιβλιοπωλείου ανέφερε:

“Μακρόνησος 15/5/16, μία συγκλονιστική εμπειρία ενάντια στη συλλογική λήθη του διχασμού που κάθε νεοέλληνας πρέπει να ζήσει για να ξέρει. Γιατί εκτός από το γλυκό, θυμαρίσιο μέλι του Κωνσταντίνου, τελευταίου και μοναδικού “φύλακα” του νησιού, παίρνεις μαζί πίσω και μία πικρή γεύση της κατάρας που κουβαλά η φυλή μας.

Ευχαριστούμε πολύ τον Δημήτρη Φύσσα για την επιτόπια παρουσίαση του βιβλίου του “Η Νιλουφέρ στα χρόνια της κρίσης”(εκδόσεις της Εστίας) και για την ξενάγηση. Ευχαριστούμε το Amaryllis Kifissia για το “προσαρμοσμένο” στις συνθήκες μενού και για την έρευνα του μενού της εξορίας. Ευχαριστούμε το Travel and do για την εξαιρετική διοργάνωση. Ευχαριστούμε όλους εσάς για τα 16 χλμ πεζοπορίας κάτω από τον ήλιο, την υπομονή σας, την επιμονή σας στην αλήθεια και τη γνώση”.

Με άλλα λόγια οι συμμετέχοντες “είχαν την ευκαιρία”, μεταξύ άλλων, να δοκιμάσουν το μενού του εξόριστου, δηλαδή το φαγητό που υποτίθεται ότι έτρωγαν οι κρατούμενοι.

To Free Thinking Zone “ανακάλυψε” ότι οι εξόριστοι έτρωγαν δύο φορές την εβδομάδα κρέας, άλλες δύο ψάρι, το πρωί και το βράδυ μαρμελάδα και φρούτα, ενώ το μενού περιελάμβανε και διαφορετικές τροφές που εναλλάσσονταν στο μενού ανάλογα με τη μέρα.

Υπήρξαν και ευχαριστίες από το βιβλιοπωλείο: “Ευχαριστούμε το Amaryllis Kifissia για το “προσαρμοσμένο” στις συνθήκες μενού και για την έρευνα του μενού της εξορίας. Ευχαριστούμε το Travel and do για την εξαιρετική διοργάνωση. Ευχαριστούμε όλους εσάς για τα 16 χλμ πεζοπορίας κάτω από τον ήλιο, την υπομονή σας, την επιμονή σας στην αλήθεια και τη γνώση”.

Όχι. Η Μακρόνησος δεν ήταν τόπος αναψυχής

Ο 90χρονος Λεωνίδας Μεντάκης από τον Κουρνά Αποκορώνου, ένας από τους επιζώντες του στρατοπέδου, έλεγε στα Χανιώτικα Νέα:

“Έβαζαν σε ένα καζάνι 3 – 4 φασόλες, ένα φυλλαράκι φρύο, το έβραζαν και μας έδιναν το ζουμί. Αυτό ήταν το κυρίως φαγητό μας. Είχαμε σοβαρό πρόβλημα με το πόσιμο νερό. Ενα παγουράκι είχε ο καθένας μας. Το νερό το έφερναν με υδροφόρα από το Λαύριο, αλλά τις περισσότερες φορές δεν πινόταν γι’ αυτό και περάσαμε πολλές δίψες, όταν δε είχε θαλασσοταραχή και έκανε ημέρες να έρθει το πλοίο τροφοδοσίας, δεν τρώγαμε και τίποτα. Ηταν και μέρες που το φαγητό ήταν αλμυρό, ενώ δεν μας έδιναν νερό. Δεν ξέρω αν το έκαναν επίτηδες, αλλά γινόταν. Οσο για τους αλφαμίτες, του αξιωματικούς, αυτοί έτρωγαν πλουσιοπάροχα”.

