Βιομηχανία – Μεταποίηση: Πού βρίσκουν χρήμα για επενδύσεις – Τα “ηχηρά” μηνύματα

Mε δικά τους μέσα, χωρίς συστηματική βοήθεια από το κράτος, προγράμματα ή το τραπεζικό σύστημα, και μάλιστα επιχειρώντας μέσα σε ένα περιβάλλον ασταθές, φορολογικά αβέβαιο και διοικητικά δυσλειτουργικό επενδύουν οι μεταποιητικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Αυτό καταδεικνύει μελέτη για τις επενδύσεις στη μεταποίηση παρουσίασε ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ), η οποία εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο του ΣΒΕ (ΙΝΣΒΕ) σε συνεργασία με την δημοσκοπική εταιρία Palmos Analysis την Τετάρτη 2 Ιουλίου στα Γραφεία του ΣΒΕ στην Θεσσαλονίκη.

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε ένα πολύ μεγάλο δείγμα, 603 μεταποιητικών επιχειρήσεων από όλη την Ελλάδα, ενώ τα αποτελέσματά της παρουσίασαν η κα Λουκία Σαράντη, Πρόεδρος του ΣΒΕ και ο Πασχάλης Αλέξανδρος Τεμεκενίδης, Διευθυντής Ερευνών, CO-FOUNDER της Palmos Analysis. Η μελέτη έδειξε ότι οι επιχειρήσεις που επενδύουν, είναι αυτές που δημιουργούν περισσότερες θέσεις εργασίας, καινοτομούν και εξάγουν.

Με ίδια μέσα

Πάντως, με βάση τη μελέτη, κατά μέσο όρο περίπου 3 στα 4 ευρώ που κατευθύνθηκαν σε επενδύσεις από τις μεταποιητικές επιχειρήσεις τα τελευταία δύο χρόνια, προήλθαν από ίδια κεφάλαια των επιχειρήσεων. Ίδια κεφάλαια χρησιμοποιούν σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό οι μικρές μεταποιητικές μονάδες, ενώ στις μεγάλες επιχειρήσεις καταγράφονται σημαντικά υψηλότερα ποσοστά στον τραπεζικό δανεισμό και στα φορολογικά κίνητρα και στις μεσαίες επιχειρήσεις αναφέρονται σημαντικά εντονότερα οι επιχορηγήσεις ως πηγή χρηματοδότησης των επενδύσεών τους. Κάτι που δείχνει τις πολλαπλές ταχύτητες στο επιχειρείν.

Επίσης, τo 50% των μεταποιητικών επιχειρήσεων που πραγματοποίησαν κάποια επένδυση την τελευταία διετία, δεν χρησιμοποίησαν κάποιο πρόγραμμα για την χρηματοδότηση των επενδύσεών τους. Μεταξύ όσων χρησιμοποίησαν κάποιο πρόγραμμα, πάνω από τις μισές χρησιμοποίησαν κάποιο συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα (ΕΣΠΑ, ΠΕΠ, Ταμείο Ανάκαμψης κτλ), 3 στις 10 χρησιμοποίησαν τον Αναπτυξιακό Νόμο και 2 στις 10 χρησιμοποίησαν το Ταμείο Εγγυοδοσίας της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας. Τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα χρησιμοποιήθηκαν περισσότερο από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (με ετήσιο κύκλο εργασιών μέχρι 10 εκατομμύρια ευρώ), ενώ ο Αναπτυξιακός Νόμος χρησιμοποιήθηκε κυρίως από τις μεσαίες και τις μεγάλες μεταποιητικές επιχειρήσεις.

Καμπανάκι

Στο μεταξύ, φορολογικές απαλλαγές και επιχορηγήσεις προτάσσουν ως καταλληλότερα κίνητρα για την υλοποίηση επενδύσεων οι μεταποιητικές επιχειρήσεις που δηλώνουν ότι θα επενδύσουν στο μέλλον. Ωστόσο, οι μεσαίες και οι μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες είναι και αυτές που κατά κύριο λόγο επενδύουν, προκρίνουν τις επιχορηγήσεις ως καταλληλότερο κίνητρο για την υλοποίηση των επενδύσεών τους, ενώ οι μικρές επιχειρήσεις επιλέγουν πρωτίστως τις φορολογικές απαλλαγές και δευτερευόντως την επιδότηση του κόστους των δημιουργούμενων θέσεων απασχόλησης.