Μαρτυρία του Νίκου Βοσνίδη:

“Εκεί είχαν τρεις καινούργιες όλες και όλες σκηνές για οκτώ άτομα η κάθε μία, και βάλαν 165 άτομα μέσα σε τρεις σκηνές. 50-55 άτομα σε κάθε σκηνή. Εκεί επί πέντε μέρες άρχισαν οι ανακρίσεις, με ξύλο φυσικά, δίχως φαΐ, δίχως νερό. Ανακρίσεις και ξύλο. Αφού τελείωσαν οι ανακρίσεις στις 10 Μάη, πήγαμε στο Στρατοδικείο. Εκεί με αθωωτικό βούλευμα είχαν απαλλαγεί ορισμένοι, και μέσα στο Στρατοδικείο καθίσαμε 114 άτομα.  Η κατάσταση μέσα στο στρατοδικείο ήταν τρομερή. Αλφαμίτες γύρω – γύρω, με αυτόματα, δεν μας άφηναν να κουβεντιάσουμε με τους συγγενείς και υπήρχε μια τρομοκρατική κατάσταση. Έφτασε η δικιά μου σειρά να απολογηθώ, να μιλήσω. Μετά την απολογία μου, ήρθε ο Αλφαμίτης που με έπιασε από το στρατόπεδο και με οδήγησε στο Στρατοδικείο, με ένα μαχαίρι στα χέρια και άρχισε μέσα στο Στρατοδικείο να λέει: “Μ’ αυτό θα σε σφάξω εγώ εσένα, μ’ αυτό θα σε εκτελέσω, θα σε σφάξω όπως σφάζουν ένα τραγί”.

Μαρτυρία Παναγιώτη Σκαλούμπακα και Λεωνίδα Κύρκου:

Τα social media φρόντισαν να αναδείξουν το θέμα και να σχολιάσουν αναλόγως:

Μετά τις έντονες αντιδράσεις για το συγκεκριμένο θέμα στα social media οι υπεύθυνοι απάντησαν μέσω Facebook:

 

Η περιγραφή του βιβλίου που παρουσιάστηκε:

Η Νιλουφέρ στα χρόνια της κρίσης

“Το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται από το Μάη του 2013 μέχρι τον Απρίλη του 2014. Αφηγητής είναι ο Στέλιος Μέσκουλας, μεσήλικος πρώην καθηγητής φροντιστηρίου και τώρα νυχτοφύλακας και οδηγός ημιφορτηγού – κουβαλητής κιβωτίων σε κάβα. Προσπαθεί να γράψει ένα μυθιστόρημα με επίκεντρο τη Μακρόνησο, μήπως και ξεπεράσει την προσωπική του έκπτωση.

Πηγαίνοντας στο νησί αυτό για επιτόπια έρευνα, ο Μέσκουλας γνωρίζει τη νεαρή Νιλουφέρ Αταλάρ, ευκατάστατη Τουρκάλα δημοσιογράφο στην Αθήνα, που επίσης προσπαθεί να γράψει για το ίδιο νησί, επειδή ο προπάππος της ήταν αιχμάλωτος εκεί το 1912-13.

Ο Μέσκουλας τη βοηθάει και η Νιλουφέρ γράφει πράγματι μια νουβέλα, μα το δικό του βιβλίο μένει ανολοκλήρωτο: λίγα γραμμένα κεφάλαια και πολλή πρώτη ύλη. Στο φόντο της συγγραφικής προσπάθειας του Μέσκουλα περνούν οι οικονομικές του δυσκολίες, αλλά και η επικαιρότητα της εποχής.

Αν τελικά ένα μέρος της σύγχρονης συγγραφικής παραγωγής θεωρηθεί στο μέλλον “λογοτεχνία της κρίσης”, τότε το ανά χείρας μυθιστόρημα θα διεκδικήσει την ένταξή του σ’ αυτήν”.

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης “εθνικής αναμόρφωσης”

Υπενθυμίζουμε πως από τον Απρίλιο του 1947 η Μακρόνησος και στη διάρκεια του Εμφυλίου χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο συγκέντρωσης “εθνικής αναμόρφωσης” για χιλιάδες κομμουνιστές, πολιτικούς κρατούμενους και λιποτάκτες στρατιώτες.

Τον Οκτώβριο του 1949 ιδρύθηκε ο αυτόνομος Οργανισμός Αναμορφωτηρίων Μακρονήσου με τα γνωστά αρχικά ΟΑΜ που όμως σε πολύ μικρό σχετικά χρονικό διάστημα, μετά την επίσκεψη στο νησί της Βασίλισσας Φρειδερίκης, διαλύθηκε. Οι εξορίσεις στην Μακρόνησο συνεχίστηκαν από τις μετεμφυλιακές κυβερνήσεις που ακολούθησαν. Γι’ αυτούς τους λόγους, το νησί κρίθηκε με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, μνημείο της εποχής του εμφυλίου, οπότε σήμερα νησί και κτίσματα των επιμέρους στρατοπέδων σε αυτό προστατεύονται από παρεμβάσεις. Ο επίσημος δικτυακός τόπος του δήμου Κέας, περιγράφει την ιστορία της Μακρονήσου ως εξής:

“Το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου ακολουθεί η αρχή του εμφυλίου πολέμου. Η Μακρόνησος αποτελεί μία από ης μελανότερες σελίδες της ιστορίας του. Το 1947 εξορίζονται εκεί όλοι οι νεοσύλλεκτοι στρατιώτες με “ύποπτα φρονήματα”, επανδρώνοντας Τα τρία ειδικά τάγματα οπλιτών (Α’ ΕΤΟ, Β’ ΕΤΟ, Γ’ ΕΤΟ). Το 1948 δημιουργείται το 4ο τάγμα στο οποίο μεταφέρονται οι πολιτικοί εξόριστοι. Σαν “κολυμπήθρα του Σιλωάμ” όπως ονόμαζαν το Μακρονήσι, ο τρόμος και τα βασανιστήρια ήταν η μέθοδος για ιδεολογική αναβάπτιση η οποία θα δηλωνόταν με την δήλωση μετάνοιας . Έλληνες βασάνιζαν Έλληνες. “Πατριώτες” βασάνιζαν Πατριώτες. Σε σκηνές ενός ατόμου ζούσαν τρεις. Οι δοκιμασίες πολλές και κυρίως αυτή ως δίψας. Όταν δεν μπορούσε να φτάσει το καΐκι που μετέφερε νερό, τους έδιναν αλμυρό μπακαλιάρο… Απειλές, ατομικοί και ομαδικοί βασανισμοί βρίσκονταν στο καθημερινό πρόγραμμα με σκοπό να σκύψουν το κεφάλι, να καμφθεί το ηθικό. Όσοι δεν υπέγραφαν δήλωση μετάνοιας μεταφέρονταν στην χαράδρα του Α’ ΕΤΟ κι από εκεί πέρναγαν στρατοδικείο. Όσοι υπέγραφαν, για να αποδείξουν την ανάνηψή τους, τους έβαζαν πέτρες στα χέρια και τους διέταζαν να λιθοβολήσουν τους αμετανόητους. Αυτούς που λίγο πριν μοιράζονταν τις ίδιες φοβίες”.

Η ιστορία της Μακρονήσου στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο έχει αποδοθεί -μεταξύ άλλων- μέσα από δύο σπουδαία έργα, τον “Λοιμό” του Ανδρέα Φραγκία (1972, Κέδρος) και την κινηματογραφική του μεταφορά από τον Παντελή Βούλγαρη στο “Happy Day” (1976, βραβεία: Καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και μουσικής στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1976).

Διαβάστε για τη μεγάλη σφαγή της Μακρονήσου, εδώ

Έγραφε ο Ριζοσπάστης στις  4 Μάρτη 1998:

“Ήταν Κυριακή 29 Φεβρουαρίου 1948. Πρωί. Οι λόχοι συντεταγμένοι πήγαν στο γήπεδο για το προσκλητήριο του τάγματος και μετά τράβηξαν για το χώρο του θεάτρου – στο βορινό μέρος του στρατοπέδου στην πλαγιά μιας χαράδρας, 200 μέτρα από το γήπεδο – για να παρακολουθήσουν ομιλία θρησκευτικού περιεχομένου. Η κίνηση των λόχων από το γήπεδο προς το θέατρο δεν είχε ολοκληρωθεί, όταν μια ομάδα Αλφαμιτών πήγαινε βίαια προς το πειθαρχείο μερικούς φαντάρους, χαρακτηρίζοντάς τους ως αδικαιολογήτως απόντες από το πρωινό προσκλητήριο. Οι στρατιώτες διαμαρτύρονταν ότι είναι άρρωστοι και οι Αλφαμίτες απαντούσαν δέρνοντάς τους. Η εικόνα ήταν φρικιαστική, με αποτέλεσμα να προκαλέσει την αντίδραση των στρατιωτών των λόχων, οι οποίοι φώναζαν: “Αίσχος – Αίσχος”. Τότε από τα φυλάκια της αστυνομικής μονάδας άρχισαν να πέφτουν βροχή οι πυροβολισμοί και να χύνεται το πρώτο αίμα. Κάτω από την αντίδραση των στρατιωτών η αιματοχυσία σε λίγο θα σταματήσει, αλλά μόνο προσωρινά. Πέντε νεκροί και 19 τραυματίες ήταν ο πρώτος απολογισμός. Οι νεκροί θα μεταφερθούν σε μια αχρησιμοποίητη σκηνή του 2ου λόχου και οι τραυματίες στο Γ Τάγμα, απ’ όπου επίκειται η μεταφορά τους σε νοσοκομείο στην Αθήνα. Η υπόλοιπη μέρα και η νύχτα για τους φαντάρους του Α τάγματος περνούν με την αγωνία της αναμονής των χειρότερων. Προσέχουν να μην απαντούν στις προκλήσεις των Αλφαμιτών και απαιτούν από την κυβέρνηση και τη Βουλή – μέσω της διοίκησης του στρατοπέδου – να αποκαλυφθούν πλήρως οι ένοχοι της σφαγής και να τιμωρηθούν. Η άλλη πλευρά όμως ετοιμάζεται για νέα σφαγή, που δε θα αργήσει να γίνει.

Το πρωί της Δευτέρας 1ης Μαρτίου του 1948 ο στρατοπεδάρχης της Μακρονήσου ταξίαρχος Μπαϊρακτάρης θα ζητήσει από τους φαντάρους του Α Τάγματος να εγκαταλείψουν τους κομμουνιστές και να συγκεντρωθούν στον 7ο λόχο. Υστερα από τη σφαγή της Κυριακής ερχόταν και η πρόκληση – πρόσκληση για προδοσία των αδικοχαμένων νεκρών και υπογραφή δηλώσεων μετανοίας. Οι άοπλοι στρατιώτες δεν ενδίδουν, δε λερώνουν την τιμή και την αξιοπρέπειά τους. Αντιδρούν με το μόνο μέσο που έχουν στη διάθεσή τους. Φωνάζουν αίσχος και ζητούν την τιμωρία των δολοφόνων. Κι ως απάντηση θα πάρουν τα ομαδικά πυρά των αλφαμιτών. Νέο αίμα θα βάψει και πάλι τη Μακρόνησο. Το επίσημο κράτος ανακοίνωσε συνολικά – όπως προαναφέραμε – 17 νεκρούς και 61 τραυματίες. Οσοι έζησαν το μακελειό, θεωρούν ότι οι νεκροί ξεπέρασαν τους 100 και οι τραυματίες ήταν περισσότεροι από τετρακόσιους”.

Αυτά για να μην ξεχνάμε την ιστορία μας που κάποιοι αγνοούν παραδειγματικά προσπαθώντας να τη “διανθίσουν” και να την παραποιήσουν με ανιστόρητα και προσβλητικά “happening”.