Στο μεταξύ, τα βασικότερα προβλήματα στη λειτουργία του Αναπτυξιακού Νόμου, όπως καταγράφονται από τις επιχειρήσεις που τον χρησιμοποίησαν, είναι: οι περίπλοκες διαδικασίες και η γραφειοκρατία, οι καθυστερήσεις στις εγκρίσεις και οι καθυστερήσεις στις εκταμιεύσεις, ενώ αναφέρονται σε σημαντικό ποσοστό και οι καθυστερήσεις στους ελέγχους.

Μήνυμα ΣΒΕ

Τονίζοντας τη μεγάλη σημασία των επενδύσεων για την αύξηση της παραγωγικότητας της χώρας και την ανάγκη για τη στήριξη της βιομηχανίας, η Πρόεδρος του ΣΒΕ κα Λουκία Σαράντη σημείωσε «Αυτός είναι και ο λόγος που ο ΣΒΕ πήρε την πρωτοβουλία να πραγματοποιήσει τη συγκεκριμένη μελέτη – για να τεκμηριώσει την ανάγκη ενός αποτελεσματικού πλαισίου για την ενίσχυση των επενδύσεων. Η χαμηλή επενδυτική τάση επηρεάζει αρνητικά την ανταγωνιστικότητα και τη δυνατότητα σύγκλισης με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ένας τομέας στον οποίο η Ελλάδα υπολείπεται διαχρονικά σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό που ζητάμε από την Πολιτεία είναι ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Η βιομηχανία που δίνει τόσα στον τόπο χρειάζεται στήριξη για να μπορέσει με τη σειρά της να προσφέρει ακόμα περισσότερο στην οικονομία και στην κοινωνία μας. Η Ελλάδα πρέπει να επαναπροσδιορίσει το παραγωγικό της μοντέλο και να θέσει στο επίκεντρό του τη στήριξη της βιομηχανίας μέσα από στρατηγικές επενδύσεις. Η βιομηχανία μας χρειάζεται εθνική στρατηγική με υπερκομματική δέσμευση. Δεν ζητάμε προνόμια, αλλά συνθήκες ισοτιμίας και σταθερότητας».

Στη συνέχεια η κα Σαράντη  ανέφερε χαρακτηριστικά, «Ζούμε σε μια εποχή πολλαπλών κρίσεων και αβεβαιότητας που χαρακτηρίζεται από σύνθετες προκλήσεις σε τομείς όπως η ενέργεια, η γεωπολιτική, η τεχνολογία και το δημογραφικό. Σε αυτό το αντίξοο περιβάλλον η Ελλάδα χρειάζεται ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για την ανάπτυξη, στο επίκεντρο του οποίου θα βρίσκεται η βιομηχανία, ένας κλάδος που διαχρονικά έχει αποδείξει ότι αποτελεί σταθερό πυλώνα οικονομικής και κοινωνικής συνοχής».

Βασικά συμπεράσματα της μελέτης:

• 2 στις 3 μεταποιητικές επιχειρήσεις επένδυσαν την τελευταία διετία.
• όμως: 3 στα 4 ευρώ αυτών των επενδύσεων, προήλθαν από ίδια κεφάλαια των επιχειρήσεων. Μόνο το 1,3% των κεφαλαίων προήλθε από φορολογικά κίνητρα και μόλις το 11,5% από τραπεζικό δανεισμό. Ενώ το 50% των επιχειρήσεων δεν έκανε χρήση κανενός κρατικού προγράμματος.
• Ο Αναπτυξιακός Νόμος, αντί να διευκολύνει, επιβραδύνει: Μόνο 3 στις 10 επιχειρήσεις τον αξιοποίησαν και το 74% από αυτές αναφέρει γραφειοκρατία και καθυστερήσεις.
• Από τις επιχειρήσεις που πραγματοποίησαν επενδύσεις, μόνον οι μεγαλύτερες στράφηκαν στην καινοτομία και τις εξαγωγές. Οι μικρότερες δεν έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν, δίνουν προτεραιότητα σε πιο άμεσες ανάγκες και στη μείωση του λειτουργικού κόστους.
• Τα σημαντικότερα εμπόδια για νέες επενδύσεις: το φορολογικό περιβάλλον, την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, τις καθυστερήσεις των διαδικασιών, τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος και την έλλειψη σταθερότητας.
• οι βασικοί λόγοι που δυσκολεύουν τις μεταποιητικές επιχειρήσεις στην υλοποίηση των επενδυτικών τους σχεδίων, είναι η αδυναμία εξεύρεσης εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, η αστάθεια στο διεθνές περιβάλλον και η λειτουργία του τραπεζικού συστήματος.
• Ως προκλήσεις για μελλοντικές επενδύσεις την επόμενη τριετία, επισημαίνονται η έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, η αστάθεια στο διεθνές περιβάλλον, η λειτουργία του τραπεζικού συστήματος και τα υψηλά επιτόκια δανεισμού.
• Περίπου οι μισές από τις επιχειρήσεις που προτίθενται να επενδύσουν τον επόμενο χρόνο προβλέπουν αύξηση των επενδυτικών τους δαπανών. Μάλιστα, 2 στις 3 μεγάλες επιχειρήσεις προβλέπουν σημαντική αύξηση. Αυτά παρόλο που οι επιχειρήσεις δηλώνουν επιφυλακτικές λόγω των δυσμενών μακροοικονομικών και γεωπολιτικών συνθηκών.
• Επενδυτικές προτεραιότητες όσων θα επενδύσουν είναι η μείωση του λειτουργικού κόστους, η παραγωγή νέων προϊόντων και η αύξηση των εξαγωγών.
• Οι επιχειρήσεις της Θεσσαλονίκης δείχνουν σημαντικά υψηλότερη επενδυτική δραστηριότητα από τις επιχειρήσεις της Αττικής, ενώ παίρνουν μεγαλύτερα ρίσκα στην επενδυτική στρατηγική τους. Τις προβληματίζει λιγότερο η φορολογία, αλλά περισσότερο το κόστος ενέργειας και πρώτων υλών και οι καθυστερήσεις στις διαδικασίες.

Τι χρειάζεται η ελληνική βιομηχανία

Με βάση τη μελέτη:

• Πολιτική απόφαση να στηριχθεί η ελληνική βιομηχανία: Να τεθεί στο επίκεντρο του νέου παραγωγικού μας μοντέλου και να έχει δίπλα της μία αποτελεσματική δημόσια διοίκηση.
• Σταθερότητα και πρόβλεψη: Σταθερό, διαφανές και αξιόπιστο φορολογικό πλαίσιο. Μείωση της φορολογίας, των ασφαλιστικών εισφορών και του κόστους ενέργειας.
• Επενδυτικά εργαλεία που λειτουργούν: Ριζική απλοποίηση του Αναπτυξιακού Νόμου και στόχευση των κινήτρων ανά μέγεθος και ρόλο επιχείρησης.
• Πρόσβαση στη χρηματοδότηση για όλους: Μείωση του κόστους δανεισμού και διευκόλυνση της πρόσβασης σε τραπεζική χρηματοδότηση. Ενεργοποίηση τραπεζών και αναπτυξιακών εργαλείων με όρους αγοράς και διαφάνειας.
• Εργασία με προοπτική: Σύνδεση επενδύσεων με τη δημιουργία σταθερών, ποιοτικών θέσεων εργασίας. Βελτίωση του συστήματος επαγγελματικής εκπαίδευσης, θέμα για το οποίο o ΣΒΕ έχει πραγματοποιήσει μια μεγάλη μελέτη με την Deloitte.
• Πράσινη και ψηφιακή μετάβαση με παραγωγική βάση: Επενδύσεις στην καινοτομία, στην εξοικονόμηση πόρων και στον ψηφιακό μετασχηματισμό της παραγωγής.
• Δημιουργία ενός περιβάλλοντος φιλικού για την επιχειρηματικότητα: Απλοποίηση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος για την επιχειρηματικότητα και η ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης.